Max (30) heeft meer dan 50 halfbroers en -zussen door slechte administratie ziekenhuis

Het gevoel dat bij Max overheerst is saamhorigheid. "Eindelijk sta ik niet meer alleen", zegt de 30-jarige die zijn achternaam niet openbaar wil maken. "In het LUMC was ik met allemaal lotgenoten." Hij heeft contact met zeven van zijn halfbroers en -zussen.

Begin dit jaar bleek dat de administratie van de zaaddonorbank van het toenmalige Academisch Ziekenhuis Leiden (AZL, nu LUMC) een zooitje was. 9 van de 115 donoren bleken meer dan 25 nakomelingen te hebben.

49 kinderen per donor

Nu bekend is dat er 440 nakomelingen zijn met meer dan 25 halfbroers of -zussen, blijkt uit een snelle rekensom dat het gemiddeld om bijna 49 donorkinderen per zaaddonor zou gaan. En van nog eens 102 'kinderen' is niet te herleiden van welke donor het zaad is gebruikt.

"Omdat nog niet alles bekend is, kan mijn exacte aantal halfbroers en -zussen verder oplopen", zegt Max, "Ik ben hier sinds mijn zeventiende mee bezig en kan het nog niet afronden. Het voelt alsof ik een begingetal heb en ik hoop dat het niet uiteindelijk oploopt tot het dubbele."

Max heeft inmiddels een vrouw en kinderen en merkt dat het onderwerp niet alleen veel van hem vraagt, maar ook van zijn gezin. Op een gegeven moment komt de vraag van zijn kinderen: 'Papa, wie is jouw papa?'. "Ik wil niet alleen de antwoorden voor mezelf, maar vooral ook voor hen." 

Anonieme donor

Max' vader was een anonieme donor die op relatief jonge leeftijd is overleden. Het enige wat Max van zijn donorvader weet, is dat hij een gezin had met kinderen. Hij wil weten waar zijn vader aan is overleden, omdat het iets erfelijks zou kunnen zijn. Dat valt misschien te achterhalen, alleen staat de wet het niet toe omdat zijn donorvader zich opgaf als anonieme donor.

"Hem kan ik niet meer ontmoeten, maar ik zou zijn gezin willen bedanken voor het feit dat hij heeft gedoneerd. Dat is natuurlijk iets heel moois, maar het ziekenhuis heeft er een zooitje van gemaakt destijds." Toch heeft hij de bijeenkomst gisterenavond positief ervaren. "Bij binnenkomst kijk je meteen: wie lijkt er op mij?"

"Ik vond dat het LUMC het heel goed deed gisteren", vervolgt hij. "Er is meermaals excuses gemaakt en ik heb het idee dat de artsen heel transparant zijn. Het ziekenhuis oppert dat er landelijk onderzoek moet komen, want het is duidelijk dat het probleem omtrent zaaddonoren niet ophoudt bij het LUMC."

Wisselende geluiden

Ties van der Meer was namens Stichting Donorkind aanwezig bij de bijeenkomst. Zelf is hij 'geen donorkind uit Leiden', maar hij heeft wel veel contact met ze. "Er waren zo'n tachtig personen aanwezig. Het ging om nakomelingen en hun ouders, dus geen donoren. Voor hen komt een aparte bijeenkomst."

"Veel mensen zijn enorm aangedaan, maar je hoort verschillende geluiden. Sommigen zeggen: ik heb een heel mooi kind overgehouden aan het ziekenhuis, maar tegelijkertijd is het onacceptabel dat de administratie zo'n zooitje was." 

"Er zijn moeders die zonder dat ze het wisten van verschillende donoren zaad hebben gekregen", vervolgt hij. "Zij hebben dus kinderen die niet verwant aan elkaar bleken. Een vrouw zei: dat is gewoon mechanische verkrachting geweest." Volgens Van der Meer was de gedachte bij fertiliteitsartsen: als we mensen met het zaad kinderen kunnen geven, is het prima. "Daaruit blijkt weinig respect voor de autonomie van donoren en moeders. Donoren wisten niet hoe veel kinderen er met hun zaad is verwekt. In een geval gaat het om 86 nakomelingen." 

Artsen met pensioen

Stichting Donorkind heeft uitgezocht of er een zaak tegen de artsen aangespannen kan worden. Maar de artsen zijn inmiddels met pensioen. Volgens een woordvoerder van het LUMC ligt het ingewikkeld. "Wettelijk gezien was in de tijd van de donorbank van het AZL (dat bestond van 1977 tot 2004, red.) veel anders geregeld. Er mocht toen veel wat eigenlijk ethisch gezien al niet door de beugel kon. Wat het lastig maakt, is dat de artsen toen niet strafbaar waren."

Volgens Van der Meer van Stichting Donorkind stelt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd dat als donorkinderen op zoek willen naar hun donor, ze daar zelf de kosten voor moeten dragen. Ook als sprake is van erfelijke problemen. Max hoopt dat het LUMC hem en anderen tegemoet wil komen met de DNA-test.

Kunstmatige inseminatie

Het AZL/LUMC heeft van 1977 tot 2004 een donorbank gehad voor kunstmatige inseminatie met donorzaad (KID). Naar aanleiding van verzoeken van KID-nakomelingen om informatie over donoren, is het archief van de donorbank in 2023 geanalyseerd. Toen bleek dat bij negen van de 115 donoren het toegestane maximumaantal van 25 nakomelingen per donor is overschreden. 

Naar aanleiding van de bevindingen riep het LUMC moeders en nakomelingen begin dit jaar op om zich te melden. Een kwart van alle betrokkenen heeft op de oproep gereageerd. Op basis van het onderzoek is een rapport opgesteld dat gisteravond is besproken met de ouders en donorkinderen.