Mariëtte Hamer: cultuuromslag NPO 'moet van papier af komen'
Tien maanden na het vernietigende rapport van de commissie-Van Rijn over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep, is het beeld van hoe het gaat 'wisselend'. In een rapport schrijft Mariëtte Hamer, de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, dat het belangrijk is dat de aandacht voor het thema niet verslapt. Ook niet door bezuinigingen.
In februari van dit jaar kwam de commissie-Van Rijn met een rapport over de sociale veiligheid bij de publieke omroep. Daaruit bleek dat drie op de vier ondervraagden in het jaar daarvoor doelwit of getuige waren geweest van één of meerdere vormen van grensoverschrijdend gedrag. In totaal ging het om 1484 medewerkers. De commissie zei daar 'zeer van te zijn geschrokken'.
Na publicatie van het rapport kwam er een actieplan om de problemen aan te pakken. Zo werd besloten dat tv-presentatoren continu moeten worden begeleid en in hun contract komt te staan welk voorbeeldgedrag van hen wordt verwacht. Ook mogen omroepbazen niet langer dan tien jaar aanblijven.
'Tijd van analyseren is voorbij'
Nu, tien maanden later, maakt Mariëtte Hamer de balans op. Zij is regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en doet daar in Nederland onderzoek naar. In een brief van bijna dertig kantjes schrijft ze aan minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wat er goed gaat en beter kan bij de omroepen in Hilversum.
Veel omroepen hebben volgens Hamer aangegeven dat ze nog niet genoeg tijd hebben gehad om de plannen volledig te maken. Logisch, vindt de regeringscommissaris, maar ze waarschuwt ook: "De plannen moeten nu echt van papier af komen", schrijft ze. "De tijd van alleen maar analyseren en schrijven is voorbij. Het succes van de cultuurverandering hangt immers af van de daadwerkelijke uitvoering."
De plannen die Hamer analyseerde zijn 'niet overal even sterk'. "En het geloof in dat het echt veilig gaat worden is zeker nog niet bij iedereen op de werkvloer aanwezig", zegt ze.
Bij de omroepen is daarom 'maatwerk vereist', zegt Hamer. "En ook is er tijd nodig zodat de nieuwe, sociaal veilige cultuur zich kan verankeren. Dat zie ik niet alleen in de mediawereld, maar overal."
'Geen plaats voor grensoverschrijdend gedrag'
Dat er de laatste tijd meer verhalen naar buiten kwamen over ongeregeldheden bij WNL, de NTR en Ongehoord Nederland is volgens Hamer logisch. "Het is een teken van de verandering van de publieke omroep naar een nieuwe omgangscultuur waarin geen plaats is voor grensoverschrijdend gedrag."
Belangrijk is volgens Hamer dat de aangekondigde bezuinigingen bij de publieke omroep de aandacht voor het onderwerp niet doen verslappen. "Anders bestaat het risico dat er binnen enkele jaren opnieuw een rapport verschijnt over een gebrek aan verantwoordelijkheid binnen de publieke omroep", schrijft ze.
Minister Bruins: extra geld
Minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft gereageerd op het rapport van Hamer. Hij stelt extra geld beschikbaar om sneller tot een veilige werkomgeving te komen. Hier zijn reactie:
"Alle medewerkers van de publieke omroep hebben recht op een veilige werkomgeving zodat zij hun waardevolle werk kunnen doen. De publieke omroep heeft stappen gezet op weg naar een cultuuromslag die nodig is voor een sociaal veilige werkomgeving, maar dit moet op alle plekken van de organisatie ook echt leiden tot merkbare verbetering.
Daarom ken ik incidenteel extra financiële middelen toe aan de NPO. Het gaat om 2,8 miljoen euro in 2024 en 0,8 miljoen euro in 2025. Dat geld is ook bestemd voor de aanpak bij afzonderlijke omroepen. Hiermee moet een definitieve cultuuromslag werkelijkheid worden: van woorden naar daden.
Het is daarom belangrijk dat NPO samen met de omroepen na de eerste stappen nu ook doorzet en planmatig aan de slag gaat om de publieke omroep voor al haar medewerkers veilig te maken."