Artsen bedenken kindvriendelijke batterij (voor als-ie wordt ingeslikt)

Tjark Ebels en Freek Dikkers zullen het nooit vergeten. Het was in 2018, er was een kind binnengebracht in het Amsterdam UMC. Tjark werkte er als hartchirurg, Freek als kno-arts. Het kind, 2 jaar oud, had een knoopcelbatterij ingeslikt. Van die kleine ronde batterijtjes, die bijvoorbeeld in autosleutels zitten, in een keukenweegschaal, in elektrische waxinelichtjes. 

"Zo'n batterijtje geeft stroom af", legt Tjark uit. "En als dat in je lichaam gebeurt, lost je weefsel gewoon op. Dat kan ernstige, blijvende schade veroorzaken." Vijf jaar geleden deed de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) nog een oproep: hou knoopcelbatterijen uit de buurt van kinderen. 

Het jaar daarvoor zijn in Nederland 57 kinderen behandeld door een kinderarts omdat ze een batterij hadden ingeslikt. Een bezorgde kinderarts van het Erasmus MC schreef met collega's een Europese richtlijn voor huisartsen, kinderartsen, SEH-medewerkers en consultatiebureaus, hoe te handelen als een kind zo'n batterij heeft ingeslikt. 

Doodziek

Het kindje dat onder Tjarks handen op de operatietafel lag, had een gat in de aorta. Het overleed ter plekke. "Daar ben je kapot van", zegt Tjark. Freek: "Het is dramatisch. Je ziet een kind binnenkomen dat een halfuur daarvóór nog gezond was. En ineens is het doodziek."

In onderstaande video zie je de knoopcelbatterij: 

Naar schatting worden er, wereldwijd, per jaar, zo'n 8000 kinderen naar het ziekenhuis gebracht met een knoopcelbatterij. Het gebeurt, zo zagen de artsen, vooral bij kinderen van 1 en 2 jaar, 'die stoppen alles in hun mond, en zo'n batterij glimt, is rond, is glad, dus kinderen denken: hé, een snoepje'. 

"En als je hem hebt ingeslikt, kan-ie overal in zo'n kinderlijfje vast komen te zitten", legt Freek uit. "In de slokdarm, achter het strottenhoofd, in de luchtpijp, in de maag." 

Borstkas open

Het grootste probleem is als zo'n batterij blijft haken in de slokdarm, vlak bij de aorta, zoals bij het kind in 2018. "Dan moet de borstkas open worden gemaakt."

We moeten hier iets mee, zeiden Tjark en Freek tegen elkaar, in 2014, onder het genot van een glaasje wijn op het terras. Ze zijn, naast collega's, vooral ook goede vrienden. "We wilden iets in dat batterijtje inbouwen, waardoor er kortsluiting zou ontstaan als-ie in een vloeistof zou belanden - want dat is wat er gebeurt als een kind zo'n ding inslikt." 

Door die stroomonderbreking zou er geen stroom meer vanaf het batterijtje worden afgegeven, waardoor er geen lichaamsweefsel oplost. "Want dat is echt wat er gebeurt. We hebben proefjes gedaan op slachtafval van varkens. Dat wat in zo'n batterij zit, vreet gewoon vlees weg."

Anny (3) slikte batterij in 

Met loeiende sirenes werd de 3-jarige Anny naar het ziekenhuis gereden. Ze had een knoopcelbatterij ingeslikt en haar slokdarm was ernstig verbrand. Haar moeder Denise vertelde in 2023 hun verhaal aan RTL Nieuws. Over haar schuldgevoel (had ze maar beter opgeruimd). Maar ja, ze verwachtte niet dat haar dochtertje Anny die middag in januari op onderzoek uit zou gaan op zolder, en zou gaan rommelen in een weggestopte oude verhuisdoos.

"Ze kwam beneden met een verschrikt gezicht, maar wilde niets vertellen. Uiteindelijk vond ik die geopende verpakking batterijen. Ze dacht dat het een snoepje was."

Op de röntgenfoto was te zien dat de batterij vastzat in de slokdarm, het slechtste scenario. "Ze werd meteen naar de operatiekamer gebracht. Ik kreeg zelfs te horen dat een kans bestond dat ze het niet ging overleven." De batterij was er snel uit, maar de slokdarm moest nog twee uur gespoeld worden om hem helemaal schoon te krijgen van het chemische spul. Anny heeft vijf dagen in het ziekenhuis gelegen, en kreeg voeding via een buisje door haar neus. Nu gaat het weer goed met haar. Denise vertelde het verhaal, omdat ze andere ouders wil waarschuwen. 

De twee artsen gingen in gesprek met onderzoekers van de TU Delft, en ontwierpen in de afgelopen jaren een kindvriendelijke batterij die, zo laten de eerste proeven op varkensvlees zien, inderdaad een kortsluiting veroorzaakt als ze nat worden. Dat komt omdat er een bepaalde zekering in is gebouwd. "Dus kun je stellen dat deze batterijen kindvriendelijk zijn."

'Wereldwijd nieuwe norm'

Nu hebben Tjark en Freek een bedrijf opgericht, Fused Button Battery heet het, 'een Engelse naam omdat we dit wereldwijd willen aanpakken', is hun uitleg. "Onze batterij moet de nieuwe norm worden", zegt Freek. "Zoals er ooit één autofabrikant was die gordels gebruikte, waarna nu alle fabrikanten verplicht zijn dat te doen." 

Er zijn zes grote batterijfabrikanten, twee in Azië, twee in de VS en twee in Europa. Het bedrijf heeft nu een Groninger investeerder gevonden, Future Tech Ventures, die in totaal drie ton investeert in het plan. "Daar gaan we niet rijk van worden", zegt Freek. Tjark: "We moeten er advocaten van betalen die contracten met de fabrikanten opstellen." Ook de patent-aanvragen (die al lopen), en volgende proeven, kosten geld.

Er worden jaarlijks, wereldwijd, bijna drie miljard van dat soort batterijen gefabriceerd. "Fabrikanten zijn niet onwelwillend", zegt Tjark. "Ze zien zelf ook het gevaar van de batterijen in, waarschuwen er ook voor. Niemand wil dat kinderen gewond raken. Maar het duurt lang om zulke grote partijen mee te krijgen." Zo staat op de site van Duracell dat kinderen meteen naar het ziekenhuis moeten worden gebracht, als ze een batterij inslikken.  

Tot die tijd raden de artsen mensen aan: kijk uit met knoopcelbatterijen. Ze zitten nu wel in verpakkingen die door kinderen niet open te krijgen zijn, en er is ook een fabrikant die de batterijen van een blauwe kleurstof voorziet, zodat ouders gealarmeerd worden als de mond van hun kind blauw is. 

Maar: "Ook lege batterijen worden onderschat. Daar zit ook nog genoeg stroom in. Genoeg om gewonden te veroorzaken. En iedereen heeft wel een jampotje of een tupperwarebakje met lege batterijen thuis." 

Bekijk hier wat er gebeurt als er een batterij in het lichaam komt: