Waarom is koningspaar op Cyprus? En vier andere vragen en antwoorden

1. Waarom is het koningspaar op Cyprus?

"Simpel gezegd: omdat ze uitgenodigd zijn door een bevriende natie, en omdat de regering de uitnodiging heeft geaccepteerd", zegt Koninklijk Huis-verslaggever Sander Paulus.

Zulke bezoeken kunnen verschillende titels krijgen: een werkbezoek, een officieel bezoek, of een staatsbezoek – waarvoor nu is gekozen. Dat is volgens Paulus 'de hoogste vorm van diplomatiek eerbetoon'. "Een staatsbezoek heeft als primaire doel het bevestigen van de vriendschapsbanden tussen beide landen." En dus gaan koning Willem-Alexander en koningin Máxima morgen langs bij president Nikos Christodoulides en zijn echtgenote Philippa Karsera.

De Rijksvoorlichtingsdienst wijst er in een verklaring op dat Nederland en Cyprus 'al 20 jaar nauw verbonden' zijn in de Europese Unie, en benoemt ook 'de geografische ligging van het eiland, wat maakt dat het land een strategische brug vormt tussen de EU en het Midden-Oosten'. Samenwerking draagt bij 'aan een veilig, stabiel en duurzaam Europa', volgens de RVD.

Koning Willem-Alexander benoemde dat belang vandaag ook in een toespraak in hoofdstad Nicosia: "Syrië, Libanon, Jordanië, Israël, de Palestijnse Gebieden, Egypte; ze zijn uw buren. U wéét wat er speelt. U kent de vele ingewikkelde uitdagingen, waaronder de noodzaak om migratiestromen beheersbaar te houden. U doet uw uiterste best om bij te dragen aan stabiliteit, veiligheid en onderling begrip in de regio. Die inzet is van grote waarde, voor Nederland en voor heel Europa."

2. Spelen economische belangen een grote rol?

Vrijwel altijd worden staatsbezoeken gecombineerd met een economische missie, en reizen er mensen uit het bedrijfsleven en vertegenwoordigers van bijvoorbeeld werkgeversorganisatie VNO-NCW en overheidsorganisatie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Dat is nu ook het geval, maar Cyprus is wel een kleine handelspartner voor Nederland. Volgens de RVO exporteerde Nederland in 2023 voor 578 miljoen euro aan goederen naar Cyprus. "Dat is in termen van internationale handel erg weinig", zegt hoogleraar Internationale Economie Steven Brakman, die verbonden is aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Maar voor individuele bedrijven kan het natuurlijk wel belangrijk zijn, bijvoorbeeld voor een handelaar in eieren, om maar iets te noemen."

Volgens verslaggever Sander Paulus speelt de koning meestal wel een rol bij de economische missie, maar geen doorslaggevende: "Vaak zijn zulke zakelijke contracten en partnerschappen al vooraf voorgesproken. Maar het helpt wel als de koning dan zijn gezicht laat zien en de juiste handen schudt. Dat is altijd een moment waarop het bedrijfsleven door kan pakken."

En dat is, zegt Paulus, een rol die de koning omarmt in het belang van Nederland: "Hij is op die momenten ook koning koopman voor het land."

3. Hoe is de sfeer op Cyprus?

"Tot nu toe zien we vooral de standaard plichtplegingen", zegt royaltyverslaggever Rick Evers, die op Cyprus is om verslag te doen van het staatsbezoek. "De sfeer is vooral gemoedelijk. De Cyprioten zijn erg gastvrij. En, ook bijzonder, heel trots op het bezoek. Je merkt heel duidelijk dat het erg gewaardeerd wordt dat het Nederlandse koningshuis de moeite heeft genomen het land te bezoeken."

4. Welk belang heeft Cyprus bij het bezoek?

"Het is een klein land dat nog maar relatief kort deel is van de Europese Unie", zegt royaltyverslaggever Evers. "Het land wil graag meetellen in Europa. Daarnaast willen ze lid worden van de NAVO. Dit bezoek wordt hier dan ook gevoeld als erkenning voor het land. Dat Cyprus nu gezien wordt als een partner in Europa."

Cyprus is sinds 2004 lid van de EU. De huidige president heeft laten weten ook toe te willen treden tot de NAVO, maar dat is een lastig verhaal omdat een deel van het grondgebied betwist gebied is: op een deel van het eiland is de 'Turkse Republiek Noord-Cyprus' uitgeroepen. Die wordt alleen door Turkije erkend, maar dat de erkende autoriteiten geen gezag hebben over het gebied, is volgens NAVO-regels een grote hindernis.

5. Het koningspaar gaat binnenkort ook naar Kenia, toch?

Zeker, en wel van 18 tot en met 20 maart. Dat bezoek is niet onomstreden, want (de democratisch gekozen) president William Ruto ontpopt zich de laatste jaren als een autoritaire leider, die protesten met harde hand neerslaat. Honderden Kenianen stuurden een formulier naar het ministerie van Buitenlandse Zaken met het verzoek het bezoek af te zeggen, omdat dat het bewind van president Ruto zou legitimeren.

Verslaggever Sander Paulus: "Dat is altijd een lastige kwestie, maar de RVD en het koningshuis zijn van mening dat je beter in gesprek kunt blijven, ook met zulke regimes. Want waar leg je dan de grens? Als je niet naar Kenia gaat, kun je dan nog wel naar landen als China of India?"