Feest en protest: dit was Bevrijdingsdag 2025

Tijdens het bijzondere herdenkingsjaar, waarin 80 jaar vrijheid werd gevierd, was Gelderland de gastprovincie. Wageningen is ieder jaar de 'Stad der Bevrijding' omdat daar op 5 mei 1945 een einde werd gemaakt aan de meest recente bezetting van Nederland.

Traditiegetrouw werd daar gisternacht om 00.00 uur het bevrijdingsvuur ontstoken. Naast de burgemeester van Wageningen, Floor Vermeulen, waren er twee veteranen bij, namelijk Mervyn Kersh (100) uit het Verenigd Koninkrijk en Nick Janicki (101) uit Canada. De ceremonie staat symbool voor de overgang van het herdenken van oorlogsslachtoffers, dat eergisteren gebeurde, naar het vieren van de vrijheid.

Demonstranten

Een groep mensen demonstreerde gisterochtend al vrij vroeg tegen de aanwezigheid van premier Dick Schoof, PVV'er en Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma en andere kabinetsleden op Bevrijdingsdag in Wageningen. Naar verluidt stonden vanaf 08.45 uur zo'n 250 tot 300 actievoerders op de weg waar de gasten overheen zouden gaan. 

Rond 10.30 uur begon het programma met de Nationale Herdenking Capitulaties 1945. Daarna gaf Donald Tusk, premier van Polen, de 5 mei-lezing in Wageningen. Vervolgens ontstak premier Dick Schoof op het hoofdpodium van Bevrijdingsfestival Gelderland het bevrijdingsvuur. Daarmee werden de veertien bevrijdingsfestivals officieel geopend.

Protest

Maar toen Schoof het podium opkwam, werd er boe geroepen. Ook werd een rookbom gegooid. Tientallen mensen in het publiek hielden 'rode kaarten' in de lucht die waren uitgedeeld door demonstranten. De actievoerders vinden dat Schoof niet welkom is op Bevrijdingsdag omdat hij de verantwoordelijkheid draagt voor 'een kabinet dat weigert een rode lijn te trekken tegen het grootschalige geweld gepleegd door Israël, ondanks overweldigend bewijs van genocide op het Palestijnse volk'.

Festivals

De ambassadeurs van de vrijheid vertrokken rond 10.45 uur per helikopter vanaf vliegbasis Gilze-Rijen naar de verschillende bevrijdingsfestivals waar ze optraden.

RTL Nieuws ging gisteren mee met Antoon, een van de ambassadeurs. Hij vertelde over zijn opa, die in een Japans interneringskamp zat: 

In Utrecht, Rotterdam en Haarlem was het op meerdere momenten zo druk dat er niemand meer toegang kreeg tot het bevrijdingsfestival in die steden. Vanaf 22.00 uur werd sowieso niemand meer toegelaten in verband met de uitstroom van de feestgangers.

Maaltijden

Niet iedereen ging feesten: er werd ook gegeten. Naar schatting zijn er 140.000 tot 160.000 bezoekers aangeschoven bij een vrijheidsmaaltijd. In het hele land zijn 1200 vrijheidsmaaltijden georganiseerd. Dat is een recordaantal, meldde het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

Het doel van de maaltijden is dat mensen van verschillende achtergronden en leeftijden bij elkaar komen om in gesprek te gaan over (on)vrijheid.

Fouilleren en vrij 

Iets minder gezellig: gisteravond werd de omgeving van het Anton de Komplein in Amsterdam-Zuidoost aangewezen als veiligheidsrisicogebied. Dat betekent dat de politie er preventief mag fouilleren. Aanleiding daarvoor waren confrontaties tussen groepen jongeren in de afgelopen dagen en oproepen tot nieuwe confrontaties. Op het plein was ook een festival gaande.

En waren jij en je dierbaren gisteren vrij? Hopelijk hebben jullie ervan genoten, want de eerstvolgende keer dat we (vrijwel) allemaal een vrije dag krijgen, is pas in 2045. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei dringt er al lang op aan om van 5 mei een wettelijk vaste vrije dag te maken, maar tot nu toe heeft de overheid daar geen gehoor aan gegeven. Toch zijn er bedrijven die ervoor kiezen werknemers wel elk jaar vrij te geven.

Afsluiting

De Nationale Viering werd gisteravond afgesloten met het 5 mei-concert op de Amstel. Onder andere koning Willem-Alexander, koningin Máxima en premier Dick Schoof zagen onder andere Jeangu Macrooy, Antoon en Floor Jansen optreden.