Politie kon weinig doen tegen 'flitsaanvallen' tijdens Maccabi-rellen, blijkt uit rapport Inspectie

Zeven maanden na de ongeregeldheden in Amsterdam rondom de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv heeft de inspectie Justitie en Veiligheid op een rijtje gezet hoe de politie in de nacht van 7 op 8 november te werk ging – en wat er misging. 

Politie kon alleen maar reageren

De politie was goed voorbereid en stond massaal paraat, maar de inspectie concludeert dat de politie 'vaak slechts reactief kon optreden'. 

"Onze stad is in het hart geraakt", zei burgemeester Femke Halsema na de rellen in het centrum. Wat er die nacht precies gebeurde, lees je hier terug.  

De politie was dankzij OSINT, de techniek waarbij informatie online verzameld wordt, goed op de hoogte van oproepen in WhatsApp-groepen en andere sociale media, schrijft de inspectie. Zo werden 'brandhaarden' goed in de gaten gehouden. 

Kleine incidenten uitvergroot

Maar relatief kleine incidenten, zoals het weghalen van een Palestijnse vlag door Maccabi-supporters, werden razendsnel verspreid via sociale media. Ze werden 'binnen minuten gedeeld, geïnterpreteerd en uitvergroot' en 'de lading van zulke beelden kon door de politie moeilijk vooraf worden ingeschat'. 

Het grootste probleem voor de politie ontstond toen er 'flitsaanvallen' plaatsvonden. Kleine groepen verplaatsten zich per taxi, fatbike, scooter of te voet snel door Amsterdam om individuen aan te vallen. Maccabi-supporters en mensen met een Joodse achtergrond waren het doelwit. Zij werden bijvoorbeeld ook om identificatie gevraagd door relschoppers. 

De inspectie noemt de bedreigingen, intimidatie en mishandelingen die plaatsvonden een 'dieptepunt'.

'Kan mijn vinger er niet op leggen'

Een betrokkene zei: "Ik zie veel taxi's, veel scooters, er gebeurt een hoop hier op de Keizersgracht, er rennen ook mensen, maar ik kan mijn vinger er niet op leggen. Ik zie geen strafbare dingen." De inspectie sprak voor het onderzoek met medewerkers van bijvoorbeeld de politie en de gemeente Amsterdam.

Een Israëlische ooggetuige vertelde de dag na het geweld in Amsterdam dat hij moest schuilen in een pizzeria: 

In de uren na de wedstrijd vond volgens de inspectie 'een explosie van geweld' plaats. Een betrokkene vertelde dat je 'de eerste vechtpartijen voor je ogen zag gebeuren'. "Vanaf dat moment ging het overal in het centrum los."

Andere vorm van geweld

De politie, die met de Mobiele Eenheid (ME) paraat stond, had moeite om snel en effectief in te grijpen. "Bij de acties in het centrum kun je weinig uitrichten met de grote ME-voertuigen", zei een getuige. "Daarop was de politie niet toegerust." 

De flitsaanvallen zijn een 'wezenlijk andere vorm van geweld dan waarmee de politie eerder werd geconfronteerd', meldt de inspectie. Kleine groepjes aanvallers mishandelen tegenstanders en verdwenen razendsnel. "De politie ondervond grote moeilijkheden bij het effectief reageren op deze dynamische situatie." 

In de dagen erna werden verdachten alsnog gearresteerd door na het verspreiden van beelden. Er werden naast relschoppers die mensen aanvielen ook meerdere Maccabi-supporters aangehouden. 

De inspectie gaat ook in op de impact van buitenlandse media en de invloed van Israël in de uren na de ongeregeldheden. Het aantal gewelddadigheden nam na 01.30 uur af, maar beelden die verspreid werden 'versterkten het beeld van aanhoudende chaos'. 

Veel agenten waren toen al meer dan 15 uur aan het werk en de politie wilde afschalen, maar 'het beeld bestond nog' dat er gevochten werd, schrijft de inspectie. "Er kwamen veel meldingen dat er zaken mis waren bij hotels. De politie is daar allemaal naartoe gegaan. Bij geen van de meldingen bleek er iets aan de hand te zijn", vertelde een getuige. "Dat is de chaos."

Zo ging het er in de bewuste nacht in Amsterdam aan toe: 

De inspectie concludeert dat de politie flexibiliteit heeft getoond door snel te reageren, maar de gebeurtenissen maken ook duidelijk dat het 'niet realistisch is dat de politie onder alle omstandigheden volledig grip kan houden'. 

Het is belangrijk dat de politie 'flexibel op kan treden', stelt de inspectie. Het advies aan de korpschef is dan ook om te investeren in 'flexibele interventiestrategieën', maar hoe die er precies uit moeten komen te zien is onduidelijk.