In Action-doos: gestolen verslag Michiel de Ruyter komt terug via kunstdetective Brand

De kunstdetective deed samen met De Telegraaf onderzoek naar de bijzondere vondst. Het is niet voor het eerst dat geroofde kunst via Arthur Brand terugkomt: eerder gebeurde dat al met schilderijen van Van Gogh en kunst die was gestolen uit het voormalig stadhuis van Medemblik.

Eerste VOC-vergadering 

De documenten die Brand dit keer op het spoor kwam, werden in 2015 gestolen uit het Nationaal Archief. Het gaat onder meer om een verslag van de eerste vergadering van de VOC uit 1602, dat ook op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat.

Ook een verslag van een zeeslag in 1641 van Michiel de Ruyter werd uit het Nationaal Archief gestolen en kwam bij Brand terecht.

Brand vertelt in deze video hoe hij aan de verloren schat kwam:  

De kunstdetective legt aan RTL Nieuws uit dat hij twee maanden geleden gebeld werd door een man die het huis van een ziek familielid leeghaalde. Op de zolder was de Action-doos met al het bijzondere erfgoed gevonden.

"De man die de doos in zijn bezit had, leende wel eens geld van iemand en dan gaf hij vaak een onderpand. Waarschijnlijk is dit zo'n onderpand geweest maar de man heeft het nooit meer opgehaald, omdat hij is overleden", zegt Brand. 

Meegenomen door medewerker

Brand schakelde de politie in, die contact zocht met het Nationaal Archief in Den Haag. Dat bevestigde dat de voorwerpen uit de collectie kwamen. De man die de doos als onderpand had verstrekt, werkte rond 2015 bij het Nationaal Archief, tien jaar geleden. 

Omdat deze persoon inmiddels is overleden, wordt niemand voor de roof vervolgd. 

Het Nationaal Archief wist niet van de roof tot het recent door de kunstdetective op de hoogte werd gesteld. Van een aantal stukken was wel duidelijk dat ze 'ontbraken', maar over een diefstal was niets bekend. 

"Het Nationaal Archief beheert zo'n 145 kilometer archief, ruim 15 miljoen foto's en 300.000 kaarten en tekeningen", zegt een woordvoerder van het archief. "De collectie wordt beschreven op basis van inventarisnummers. Een inventarisnummer kan enkele tot meer dan 100 archiefstukken bevatten."

Ontbreken stuk kan lang onopgemerkt blijven

Daarom kan de vermissing van een stuk lang onopgemerkt blijven, legt een woordvoerder uit. "Een stuk dat ontbreekt wordt in de regel vaak pas opgemerkt op het moment dat een stuk wordt aangevraagd. Dit kan zijn voor publiek op de studiezaal, voor een digitaliseringsproject of als iets wordt uitgeleend aan een andere instelling."

"Als een stuk niet wordt opgevraagd of op een andere manier gebruikt, dan kan het zijn dat heel lang niet wordt opgemerkt dat het stuk ontbreekt."

'Zeer bijzonder'

De kunststukken zijn teruggegeven aan het Nationaal Archief, dat laat weten blij te zijn dat de 'zeer bijzondere, originele stukken' terug zijn. Naar aanleiding van dit incident worden geen nieuwe veiligheidsmaatregelen genomen, omdat volgens het archief die maatregelen de afgelopen jaren al zijn aangescherpt.

Brand zegt dat de vondst hem een 'absurd gevoel' gaf.