Producenten vruchtensap kwaad om suikertaks: 'Een fles appelsap is geen cola'
Producenten van puur fruit- en vruchtensap willen af van de suikertaks. Nu wordt er op appelsap net zoveel belasting geheven als op cola en andere dranken waar suiker aan is toegevoegd. Als je naar de volksgezondheid kijkt zou vruchtensap inderdaad niet belast moeten worden, zegt onderzoeker Floor Scheffers.
Deze week wordt in de Tweede Kamer gesproken over de suikertaks. De overheid wil in ieder geval belasting gaan heffen op dranken waaraan een vleugje zuivel is toegevoegd en gesuikerde zuiveldranken als Fristi en Chocomel. Dat gebeurt nu niet. Op frisdrank, energiedrank en fruit- en groentesap wordt die belasting al wel geheven.
Van 8 naar 26 cent per liter
Maar makers van die fruit- en groentesappen zijn daar al tijden kwaad over. Zij vinden het bespottelijk dat ze net zoveel moeten afdragen als de cola's, fanta's en andere frisdranken van deze wereld. Die bijdrage is ook nog eens flink verhoogd. Voor 1 januari 2024 was het 8,83 cent per liter, nu 26,13 cent per liter.
Albert Schulp is oprichter van Schulp Vruchtensappen en ziet sinds de verhoging van de belasting de verkoop teruglopen. "Tien procent minder de laatste twee jaar voor alle vruchtensappen. Terwijl de energiedranken juist tien procent stijgen, ondanks de belastingverhoging."
'Wij hebben de verhoging zelf geslikt'
De sappen werden in de schappen door de belasting zeker 18 cent per liter duurder, en soms meer 'als de winkelier daar z'n marge over berekent', zegt Schulp. "Wij vinden het echt vervelend dat we op dezelfde manier behandeld worden als fris- en energiedrank."
Schulp weet dat er ook in vruchtensap wel suiker zit, maar benadrukt het verschil met toegevoegde suikers zoals die in frisdrank, die ongezonder zijn. "Je moet niet elke dag een fles sap van anderhalve liter drinken, maar nu worden we over één kam geschoren met frisdrank, en dat is onterecht."
Maar is de boosheid terecht? In vruchtensap zit soms net zoveel suiker als in frisdrank, dus om nou te zeggen dat die sappen altijd gezond zijn: nee. Maar: "Puur vruchtensap is niet zo slecht voor de gezondheid als frisdrank", concludeerde onderzoeker Floor Scheffers eind 2023 al in haar proefschrift.
'Het is een financiële maatregel'
Scheffers: "In Nederland is de richtlijn: drink zo min mogelijk vruchtensap. Maar dat komt niet uit mijn onderzoek. Wij vonden dat mensen die tot zeven glazen sap per week dronken, een lager risico hadden op hart- en vaatziekten dan mensen die geen vruchtensap dronken."
En ook mensen die meer vruchtensap dan die zeven glazen dronken, hadden niet meer risico op dergelijke ziektes, maar ook niet minder. "Vruchtensap is niet net zo gezond als fruit, maar ook zeker niet net zo ongezond als frisdrank. Het zit er tussenin."
Als je de volksgezondheid als uitgangspunt neemt, zou vruchtensap volgens Scheffers dus ook niet onder de verbruiksbelasting moeten vallen. "Maar de verbruiksbelasting is een financiële maatregel, die gaat niet over gezondheid."
Martijn Brouwers, hoogleraar en internist-endocrinoloog in Maastricht kijkt er iets anders tegenaan. Vorig jaar dacht hij samen met een groep gezondheidsexperts mee over de belasting, en welke dranken eronder zouden moeten vallen. Daar kwam de huidige selectie uit, dus mineraalwater en zuivel- en sojadranken met een laag suikergehalte uitgezonderd. Brouwers: "Dit beleid is het meest in lijn met de adviezen van het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad: 'drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken'."
Maar ook de onderzoekers in Maastricht zijn het erover eens dat gesuikerde frisdranken bijdragen aan hoge bloeddruk, leververvetting en overgewicht. "Hoge bloeddruk is een sluipmoordenaar", zegt Brouwers in onderstaande video:
Albert Schulp koos ervoor de prijzen te verhogen door de suikertaks, maar voor kleinere merken is dat moeilijker. Margreet Apeldoorn, eigenaar van G'nger & Van Kempen Fruitsappen: "Wij hebben de prijs op onze gemberproducten niet verhoogd, we hebben de verhoging zelf geslikt. Van nature zit er nagenoeg geen suiker in gember. Dat maakt de suikertaks op deze producten extra wrang."
Appelsientje gebruikte eerder een maas in de wet om te ontkomen aan de verplichte belasting. Het bedrijf voegde een beetje zuivel toe aan de dranken. De sappen smaken volgens het bedrijf zo fruitig als 100 procent sap 'met een kleine twist door een vleugje zuivel'.
Die ontheffing moet nu verdwijnen. Dat is in ieder geval de inzet van het kabinet. De Tweede Kamer en de Eerste Kamer moeten de plannen nog goedkeuren.
BBB aan de kant van de producenten
De fruit- en groentesapmakers hebben hun hoop dus ook gevestigd op de politiek in Den Haag. Zij hopen dat Den Haag ervoor kiest om de pure vruchten- en groentesappen uit te zonderen van de huidige verbruiksbelasting. De voorkeur van de producenten heeft het Britse model. Daar is een belasting ingevoerd op basis van toegevoegde suikers. Hoe meer suiker toegevoegd, hoe meer belasting je moet betalen.
Vruchten- en groentesappen worden in dit model ontheven van belasting, omdat die suikers niet zijn toegevoegd en er ook niet uitgehaald kunnen worden. Het gevolg zou kunnen zijn dat de frisdrankproducenten hun receptuur aanpassen, om zo ook minder belasting te hoeven betalen.
De BBB vinden ze in ieder geval aan hun kant. Zij noemen de belasting een 'absurde prikkel'. "Een verse fles appelsap is geen fles cola", zegt Tweede Kamerlid Henk Vermeer.
BBB dekt de maatregel door de belasting op dranken mét toegevoegde suikers (zoals frisdrank) iets te verhogen. "Dat is eerlijker en gezonder. Wie pure producten maakt, verdient niet de rekening van de frisdrankindustrie gepresenteerd te krijgen", aldus Vermeer.
