Sigaretten van ruim een euro in Indonesië tot paar tientjes per pakje in Australië
Zou jij stoppen met roken als een pakje sigaretten 60 euro zou kosten? Wetenschappers van de Universiteit in Maastricht hebben dit onderzocht en de helft van de rokers zou gewoon doorgaan. Dus de vraag is: werkt het wel om de prijs heel hoog te maken? In sommige landen kost een pakje al een paar tientjes. Helpt dat? Wij deden vorige maand een rondje langs de wereld over hoe ze daar omgaan met roken.
Maar voor andere landen aan bod komen, eerst Nederland. Een klein pakje van 20 sigaretten kost hier gemiddeld 8,20 euro (36 cent per sigaret). Het percentage rokers daalde van bijna 26 procent in 2014 naar net iets meer dan 20 procent vorig jaar.
Het idee is dat dat percentage alleen maar verder gaat dalen. Daar worden allerlei maatregelen voor getroffen. Zoals pakjes in neutrale kleuren, pakjes uit het zicht en geen reclames voor sigarettenmerken. De prijs flink omhoog gooien, dat gaat voor veel landen veel te ver. Zoals in Duitsland.
Duitsland: sigarettenautomaten op straat
"Duitsland is een rokersland", zegt correspondent Jeroen Akkermans. "Dat komt mede door de macht en lobby van de tabaksindustrie. Die industrie is goed voor 7500 banen. Voor een klein pakje Marlboro betaal je 7,20 euro in Duitsland." Iets goedkoper dan in Nederland dus.
Iets lagere prijs, iets hoger percentage rokers. In Duitsland rookt bijna 24 procent van de bevolking wel eens. "De tabaksbelasting levert de staatskas jaarlijks 15 miljard euro op. Die belasting wordt de komende jaren ook nog wat verhoogd. Voor zover ik het kan zien is belasting, en dus hogere prijzen, het belangrijkste middel om het roken te ontmoedigen", zegt Akkermans.
Ook zijn de zogenoemde shockfoto’s op pakjes verplicht. Maar in Duitsland zijn er nog dingen toegestaan, die in Nederland niet meer kunnen of niet meer bestaan. Zoals sigarettenautomaten op straat. Of reclames voor sigaretten. Op reclamezuilen en -plakkaten in Duitsland kan het nog steeds. Al komt er vanaf 1 januari wel een verbod.
Verenigd Koninkrijk: Rookverbod snel geaccepteerd
We weten van de Britten dat ze van een lekker biertje houden in de pub. Maar erbij paffen, gebeurt steeds minder. Het percentage rokers in het Verenigd Koninkrijk is teruggebracht tot 14 procent, lager dus dan Nederland. Misschien een gevolg van de prijs van een pakje? Die ligt aan de overkant van de Noordzee inmiddels op zo’n 15 euro.
De Britten lijken voorop te lopen in de anti-rookcampagne. "Toen ik in 2005, 2006 hier kwam wonen, waren er al acties tegen roken. Ook was het rookverbod in pubs er eerder dan in Nederland", zegt correspondent Anne Saenen. "Het werd hier sneller geaccepteerd. Mensen gingen voortaan gewoon doodleuk buiten staan om te roken."
In het geval van Engeland is er een heel plan opgesteld, met de naam 'naar een rookvrije generatie'. Onderdeel van dat plan is het nog duurder maken van sigaretten en voorlichting geven over de risico’s van roken. Opvallend is dat de voorlichting ook specifiek is gericht op zwangere vrouwen. Zo'n 10 procent van de zwangeren rookt in het Verenigd Koninkrijk namelijk door.
Rusland: regels (niet) gecontroleerd door rokende handhavers
"Zoals bekend is Rusland een land van drinkers, maar ook van rokers. Bijna een op de drie volwassen Russen rookt", zegt correspondent Eva Hartog. De prijzen stellen daarbij nauwelijks wat voor. "Duurdere sigaretten van buitenlandse merken kosten hier nog steeds minder dan twee euro per pakje." 'Duurdere' dus.
"President Poetin rookt zelf niet. Wellicht heeft dat ook bijgedragen aan het invoeren van vrij strenge regels tegen roken. Sinds 2013 mag je niet meer roken op je werkplek of in de horeca. Zelfs buiten is het beperkt verboden, bijvoorbeeld binnen een straal van 15 meter van de ingangen van metrostations, ziekenhuizen en speelplaatsen."
Er is een maar. "In de praktijk worden die regels niet heel consequent uitgevoerd. Russen zijn wars van dit soort regels en de handhavers zijn zelf vaak rokers. Het komt regelmatig voor dat je een politieman op straat ziet paffen."
China: Longkanker gebruikelijk
"Het tabaksbeleid in China lijkt op geen enkele manier op dat van Nederland", zegt correspondent Roland Smid. "Sigaretten worden niet in de supermarkt verkocht, maar in aparte winkeltjes die daarvoor een vergunning hebben."
De prijzen zijn laag, al variëren ze wel. Voor de duurdere merken betaal je ongeveer 3,20 euro. De goedkoopste kosten daarentegen nog geen halve euro. "Het is wel zo dat je de merken die we in Nederland kennen, niet gaat vinden in China. De Chinezen roken binnenlandse merken."
Lage prijzen dus, ondanks dat die accijnzen wel zijn verhoogd. Een pakte kostte vroeger namelijk nog minder. De overheid leek iets te moeten doen om het aantal rokers te verminderen. Het zijn er zo’n 300 miljoen, ongeveer een kwart van de bevolking.
"Longkanker is heel gebruikelijk", zegt Smid. "Ook is roken onderdeel van de sociale context. Als je bijvoorbeeld een winkel binnenloopt en je begint te praten, dan is de kans groot dat de verkoper je een sigaret aanbiedt."
China's maatregelen: niet meer roken op televisie. "Chinezen kijken veel televisiedrama’s. Daarin mag niet meer worden gerookt. Ook mag het niet meer in openbare gebouwen, maar je ziet dat veel mensen zich daar niet aan houden. In kwalitatief mindere restaurants wordt, zeker in de late uurtjes, gewoon binnen gepaft."
Indonesië: Rokende kleuters
Het walhalla van de kettingroker. Want ondanks dat er rookvrije plekken zijn, zoals bij speeltuintjes en ziekenhuizen en ondanks dat de gezondheidsrisico’s op een pakje sigaretten moeten staan, mag er heel veel in Indonesië.
Zo zijn advertenties en reclames tussen bepaalde tijdstippen niet verboden. Van 21.30 uur tot 05.00 uur kan je op televisie gewoon een sigarettenmerk aangeprezen krijgen. Daarbij kost een pakje gemiddeld 21.000 Indonesische Rupiah. Klinkt veel, maar omgerekend is dat zo’n 1,25 euro.
Ook kampt Indonesië met veel rokende kinderen. In 2010 baarde een kleuter opzien, toen in een video te zien was (zie hieronder) dat hij 40 sigaretten rookte per dag. In totaal rookt 34 procent van de Indonesiërs.
Australië: Fortuin voor een pakje
Kijken we ook nog even naar Australië. En dat is niet voor niks. Want én roken én je hoofd financieel boven water houden, is in dat land een hele opgave. Australië heeft namelijk de duurste pakjes sigaretten ter wereld.
Een pakje van 20 sigaretten kost je daar namelijk gemiddeld 25 euro. Rook je een pakje per dag, dan ben je per jaar dus meer dan 9000 euro per jaar kwijt.
De schoorsteen moet blijven roken, zeggen ze wel eens. Maar deze schoorsteen is wel heel erg duur. En dat blijkt een zeer effectieve methode om mensen van het roken af te helpen. Het percentage rokers zakte van zo’n 25 procent in 1991 naar net meer dan 11 procent nu.