Brood een luxe: oorlog Oekraïne zorgt voor wereldwijde voedselcrisis
De oorlog in Oekraïne laat de voedselprijzen door het dak schieten. En dat zorgt wereldwijd voor steeds meer lege schappen en lege magen. De Verenigde Naties waarschuwen dat de wereld afstevent op een voedselcrisis die miljoenen mensenlevens in gevaar brengt. "Mensen onderschatten echt de impact die dit gaat hebben."
Met flink wat geduw en getrek rennen ze wanhopig achter het blauwe vrachtwagentje aan. Die rijdt volgeladen met zakken rijst en uien door Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh. Een transport waar voorheen niemand naar omkeek – nu is het vechten om het felbegeerde voedsel.
Want de uien en rijst in de truck zijn door subsidies van de overheid een stuk goedkoper dan op de plaatselijke markt. Voor arme families is het hulp die ze niet kunnen missen. Ook Panna en haar gezin niet, en dus duwt en trekt ze mee in de hoop iets te kunnen kopen.
Onbetaalbaar
"We vragen de regering om de prijzen van voedsel op de lokale markt te drukken. Het is nu onbetaalbaar", zucht ze tegen persbureau Reuters, dat de chaos vastlegt. Die is er afgelopen maandag nog groter als politici de bevolking oproepen te staken vanwege de hoge prijzen.
Het zijn de eerste voedselrellen waarvoor de directeur van de Wereldhandelsorganisatie al vreesde. "We moeten ons veel zorgen gaan maken", waarschuwde Ngozi Okonjo-Iweala in de Britse krant The Guardian. "Het zijn de arme landen en de arme mensen in die arme landen die het meest zullen lijden."
Beslissend zetje
Van Egypte tot Jemen en van Bangladesh tot Kenia maken steeds meer mensen zich zorgen: kan ik volgende week nog wel mijn eten betalen? De oorlog in Oekraïne is volgens ontwikkelingsorganisaties het beslissende zetje dat deze landen over de rand helpt.
"In Zuid-Soedan en Kenia kampten ze bijvoorbeeld al met misoogsten door enorme droogtes", vertelt Nout van der Vaart van Oxfam Novib. "Daarbovenop zorgde corona voor een verminderd inkomen en kleinere productie van voedsel. En nu vallen dus ook nog eens graan en tarwe uit Rusland en Oekraïne weg."
Acute voedselsteun
Het zijn de grondstoffen die voor arme landen cruciaal zijn voor hun voedselzekerheid. Zo importeert Egypte 80 procent van zijn graan uit Oekraïne. Maar ook Indonesië, Bangladesh en Pakistan kunnen niet zonder Oekraïens en Russisch tarwe, laten cijfers van het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de VN zien.
Het aantal mensen dat acute voedselsteun nodig heeft, steeg volgens het WFP van 120 miljoen naar 276 miljoen. "We verwachten dat vanwege de Oekraïne-crisis dat aantal nog veel verder toe zal toenemen", vertelt Koen Peters. De Nederlander adviseert met behulp van rekenmodellen het Wereldvoedselprogramma, zodat het voedsel efficiënter bij de meest kwetsbaren kan komen.
De oorlog raakt ook het Wereldvoedselprogramma. Aangesloten landen doneren minder, terwijl ook het WFP de voedselprijzen ziet toenemen. "Sinds het conflict zijn onze uitgaven aan voedsel met 27 miljoen dollar gestegen", rekent Koen Peters uit. "Dat komt neer op 15 procent meer kosten en dus minder noodhulp. Er wordt voor het sturen van voedsel nu letterlijk gekeken wie het dichtst bij sterven staat."
Silo's vol graan
Ook bij Oxfam Novib zien ze steeds vaker onmogelijke keuzes. "Denk aan gezinnen uit Somalië en Kenia die een dochter eerder uithuwelijken zodat ze een mond minder te voeden hebben", vertelt Nout van der Vaart. Het frustreert hem enorm. "Rijke landen bulken van het voedsel en hebben nu silo's vol graan staan. Er is helemaal geen voedseltekort, maar een ongelijke verdeling."
Ondertussen worden ook mensen die op duizenden kilometers afstand van het oorlogsgebied wonen steeds harder geraakt. Zoals Lotfi Ajmi (58). Hij had in de Tunesische hoofdstad een kleine, maar goed lopende bakkerij. Maar de grondstoffen zijn zo duur geworden dat hij niet anders kon dan wekenlang de deuren sluiten.
"Voor de oorlog kon ik elke dag zo'n 50 kilo griesmeel kopen en brood bakken", vertelt Ajmi tegen Reuters. "Maar sinds de oorlog kunnen we zelfs geen klein beetje van het griesmeel meer vinden om te werken. Dit is een grote crisis."
Noodoplossingen
Om die op de korte termijn op te lossen kijkt Koen Peters met zijn WFP-collega's naar het bieden van alternatieven. "Een land als Ethiopië is gewend om vooral tarwe te gebruiken. Maar nu de rijstmarkt veel gunstiger is, helpen we het land om daarop over te schakelen. Tot in de details van het uitleggen van bereidingen aan toe."
Noodoplossingen die erger leed moeten voorkomen. Al is volgens Peters aandacht voor de lange termijn minstens zo belangrijk. Van het opzetten van landbouw in arme landen tot een eerlijker verdeling van voedsel. Dan valt een klap als de Oekraïne-crisis op te vangen. "We rennen nu compleet achter de feiten aan. En daarbij onderschatten mensen ook nog eens echt de impact die deze crisis gaat hebben."
