Dodelijk marburgvirus opgedoken in Ghana: lijkt op ebola, geen vaccin
In Ghana zijn mensen besmet geraakt met het marburgvirus. Dat virus heeft bijzonder veel weg van ebola en dat is geen goed nieuws. Veel van de mensen die het krijgen, overlijden. Moeten we ons in Nederland ook zorgen maken? Vijf vragen en antwoorden.
Oh nee, weer een virus dat de kop opsteekt. Nu in Ghana dus. In drie regio's van dat land is het marburgvirus aangetroffen. Het begon met twee besmettingen eind juni. Die mensen zijn inmiddels overleden. Maar wat voor virus is het precies?
1. Wat zijn de symptomen?
Het begint vaak met koorts, spierpijn of diarree. Bij veel mensen die het marburgvirus oplopen, is in eerste instantie niet duidelijk dat het om specifiek dat virus gaat.
Maar in tweede instantie is de ernst van de ziekte wel duidelijk. "Dan kan orgaanfalen optreden", zegt Martin Grobusch, hoogleraar tropische geneeskunde aan het Amsterdam UMC. "Sommige patiënten beginnen te bloeden. Ongeveer 50 procent van de mensen die heel ziek worden, overlijdt."
2. Hoe kan je het marburgvirus oplopen?
Er is een dier dat bekendstaat als dé gastheer van het marburgvirus. En dat is de vleermuis, zegt Grobusch tegen RTL Nieuws. "Vleermuizen kunnen het op verschillende manieren aan mensen overdragen."
"Allereerst als een besmette vleermuis je aanraakt. Daarnaast kan het waarschijnlijk ook als je fruit eet waar nog vleermuizenspeeksel aan zit. Of als je een niet goed bereide vleermuis opeet."
Een vleermuis kan dus een mens besmetten. En als dat eenmaal is gebeurd, dan kan een besmet persoon het ook overdragen aan een ander mens. "Dat gaat dan via direct contact met uitwerpselen of lichaamssappen van iemand die ziek is", zegt Grobusch.
3. Wat is het verschil tussen het marburgvirus en ebola?
Ebola en het marburgvirus zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Qua symptomen zijn ze nagenoeg gelijk. Ook ebola is een zeldzame infectieziekte die vaak gepaard gaat met bloedingen in het lichaam.
Grobusch: "De twee virussen liggen genetisch dichtbij elkaar. Ze hebben dezelfde gastheren (vleermuizen, red.) en komen uit dezelfde regio (West-, Centraal en Oost-Afrika, red.)."
De meeste mensen zullen ebola kennen van de grote uitbraak van tussen 2013 en 2016 in het westen van Afrika. Landen als Sierra Leone, Guinee en Liberia werden allemaal zwaar getroffen. 28.000 mensen raakten besmet, 12.000 van hen overleefden dat niet.
In 2019 ging Congo gebukt onder ebola:
"Maar er is een heel belangrijk verschil", zegt Grobusch. "Door de tijd heen zijn er meerdere vaccins ontwikkeld die goed werken tegen ebola. Maar tegen het marburgvirus bestaat er niet één."
4. Komt er weer een pandemie?
Geen vaccin beschikbaar, dat klinkt niet goed. Toch hoeven we ons geen zorgen te maken dat er een nieuwe pandemie komt , zegt Grobusch. "Daarvoor heb je een laagdrempelige manier nodig van overdracht van mens op mens. En dat is niet het geval bij het marburgvirus, aangezien je dan echt contact moet maken met lichaamssappen van anderen."
En daarbij hebben we het (nog) niet over enorme besmettingsaantallen. In Ghana zijn er tot nu toe twee geteld. Die werden enkele weken geleden al geregistreerd.
"Bij het marburgvirus moeten we rekening houden met een incubatietijd van 21 dagen", zegt Grobusch. "De twee bekende besmettingen werden eind juni geregistreerd. Dat is al meer dan 21 dagen geleden en toch is er, voor zover bekend, daarna geen nieuw geval meer opgedoken. Dat is hoopvol, al is het nog even afwachten of de uitbraak inderdaad beperkt blijft."
Mocht het beperkt blijven, dan is dat volgens Grobusch onder andere toe te schrijven aan de ervaring die autoriteiten inmiddels hebben. "Landen zijn goed voorbereid. Het zijn de geleerde lessen van bijvoorbeeld de ebola-epidemie en uitbraken van andere ziekten."
5. Wat zijn de adviezen voor mensen die in Ghana zitten?
"Een van de belangrijkste adviezen is: pas op met het eten van bushmeat", zegt Grobusch. Dat is het vlees dat afkomstig is van de jacht op wilde dieren in tropische of warmere gebieden. Denk dan aan vleermuizen.
Grobusch: "Pak ook geen fruit dat je ergens vindt. En probeer contact met lichaamssappen van anderen te vermijden. Verder is handhygiëne altijd belangrijk. Maar mondkapjes hebben dan weer geen zin. Aangezien het marburgvirus zich op een andere manier verspreidt dan bijvoorbeeld corona."
Mocht het toch gebeuren dat een Nederlander besmet raakt, dan gaan niet meteen alle alarmbellen af. "Er is altijd een risico dat iemand met een hoogbesmettelijke ziekte in het ziekenhuis belandt. Ziekenhuismedewerkers hebben dat scenario altijd in hun achterhoofd."
"In Nederland let men goed op. Ziekenhuizen, artsen en het RIVM", zegt Grobusch. "De situatie wordt in de gaten gehouden en hygiënemaatregelen worden altijd in acht genomen. En als iemand het virus oploopt voor zijn of haar terugreis naar Nederland, dan reist diegene simpelweg niet. We kunnen ons dus veilig voelen."