Aandacht voor Oekraïne verslapt: 'Hou maar op met die oorlog'

Nadat Rusland in februari Oekraïne binnenviel, stonden voorpagina's van kranten wekenlang vol met nieuws en verhalen over de invasie. Dag in dag uit openden nieuwsrubrieken met nieuwe gruwelijke beelden, die zo hard binnenkwamen dat zelfs sommige Nederlanders richting de grens reisden om Oekraïense vluchtelingen op te halen en in huis te nemen.

Tegenwoordig haalt de oorlog de voorpagina’s en nieuwsbulletins niet meer zo vaak of uitgebreid. Dat ziet ook defensiespecialist Dick Zandee van Instituut Clingendael. ''De media zijn doorgaans gericht op nieuwe ontwikkelingen of spectaculaire gebeurtenissen. In de eerste periode van de oorlog waren daar ontzettend veel van, er werd op vier fronten gevochten en alles was enorm heftig.''

Dat is inmiddels heel anders. Eind maart kondigde Rusland aan zich te willen focussen op het veroveren van het Donbasgebied in het oosten van Oekraïne. Veel troepen werden uit de rest van Oekraïne teruggetrokken. ''Vervolgens is het veranderd in een statische vorm van oorlogvoeren'', zegt Zandee.

''Er zijn dus minder grote bewegingen aan de fronten, dat maakt het lastig voor de media om iets nieuws te brengen. Af en toe gebeurt er nog iets bijzonders, bijvoorbeeld met het graanakkoord. Wanneer het eerste schip vol graan de haven uit vaart, is dat groot nieuws. Inmiddels zijn er al twintig schepen vertrokken, dus wordt er geen aandacht meer aan geschonken. Geen verandering betekent geen nieuwswaarde.''

Minder solidariteit

Die verminderde aandacht in de media lijkt gepaard te gaan met een afnemende interesse voor de oorlog vanuit de bevolking. En zo bijzonder is dat eigenlijk niet, zegt hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie Henri Beunders. ''Grote solidariteit over een lange periode is een vreemd verschijnsel. Over het algemeen zijn mensen heel snel opgewonden over iets, en de volgende dag over iets anders. Dat zit nu eenmaal in ons.''

Inmiddels lijkt de bereidheid om Oekraïense vluchtelingen te helpen ook sterk af te nemen. ''Veel mensen dachten in het begin: die oorlog is met twee of drie weken afgelopen. Nu blijkt dat het misschien nog wel jaren kan duren, en dat maakt het een heel ander verhaal'', zegt Beunders.

''Voor de meeste mensen geldt: het eigen leven gaat altijd voor'', vervolgt hij. ''Wat velen niet zagen aankomen, waren de gevolgen die de oorlog ook voor hún dagelijkse leven zou krijgen. De gasprijs is ontzettend hoog, en graanproducten zijn een stuk duurder. Weinigen zeggen het hardop, maar veel mensen zullen daardoor denken: hou maar weer op met die oorlog.''

Steun is cruciaal

En dat terwijl de Oekraïense president Zelenski ontzettend gebaat is bij zoveel mogelijk internationale steun en aandacht voor zijn land. Zandee: ''Op die manier is ook de politieke aandacht het grootst. Om de strijd vol te houden heeft Oekraïne een constante aanvoer van wapens en munitie uit het westen nodig. Daarnaast zullen ze in een later stadium veel hulp nodig hebben bij de wederopbouw van het land.''

Volgens Zandee weet Zelenski precies wat hij voor die aandacht moet doen: ''Hij kan ontzettend goed presenteren, op een manier zodat iedereen hem begrijpt. Hij draagt dan altijd zijn legergroene shirt, zijn vechtersoutfit. Daarmee straalt hij uit: wij zijn in oorlog.''

Daarnaast stuurt hij constant ministers naar het buitenland, en andersom zijn politici en journalisten van harte welkom in Oekraïne om te zien wat voor ellende de oorlog allemaal met zich meebrengt. Ook het rondsturen van heftige beelden speelt een belangrijke rol. Allemaal factoren en elementen die Zelenski gebruikt om steun bij andere landen te krijgen.

Geen nieuws is goed nieuws

Voor de Russische president Poetin is het juist in zijn voordeel dat er zo min mogelijk aandacht voor de oorlog is. ''In de westerse media zien we dat er vooral veel aandacht wordt besteed aan de gruweldaden van Rusland. Het beeld van dat land is momenteel toch wel slecht en dat sijpelt door naar landen waarmee Poetin hoopt goede betrekkingen te houden, zoals China en Turkije. Die houden hun handen vaak voor hun ogen, maar kunnen heftige excessen van Rusland ook niet ontkennen. Dus minder nieuws is beter voor de Russen.''