Angst regeert in dictatoriaal Nicaragua: 'Niemand vertrouwt elkaar'

In de chaotische straten van de Nicaraguaanse hoofdstad Managua draait een taxichauffeur zijn raampje dicht. Hij is bang om gehoord te worden. "Ik durf met niemand meer te praten", zegt hij. "Dan pakken ze m'n licentie af. Ik doe dit werk al dertig jaar."

De angst voor repressie zit diep bij veel Nicaraguanen. Student José (echte naam bekend bij de redactie) durft zich ook alleen anoniem uit te spreken. "Als ik praat, kan ik van de universiteit gekickt worden. Mijn studie is mijn enige kans op een goede toekomst."

Campagne in ruil voor studiebeurs

De universiteit en de politiek staan bepaald niet los van elkaar. Wie achter de partij van de dictatoriale president Daniel Ortega staat, kan allerlei voordelen krijgen tijdens z'n studie. Zoals een studiebeurs, of de mogelijkheid om van studie te wisselen. In ruil daarvoor moet je campagne voeren. 

"Een vriendin van me deelde ineens allemaal propaganda van de partij op haar Instagram. Ik denk dat ze van studie wilde wisselen", vertelt José.

In 15 jaar van democratie naar dictatuur

Nicaragua is de afgelopen jaren hard afgegleden naar een strenge dictatuur. President Ortega kwam in 2007 nog democratisch aan de macht, maar brak die democratie stukje bij beetje af. Critici belanden in de gevangenis of 'verdwijnen'. Op dit moment telt Nicaragua meer dan tweehonderd politiek gevangenen. 

Ondertussen raakt het land steeds verder vervreemd van het Westen. Het is naast Syrië, Belarus en Noord-Korea één van de vier landen die nog met Rusland meestemmen in de Verenigde Naties. Nicaragua zelf heeft alle Westerse ngo's het land uitgestuurd en verbrak vorige maand nog de diplomatieke banden met Nederland.

In 2018 brak er een grote opstand uit tegen het regime. Door het hele land wierpen demonstranten wegblokkades op. Het protest werd hard neergeslagen. Meer dan driehonderd mensen kwamen om het leven. 

De taxichauffeur uit Managua bespreekt de politiek alleen thuis met zijn zoon. "Niemand vertrouwt elkaar meer." Hij klaagt dat het steeds moeilijker wordt om het nieuws te volgen. "Ik wil gewoon een krant kunnen kopen. Waarom kan ik nergens meer een krant kopen?"

Omdat er bijna geen journalisten meer zijn in Nicaragua. Vrijwel alle televisiekanalen zijn in handen van de staat en de baas van de grootste krant van het land zit achter de tralies. De meeste journalisten zijn het land ontvlucht. Bij de kiosk is inderdaad geen enkele krant meer verkrijgbaar. 

Journalisten zijn 'terroristen'

Lucía Pineda Ubau is één van de gevluchte journalisten. Ze werkte bij 100% Noticias toen hun kantoor werd binnengevallen. Lucía werd opgepakt en in de beruchte Chipote-gevangenis gegooid. "De eerste dagen sliep ik op het beton", vertelt Lucía. "Het was er koud, donker, het stonk en de grond waarop ik lag was vochtig."

Lucía werd in martelkamers ondervraagd. "Soms tot wel dertig keer per week." Waarom ze als 'terroristische' journalist de opstand tegen het regime had aangewakkerd. "Complete onzin", zegt Lucía. "Toen ik een keer niet meewerkte, pakten ze m'n bril af. Ik zie niks zonder bril."

Ook werd ze wekenlang in een isoleercel opgesloten. De stortbak van het toilet in de cel zat vol met de uitwerpselen van de vorige bewoners. "Ik heb het er met de zakjes waarin ik m'n eten kreeg uitgehaald."  

In eigen hand poepen

Pas toen bleek dat er helemaal geen lopend water was in het toilet. Vijftien dagen moest Lucía in haar eigen hand poepen, en de uitwerpselen weggooien. "Het was verschrikkelijk, maar ik moest me neerleggen bij deze vernederende realiteit."

Na een halfjaar werd Lucía samen met een aantal andere politieke gevangenen vrijgelaten. Ze aarzelde geen moment, en vluchtte naar Costa Rica. Eenmaal daar, herstelde Lucía de website van 100% Noticias. Nu maakt ze het nieuws op afstand. 

Ze is een van de ruim 200.000 Nicaraguanen die sinds 2018 het land ontvluchtten. Deels uit angst voor repressies, maar ook omdat de economie op z'n gat ligt. De Verenigde Staten legden al meermaals financiële sancties op. En na het harde neerslaan van de opstand in 2018, blijven ook veel toeristen weg. 

Dromen

Student José ziet zijn vriendengroep steeds kleiner worden. Hij is nog nooit Nicaragua uit geweest, maar wil zelf uiteindelijk ook graag naar het buitenland. Hij hoopt daar een studiebeurs te krijgen zonder dat hij campagne hoeft te voeren voor een politieke partij. 

"Maar dan moet ik wel eerst hier hoge cijfers halen", zegt José. Waar hij dan heen wil? "Naar Ierland." Hij vertelt dat hij eens iemand ontmoet heeft die daar vandaan kwam. "Ze heeft me foto's laten zien. Het is er heel erg mooi."