SpaceX laat voor het eerst burgers ruimtewandeling maken: 'Wordt spannend'

De missie genaamd Polaris Dawn is de eerste in een serie ruimtereizen van het Polaris Program. Dat is een samenwerking tussen het ruimtevaartbedrijf SpaceX van Elon Musk, en de Amerikaanse piloot, ondernemer en miljardair Jared Isaacman.

Deze ondernemer trok in september 2021 al een keer flink de buidel voor een ruimtereisje, toen als toerist. "Een bijna religieuze ervaring", zei hij daar later over. En reden genoeg om samen met Musk het Polaris ruimteprogramma te starten.

Drie risicofactoren

De nieuwe missie is om meerdere redenen bijzonder. Of misschien moet je zeggen: de missie kent drie bijzondere risico's. Ten eerste: de Crew Dragon-capsule van SpaceX zal een hoogte van 1400 kilometer bereiken. Veel hoger dan de 400 kilometer hoog die normale ruimtereizen gaan. Dat is bijvoorbeeld ook de hoogte waarop het International Space Station (ISS) zijn baantjes rond de aarde trekt.

Op 1400 kilometer hoogte zweeft de bemanning bovendien in de Van Allen-gordel, een gebied waar de radioactieve straling hoger is - maar daarover straks meer.

In dit bericht op X stelt het programma zichzelf voor met een korte video:

Een tweede bijzonderheid: twee van de vier bemanningsleden zullen een ruimtewandeling maken. Dat is nooit eerder gedaan door astronauten van een commerciële ruimtevaartorganisatie.

En het derde opvallende detail: de capsule heeft geen luchtsluis, zoals bemande ruimtevaartuigen tot nu toe wel altijd hadden.

Geen luchtsluis

"Dat laatste is bijzonder", zegt ruimtevaartdeskundige Jeroen Glazener, tot zijn pensioen werkzaam bij het Netherlands Space Office, de Nederlandse ruimtevaartorganisatie. "Voor je een ruimtewandeling kunt maken, moet je de stikstof uit je bloed zuiveren. Dat moet omdat stikstof in het vacuüm van de ruimte belletjes in je bloed zou veroorzaken, wat dodelijk is. Dat levert de beruchte caissonziekte op, waar ook duikers last van hebben die te snel naar de oppervlakte komen."

Normaal gaan astronauten die een ruimtewandeling gaan maken naar de decompressiekamer van een ruimtevaartuig, ook wel een 'airlock' of een luchtsluis genoemd, om de stikstof uit hun bloedbaan te zuiveren. Daar wordt de normale lucht, die bestaat uit 80 procent stikstof en 20 procent zuurstof, geleidelijk naar 100 procent zuurstof gebracht.

Maar in het geval van dit vaartuig werkt het anders, legt Glazener uit: "Hier is in feite de hele capsule een airlock. De vier astronauten aan boord ademen de hele reis zuurstof door een speciale zuurstoftank. Als het luik opengaat voor de ruimtewandeling, is de hele capsule al vacuüm gemaakt."

Dat proces om de druk in de capsule te verlagen en de stikstof eruit te zuiveren gaat overigens geleidelijk, in de ongeveer 45 uur voordat het luik open moet.

Ruimtewandeling

Volgens de laatste planning vertrekt de missie aanstaande dinsdag. Behalve teamleider Isaacman zijn ook zijn goede vriend Scott Poteet (een luchtmachtpiloot) en twee engineers van SpaceX aan boord, Anna Menon en Sarah Gillis. Alleen Isaacman en Gillis maken de ruimtewandeling.

Charlotte Pouwels van Icee Space is analoog astronaut, wat betekent dat ze voor ruimtevaartorganisaties ruimtetests uitvoert - niet in de ruimte, waar ze nog wel ooit heen hoopt te gaan, maar als simulaties op aarde. Voor haar is de ruimtewandeling het bijzondere aan deze missie.

"Dat wordt wat mij betreft het spannende gedeelte van deze reis", zegt ze. "Tot nu toe werden ruimtewandelingen alleen gedaan door astronauten die een jarenlange training hebben gevolgd, vier jaar minimaal. Nu doen mensen het die veel korter getraind zijn."

Het is daarom 'een belangrijk moment voor de commerciële ruimtevaart', zegt de analoog astronaut. "Deze sector is nu wereldwijd booming. Als de wandeling door relatieve amateurs goed gaat, geeft dat een enorme boost. Maar als er iets fout gaat, zullen investeerders zich vrees ik terugtrekken, wat juist een klap zou zijn voor de commerciële ruimtevaart."

Earthlight

Stel je voor, mijmert Pouwels hardop, dat ruimtewandelingen ook voor toeristen veilig genoeg worden: "Dat moet wat zijn, in de ruimte zweven en dan de aarde op zien lichten: earthlight. Voor veel mensen een droom. Voor mij in elk geval wel."

Daarnaast vindt ze het interessant dat de ruimtevaart nu ook gekoppeld kan worden aan meerdere culturen, en mensen van allerlei pluimage: "Een eerdere missie met toeristen onderzocht bijvoorbeeld hoe je kunst kunt maken in de ruimte. Die missie had overigens ook de eerste vrouwelijke Afro-Amerikaanse piloot, Sian Proctor. Alles is mogelijk, denk ik."

Ook Glazener vindt het commerciële element van de missie het bijzonderst aan de hele onderneming, zegt hij. "Zulke missies bewijzen iets belangrijks: dat commerciële partijen veel dynamischer, sneller en goedkoper vooruitgang en nieuwe ontwikkelingen kunnen creëren."

Want overheidsorganisaties zijn log, zegt hij, en de vooruitgang is er vaak stroperig. "SpaceX heeft een veel kleinere, plattere organisatie die dingen snel voor elkaar krijgt. Maar, belangrijk: technologisch hoogstaand, én op een veilige en gedegen manier. Voor de ruimtevaart is het goed, en spannend."

Naar andere planeten

Het uiteindelijke doel van Musk en Isaacman is de weg banen voor exploratie dieper de ruimte in, om uiteindelijk op Mars en andere planeten te kunnen leven en werken, zegt Isaacman tegen CNN. 

Daarom gaat de missie ook dieper de ruimte in dan anders, naar de Van Allen-gordel. Die gordel begint op 1000 kilometer hoogte. Volgens de NASA hangt hier een gevaarlijke straling. Ruimtevaartexpert Glazener zegt echter dat het wel meevalt: "In deze gordel is meer radioactieve straling omdat hier hooggeladen deeltjes van de zon en uit de ruimte beter worden vastgehouden. Dat heeft met het magnetisch veld van de aarde te maken. Maar als je er niet te lang in blijft zweven, en dat doen deze astronauten niet, dan hoeft het niet gevaarlijk te zijn. Vergelijk het met een röntgenfoto. Dat kunnen mensen wel hebben."

Voor extra bescherming heeft SpaceX een nieuw Extra-Vehicular Activity-pak ontwikkeld, dat met behulp van 3D-modellen van de crewleden voor iedereen op maat gemaakt is. SpaceX ontwikkelde dat de afgelopen drie jaar. De pakken werden onder meer diepgevroren, en ook werden er op astronomische snelheden minuscule deeltjes op afgeschoten die 'micrometeorieten' nabootsten, om te zien of de pakken niet lek zouden raken.

Volgens Glazener is het Polaris Program dan ook niet een speeltje voor schatrijke kwajongens, maar gaat het om een wetenschappelijk legitiem platform voor technologische ontwikkeling. "In de jaren 60 en 70 ging het bij ruimtevaart om het aftroeven van de Russen. Nu gaat het om waar het om moet gaan: de ontdekking van de ruimte."