Europa puzzelt aan een vredesplan: 'Laatste strohalm voor Oekraïne'
Hoe kan de oorlog in Oekraïne zo snel mogelijk worden beëindigd? De VS en Rusland voeren hier al gesprekken over, maar ook meerdere Europese landen nemen nu initiatief via een vredesplan. 'Dit is het laatste moment dat Europa Oekraïne kan helpen', vertelt redacteur Chris Colijn vanuit Kyiv.
Volgens Colijn kan Oekraine eigenlijk geen kant meer op. ''Op de Verenigde Staten kan het land nu niet meer rekenen, die winden er geen doekjes om dat ze de banden met Rusland willen aanhalen. En dus blijft Europa als bondgenoot over.''
Dat besef is er ook bij veel Europese leiders. De Britse premier Starmer zei gisteren dat 'Europa het zware werk moet gaan doen'. Samen met de Fransen nemen de Britten het voortouw bij het maken van het Europese vredesplan.
'Beperkte wapenstilstand'
Dat plan zou volgens de Franse president Macron uit meerdere fases moeten bestaan. Volgens Macron doet hij samen met de Britten eerst een voorstel voor een beperkt staakt-het-vuren van een maand. Die tijd zou er niet mogen worden gevochten in de lucht, over zee en rond energiecentrales. De gevechten op de grond kunnen wel doorgaan.
De Russische aanvallen op de Oekraiense steden zorgen er voor dat dagelijk soms meerdere malen het luchtalarm afgaat. Maar lang niet meer altijd zoekt iedereen dan de schuilkelder op. Daar maakte we deze video over:
Als dat bestand ongeschonden blijft, zou er daarna een volledig staakt-het-vuren moeten komen waarbij Europese troepen op Oekraïens grondgebied zullen zijn om het land te beschermen voor mogelijke toekomstige aanvallen uit Rusland.
Veiligheidsgaranties
Volgens Colijn is vooral dat laatste van groot belang voor Oekraïne. ''Eigenlijk wil Oekraïne pas praten over vrede als het land veiligheidsgaranties krijgt voor daarna. Ze zijn bang dat Rusland zich anders slechts tijdelijk terugtrekt en als het er klaar voor is weer opnieuw aanvalt.''
Colijn: ''Het liefst wilde Oekraïne een NAVO-lidmaatschap om zo beschermd te zijn tegen aanvallen. Daarna hoopte ze op zware bewapening van de VS, die de Russen zou moeten afschrikken. Dat gaat hem allebei niet worden en dus kijken ze nu naar plan C: Europese hulp in de vorm van bewapening en veiligheidstroepen. Dat is voor Zelensky de laatste strohalm.''
'Wanhoopsdaad van Europa'
Maar militair deskundige Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS), is kritisch over het voorstel van Macron.
Bolder: ''Een staakt-het-vuren zoals nu voorgesteld is militair in het nadeel van Oekraine. Zij gebruiken juist aanvallen door de lucht en over zee om de Russen achter de linies te raken. Maar dat mag dan niet meer. En Rusland vecht juist vooral over de grond, wint daar ook terrein en dat kan dan gewoon doorgaan in deze wapenstilstand.''
Bolder spreekt bij dit voorstel dan ook van een wanhoopsdaad. ''Dit lijkt vooral vanuit Europa een poging om te laten zien aan de VS: kijk we doen wat. Met als hoop dat als we ooit troepen sturen naar Oekraïne we alsnog de steun krijgen van Amerika.''
Trump overtuigen
Daar lijkt het de Europese leiders ook om te doen. Het Europese vredesplan gaat uiteindelijk worden voorgelegd aan de Amerikaanse president Trump. De hoop is dat de Amerikanen dan overtuigd raken van het plan en Europa alsnog steunen.
Bolder: ''Garanties van de VS om bij te springen als wij troepen gaan sturen blijven nodig. Maar een ander belangrijk punt is ook dat Poetin alleen akkoord zal gaan bij zo'n deal als Amerika en Europa weer een front vormen. Als hij onder druk kan worden gezet. Nu heeft hij geen reden om met dit plan akkoord te gaan.''
Aan de onderhandelingstafel praat Poetin over vrede, ondertussen gaan de bombardementen door
Het is dus van belang om de VS te overtuigen, maar daarvoor moeten in Europa eerst wel alle neuzen dezelfde kant op wijzen. De Britten zien een beperkt staakt-het-vuren alleen als optie en niet als serieus voorstel, zoals Macron aangeeft.
Daarnaast blijven concrete toezeggingen over bijvoorbeeld het aantal troepen voorlopig uit, ook vanuit Nederland. In onderstaande video zie je de reactie van premier Schoof na de ingelaste top over Oekraïne afgelopen weekend.
Bolder: ''Wat we nu eigenlijk zien is een gebrek aan strategisch inzicht, een gebrek aan een plan. Maar het goede nieuws is wel dat er nu echt een gevoel is van urgentie. Iedereen ziet dat er iets moet gebeuren voor de veiligheid van Oekraïne, maar hoe we het bij elkaar krijgen is nog een puzzel.''