Topoverleg in Vaticaanstad: 'Trump verliest duidelijk zijn geduld'

Een ongebruikelijk beeld bij een diplomatieke topontmoeting: de presidenten van de Verenigde Staten en Oekraïne zitten een kwartier lang tegenover elkaar op stoeltjes, in de wereldberoemde Sint-Pietersbasiliek. Er zijn geen tolken of adviseurs bij. Een woordvoerder van het Witte Huis zegt dat de twee leiders een 'heel productieve discussie' hadden.

'In potentie historisch'

Na afloop bedankte Zelensky zijn Amerikaanse collega in een bericht op sociale media: "Goede ontmoeting. We hebben veel één-op-één besproken. Ik hoop op resultaten voor alles wat we hebben besproken. De bescherming van de levens van onze mensen. Een volledig en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren. Een betrouwbare en duurzame vrede die voorkomt dat er weer oorlog uitbreekt. Een zeer symbolische bijeenkomst die in potentie historisch kan worden, als we gezamenlijke resultaten bereiken."

Dit was de eerste keer sinds 28 februari dat de mannen elkaar zagen. Toen kwam Zelensky naar Washington om een grondstoffendeal te ondertekenen, maar het bezoek liep uit op een ruzie. De overeenkomst is nog altijd niet gesloten.

Trump wil dat er snel een vredesakkoord komt tussen Oekraïne en Rusland. Tot nu toe gaan de onderhandelingen moeizaam, maar Trump schreef vannacht op sociale media dat de landen 'heel dicht bij een deal' zijn.

Ron Keller, voormalig ambassadeur voor Nederland in Rusland en Oekraïne, vertelt hoe diplomaten op bijeenkomsten zoals vandaag proberen om met elkaar te overleggen. "Bij recepties praat je informeel met elkaar. Het is altijd behulpzaam dat mensen elkaar ontmoeten. Als je elkaar niet ontmoet, is dat het allerergste. Tegelijkertijd: alle camera's staan erop en er zijn veel regeringsleiders, dus je hebt ook weinig ruimte."

"Je kunt op geen enkele manier uitgaan van wat Trump zegt, dus het is onduidelijk of die deal inderdaad bijna rond is", zegt André Gerrits, hoogleraar internationale politiek aan de Universiteit Leiden. "Maar het is wel duidelijk dat er iets gaande is. De VS worden kritischer richting Rusland. Maar alles wat we tot nu toe gehoord hebben over de inhoud van zo'n deal, dat zijn allemaal interpretaties."

De Krim

De Verenigde Staten lijken het Oekraïense schiereiland de Krim, dat in 2014 door Rusland werd ingenomen, te erkennen als Russisch. Het is een van de manieren waarop Washington de Russen wil overtuigen om vrede te sluiten. Oekraïne is tot nu toe fel tegen concessies over grondgebied, omdat Amerika daarmee toegeeft aan de eisen van Poetin.

"De sympathie en aandacht van de Verenigde Staten waren de laatste tijd wel heel erg eenzijdig in de richting van Rusland", vertelt Gerrits. "Terwijl Rusland op geen enkele manier, feitelijk, zijn oorlogshandelingen heeft gematigd."

"Het is overduidelijk dat de onderhandelingen aan alle kanten muurvast zitten", zegt Ron Keller. "Voorlopig heb ik niet het idee dat de Russen hebben toegegeven."

Gerrits: "De ontmoeting is wellicht ook bedoeld om Zelensky ervan te overtuigen dat er geen andere weg is dan het eens worden met de inschatting van de Verenigde Staten. En dat betekent: accepteren dat er kwesties worden geregeld die Rusland wil. Maar hoe dichtbij zo'n deal is, is moeilijk te zeggen."

Ivan Jakovyna, politiek analist van de grote Oekraïense nieuwssite NV, stelt dat 'Poetin nu de mogelijkheid heeft om voor hemzelf gunstige voorwaarden te bedingen voor het beëindigen van de oorlog'. Naast de erkenning van de Krim als Russisch noemt Jakovyna ook het opheffen van sancties tegen Rusland, de hervatting van luchtverkeer als onderdelen van een vredesdeal die voor Poetin erg gunstig zouden zijn.

"Eigenlijk zien we duidelijk zichtbare tekenen dat Trump zijn geduld verliest", gaat Jakovyna verder. "Als Poetin nu weigert een vredesakkoord te sluiten op Trumps voorwaarden, is dat natuurlijk een zeer riskante gok. Dan zou alles volledig mis kunnen gaan. Er zal zeker geen sprake zijn van normalisering van de betrekkingen met de VS."

Naast de ontmoeting tussen Trump en Zelensky hebben beide leiders vandaag ook gepraat met de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk werpen zich namens Europa op om mee te praten over een potentiële vredesdeal.

Terwijl druk wordt gepraat over het stoppen van de oorlog, gaat de strijd op het slagveld onverminderd door. Zo meldde Rusland vandaag dat het zijn eigen regio Koersk, ten noord-oosten van Oekraïne, weer helemaal in handen heeft. Daarnaast bevestigde Moskou voor het eerst de inzet van Noord-Koreaanse soldaten in Koersk. 

Oekraïne lanceerde afgelopen augustus een offensief op Russisch grondgebied, om de druk op Poetin op te voeren. De afgelopen weken trok Oekraïne zich al grotendeels terug uit Koersk, en sinds vandaag staat het gebied weer volledig onder Russische controle.

Ook achter het front worden nog aanvallen uitgevoerd. Afgelopen nacht viel Rusland aan met 114 drones en 3 raketten, meldt Oekraïne. 66 van de drones zijn uit de lucht geschoten.

Bekijk hieronder een video van Oekraïne-verslaggever Chris Colijn vanuit Kyiv, waar zeker 12 mensen om het leven kwamen door een Russische raketaanval.