Fransen kijken met spanning naar dinsdag, gaat Macron parlement ontbinden?
Frankrijk kijkt met spanning naar aanstaande dinsdag, want dan krijgt president Emmanuel Macron opnieuw de bevoegdheid om de Nationale Assemblee, het Franse parlement, te ontbinden. Onrealistisch is dat niet. Want Macron is erg ontevreden met het (dis)functioneren van het zwaar verdeelde Franse parlement. Ook de helft van de Fransen is voor een ontbinding.
Hoewel Macron het naar eigen zeggen liever niet doet, houden veel Fransen er rekening mee dat Macron de bevoegdheid wel gaat gebruiken. Veel Fransen zouden daar ook niet rouwig om zijn: het is al lange tijd onrustig in de Franse politiek, die in een impasse lijkt te zitten.
Al een jaar onrustig
Om te begrijpen waarom het zo rommelt in de Franse politiek, moeten we een jaar terug in de tijd. Op 9 juni 2024, de avond van de Europese verkiezingen die grotendeels door radicaal-rechts werden gewonnen, verbaasde Macron vriend en vijand door vervroegde parlementsverkiezingen uit te schrijven. Dat zorgde ervoor dat er een maand later een versplinterd parlement was met elf partijen en nog eens elf onafhankelijke leden.
"In de huidige samenstelling zijn meerderheden vrijwel niet te vormen, waardoor het minderheidskabinet er maar moeilijk wetten doorkrijgt", vertelt de in Nederland woonachtige Franse politicoloog Laurent Chambon. "Soms worden ze gesteund door oppositiepartijen, maar vaak niet."
Toen toenmalig premier Michel Barnier in december het parlement om die reden probeerde te omzeilen om de begroting erdoor te krijgen, werd hij weggestemd door de oppositie. Zijn opvolger François Bayrou heeft het sindsdien niet veel makkelijker.
De Franse president ziet het disfunctioneren van het parlement met lede ogen aan. Meermaals riep hij partijen op samen te werken in plaats van elkaar te dwarsbomen, tevergeefs. Écht ingrijpen kon hij ook niet: de Franse grondwet bepaalt dat er geen ontbinding van het parlement mag plaatsvinden binnen een jaar na vervroegde verkiezingen. Macron kon daar dus ook niet mee dreigen.
Premier Bayrou verwikkeld in schandaal
Dan speelt er ook nog een groot schandaal rondom een school in het Franse Baskenland. Op de strenge katholieke privéschool Notre-Dame de Bétharram werden leerlingen decennialang geslagen, vernederd en seksueel misbruikt. Eén van de leerlingen die dit overkwam was de dochter van de huidige premier François Bayrou.
Die houdt bij hoog en laag vol niets van de wandaden af te hebben geweten. Iets dat maar weinigen lijken te geloven: naast dat zijn dochter op de school zat, gaf ook Bayrous vrouw er les. Een parlementaire enquête, waarvan afgelopen week de resultaten gepresenteerd werden, spreekt ook in zijn nadeel: Bayrou, die in de jaren negentig minister van onderwijs was, deed volgens het eindrapport niets om fysiek en seksueel misbruik op de school te voorkomen.
"Wat er is gebeurd op die school is een groot schandaal in Frankrijk en iets waarover Bayrou stelselmatig heeft gelogen. Zijn positie als premier is daardoor onder vuur komen te liggen", zegt Chambon.
Goede timing voor Macron
De Fransen zelf zijn het ondertussen aardig beu, blijkt uit peilingen. De helft van de Fransen vindt ontbinding van de Assemblee een goed idee; 56 procent is voor het aftreden van Bayrou.
De onrust in de nationale politiek en de ontevredenheid daarover maakt dat het voor Macron juist nu een goede tijd is voor verkiezingen, zegt Chambon. "Zowel op rechts als op links heerst verdeeldheid. Op rechts heeft Rassemblement National het probleem dat de populaire Marine Le Pen door een gerechtelijke uitspraak niet mee mag doen aan verkiezingen. De nummer twee van die partij, Jordan Bardella, is ongeschikt om een serieuze politieke functie te bekleden. Hij is te onervaren en niet intelligent genoeg."
"Links is in Frankrijk erg verdeeld over de oorlog in Gaza en steun aan Israël of de Palestijnen. Sommige linkse partijen willen daardoor helemaal niet meer met elkaar samenwerken. Macron zal hopen dat bij nieuwe verkiezingen stemmers toch weer bij zijn middenpartij uitkomen. Dat is wel erg optimistisch van hem, want ook hij is totaal niet meer geliefd bij het Franse volk."
Deur op een kier
Wat ook meespeelt, is dat er over twee jaar presidentsverkiezingen zijn in Frankrijk. Macron mag daar zelf niet aan meedoen, omdat hij in zijn tweede en dus laatste termijn zit, maar het zal een andere kandidaat van zijn partij wel goed doen als de binnenlandse politiek minder chaotisch is, legt Chambon uit. "Franse media speculeren daarnaast ook graag over een grondwetswijziging die Macron graag zou doorvoeren waardoor hij voor een derde termijn op kan gaan, maar of dat gebeurt durf ik echt niet te zeggen."
Met dat alles in het achterhoofd kijken de Fransen naar dinsdag. Afgelopen april ontkende Macron nog dat hij het parlement zou ontbinden zodra hij die bevoegdheid weer heeft, maar drie maanden later zette hij de deur toch weer op een kier. 'Mijn wens is dat er geen verdere ontbinding zal plaatsvinden, maar het is ook niet mijn gewoonte om mezelf die macht te ontnemen', antwoordde hij op een vraag van een journalist. Hij voegde eraan toe tot ontbinding over te gaan als 'politieke partijen besluiten het land te blokkeren'.
Eind mei zorgden beelden van Macron en zijn vrouw voor veel discussie. Het lijkt namelijk alsof hij klappen krijgt van zijn vrouw:
