De grond beeft, de hulp stokt: 'De situatie in Afghanistan is rampzalig'

"De aardbeving heeft onze huizen verwoest. Het heeft alles verwoest. Er zijn nog steeds naschokken in het gebied. We kunnen niet terug." De Afghaanse boer Gul Ahmad Khan zit met zijn familie voor een stenen muurtje. Ze zijn al hun bezittingen door de aardbeving verloren.

Op beelden uit Afghanistan is te zien dat hele gezinnen beschutting zoeken in kleine opgooitenten. Duizenden mensen zijn door het natuurgeweld hun huis kwijtgeraakt. Ze kunnen nergens heen. 

"We hebben geen onderdak, geen tent, geen matras, geen tapijt", zegt een andere boer. "Mensen brengen ons warm water, maar verder is er niets. Al onze bezittingen en eigendommen liggen onder het puin begraven. We zijn vertrokken met slechts één set kleding." 

De humanitaire hulp in het land komt moeilijk op gang, vertelt Kristina Jovanovska. Zij is programmadirecteur Afghanistan voor de internationale hulporganisatie CARE. Jovanovska was in Afghanistan op het moment van de eerste aardbeving. Volgens haar vormt de ruige, moeilijk toegankelijke omgeving waar de ramp plaatsvond een grote uitdaging bij het verlenen van hulp.

“De situatie ter plaatse is rampzalig", stelt Jovanovska. Veel getroffen gemeenschappen liggen in afgelegen gebieden en zijn nauwelijks bereikbaar voor reddingsteams door ingestorte wegen en puin. "Soms duurt het wel vijf uur voordat een team een dorp kan bereiken en hulp kan bieden."

Bovendien zijn de reddingsoperaties deze week meerdere keren tijdelijk stilgelegd, na de tweede en derde aardbeving.

Wat weten we over de aardbevingen in Afghanistan? 

Kort voor middernacht op zondagavond trof een aardbeving met een kracht van 6.0 op de schaal van Richter het oosten van Afghanistan. Cijfers over het dodental lopen uiteen. De Afghaanse talibanregering - die alleen door Rusland wordt erkend - spreekt over naar schatting 2200 doden. De Verenigde Naties houden het vooralsnog op 1368 doden. 

De beving vond op slechts acht kilometer diepte plaats. Dat is relatief dicht onder het aardoppervlak, wat de impact vergrootte. In de dagen daarna volgden meerdere naschokken. Op dinsdag werd het land getroffen door een tweede aardbeving met een kracht van 6,3 op de schaal van Richter. Slechts twaalf uur later volgde een derde aardbeving met een kracht van 5,6. 

Afghanistan ligt op meerdere breuklijnen waar de Indische tektonische plaat onder de Euraziatische plaat schuift. Het land is daardoor bijzonder gevoelig voor aardbevingen.

Volgens Jovanovska worden er schuilplaatsen en tenten ter beschikking gesteld, maar is het bij lange na niet genoeg. "We moeten dringend actie ondernemen. Gezinnen hebben voedsel nodig, schoon water, medicijnen, tijdelijke opvang, dekens, kleding en andere essentiële huishoudelijke artikelen."

In de video hieronder zie je het verdriet en de verwoesting na de bevingen:

Daarvoor zou meer financiële hulp nodig zijn, dan nu beschikbaar is. "Fondsen zijn niet alleen nu nodig om acute hulp te kunnen bieden", legt Jovanovska uit, "maar ook om het getroffen gebied op de lange termijn weer op te bouwen. Cruciale infrastructuur ligt plat."

Crisissituatie

Uit eerste beoordelingen blijkt dat onder meer 68 waterbronnen en 26 scholen volledig zijn verwoest - cijfers die des te schrijnender zijn in een land dat al gebukt gaat onder meerdere crises. Afghanistan wordt steeds vaker getroffen door klimaatgerelateerde rampen, zoals extreme droogte en overstromingen, waardoor de leefomgeving al onder druk staat. Tegelijkertijd worden de mensenrechten, met name die van vrouwen en meisjes, ernstig ingeperkt door het beleid van de talibanregering.

Ook in deze crisissituatie drukt het regime zijn stempel. Internationale hulporganisaties en media melden dat vrouwen aanzienlijk minder hulp ontvangen dan mannen, als gevolg van de strikte regels van de taliban. Culturele normen verbieden fysiek contact tussen mannen en vrouwen die geen familie van elkaar zijn.

Een mannelijke vrijwilliger vertelde tegen de Amerikaanse krant The New York Times dat leden van het volledig mannelijke medische team 'aarzelden' om vrouwen onder het puin van ingestorte gebouwen vandaan te halen. "Vrouwen die vastzaten en gewond waren, bleven onder de stenen liggen, in afwachting van vrouwen uit andere dorpen die hen zouden komen bevrijden."

Jovanovska onderstreept dat juist in deze omstandigheden de aanwezigheid van lokale vrouwelijke hulpverleners cruciaal is. "Zij kennen de cultuur en de gebruiken en kunnen daardoor op een veilige en respectvolle manier hulp bieden aan vrouwen."

Afghanistan kampt echter met een ernstig tekort aan vrouwelijke zorgverleners. Dat probleem is verergerd sinds de taliban vorig jaar vrouwen verbood zich in te schrijven voor medische opleidingen. Het tekort aan vrouwelijke artsen en hulpverleners is pijnlijk zichtbaar geworden sinds de aardbeving.