Nieuw dieptepunt in onderdrukking vrouwen Afghanistan: 'Tellen niet als mens'

Vrouwen moeten hun volledige lichaam, inclusief het gezicht bedekken. Ze mogen niet zonder begeleiding van een man over straat. De stemmen van vrouwen worden als 'intiem' beschouwd en mogen daarom niet in het openbaar worden gehoord.

Wie zich niet aan de regels houdt, riskeert 'detentie van één uur tot drie dagen in openbare gevangenissen en elke andere straf die passend wordt geacht', meldt persbureau Reuters.

Verschrikkelijke herinneringen

De 30-jarige Sonia vluchtte drie jaar geleden naar Nederland, tien dagen nadat de taliban op 16 augustus 2021 de macht grepen in Afghanistan. "Ik heb verschrikkelijke herinneringen aan die periode", vertelt ze aan RTL Nieuws. "Ik heb gezien hoe slecht mensen tegen andere mensen kunnen doen."

In de jaren voor de machtsovername door de taliban in 2021 was het 'niet ideaal, maar wel stabiel' in Afghanistan, vertelt ze. Er waren veel explosies en het was een gevaarlijk land, maar 'er was hoop en mensen probeerden een toekomst op te bouwen'.

Tot de taliban de macht grepen in 2021, nadat het Amerikaanse leger uit het land was vertrokken. "Ze hadden beloofd ons niet achter te laten tot er een goede oplossing was, maar ze zijn opeens gevlucht", zegt Sonia. "Toen de taliban de hoofdstad bezetten, was er geen schot te horen. Ze hebben ons eigenlijk als cadeautje aan ze gegeven."

'Grote nachtmerrie'

De ergste herinnering die Sonia heeft is van de dag dat ze halsoverkop moest vertrekken. Ze werd 's nachts door een medewerker van de Nederlandse ambassade gebeld met de mededeling dat ze meteen moest vertrekken.

Ze ging met haar broer richting het vliegveld, waar ze zag hoe mensen werden geschopt door taliban. Er lagen ook dode mensen op de grond. "Het was een grote nachtmerrie waar ik in de maanden daarna ook nog last van had. Ik zie het nu nog voor me. Het was echt verschrikkelijk."

Glijdende schaal

Sindsdien is het alleen maar erger geworden voor vrouwen in Afghanistan, ziet journalist Thomas Erdbrink. Hij maakte de docuserie 'Onze Man bij de taliban', over hoe de taliban de touwtjes in de maanden na de machtsovername steeds wat strakker aantrokken. Toen de Amerikanen nog de regie in handen hadden, mochten vrouwen in Afghanistan studeren, werken en dansen. "Er kon veel meer", zegt hij tegen RTL Nieuws.

Dat veranderde al gauw in de zomer van 2021. "Het begon met de aankondiging dat vrouwen hun universiteit wel mochten afmaken, maar dat nieuwe studentes zich niet meer mochten inschrijven", zegt hij. "Toen werden de scholen voor meisjes ouder dan 12 jaar gesloten, moest iedereen een blauwe boerka dragen of een hoofddoek met mondbedekking."

Alle foto's van vrouwen werden ondertussen uit het straatbeeld verwijderd. "Er was een heel langzame maar beslissende overstap naar een land waar vrouwen geen rechten hebben."

Situatie is verergerd

Er wonen nu nog familieleden van Sonia in Afghanistan, onder wie haar zusje en nichtjes. "Ze durven niet meer naar buiten en proberen zo veel mogelijk binnen te blijven", vertelt ze. Haar nichtjes zijn nog jong en vrezen ervoor dat meisjes van 10 jaar en ouder door de taliban kunnen worden 'gepakt' om mee te trouwen.

Haar familieleden daar zijn wanhopig. "Er is geen rechtelijke macht", zegt Sonia. "Ze doen gewoon wat ze willen. Er is niemand die tegen ze in gaat, of vraagt waarom ze dit doen. De taliban maken de regels."

Daar zit volgens Erdbrink ook een pijnpunt. Zo geeft Amerika de taliban 40 miljoen dollar per week om het land draaiende te houden. "Maar ze zouden ook kunnen zeggen: dit doen we niet meer zolang jullie zo met vrouwen omgaan. Voor de rest kan het Westen weinig doen."

Sonia beaamt dit: "Ze helpen eigenlijk vooral de taliban. Ze gebruiken dat geld om zichzelf sterker te maken." Ze weet dan ook nog niet of ze ooit terug kan naar Afghanistan. "Als ik daar iets aan de mensheid kan toevoegen, of de situatie voor vrouwen kan verbeteren, dan ga ik terug", zegt ze. "Anders heb ik daar niet eens basisrechten. En het is betekenisloos om in een land te zijn waar je niet eens als mens telt."

Hoewel tienermeisjes niet meer naar school mogen in Afghanistan, doen sommigen het stiekem toch. Hoe dat gaat, zie je in deze video: