In heel Frankrijk leggen mensen het werk neer: 'Het land zit in een crisissituatie'
Alweer een landelijke protestdag in Frankrijk. Vakbonden uit alle sectoren hebben werknemers opgeroepen vandaag het werk neer te leggen uit onvrede over de enorme bezuinigingen die de Franse regering wil doorvoeren. Op deze 'zwarte donderdag' gaan mogelijk een miljoen mensen de straat op. Het openbaar vervoer ligt grotendeels plat.
De staking van de vakbonden komt slechts een week nadat er wegen en spoorlijnen werden geblokkeerd. Het waren vooral spontane protestacties van linkse groeperingen. Het leidde tot rellen, vernielingen en honderden arrestaties.
"De stakingen van vandaag zijn afgekondigd door de vakbonden en zijn groter en structureler van aard dan de 'blokkeer alles' protesten van vorige week", zegt Niek Pas, universitair docent Franse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. "Twee jaar geleden riepen de vakbonden ook op tot een landelijke staking. Die waren gericht tegen de voorgenomen verhoging van de pensioenleeftijd. Nu willen de stakers vooral een signaal afgeven aan de nieuwe premier Sébastian Lecornu en druk uitvoeren op zijn beleid", zegt Pas.
Lecornu is een vertrouweling van president Macron en de opvolger van de vorige week afgetreden premier François Bayrou. De vierde premier in twee jaar tijd. Bayrou maakte het zijn persoonlijke missie om 43 miljard euro te bezuinigen. Dat is volgens hem nodig om de enorme staatsschuld van maar liefst 3300 miljard euro naar beneden te brengen. Maar zijn rigoureuze bezuinigingsplannen leidden tot veel onrust en felle kritiek. De druk werd zo groot, dat hij moest vertrekken.
Maar de noodzaak om te bezuinigen blijft. De Franse staat geeft veel meer geld uit dan er binnenkomt. Het tekort op de begroting is dit jaar 5,5 procent. En dat mag volgens afspraken in de EU maar maximaal 3 procent zijn. Ter vergelijking, in Nederland is het tekort 2,6 procent.
Daarom omvat de voorlopige begroting voor volgend jaar de bevriezing van de sociale uitgaven en bezuinigingen op openbare diensten. Ook het besluit van de regering om de pensioenleeftijd te verhogen van 62 naar 64 jaar blijft intact.
Crisis
Het heeft al met al geleid tot een verergerde politieke crisis in Frankrijk, zegt Pas. "Ja, het land bevindt zich echt in een crisissituatie. "Enerzijds lukt het de regering maar niet om op één lijn te komen. Anderzijds is er vanuit de maatschappij in toenemende mate kritiek op de regering en op president Macron en zijn voorgenomen bezuinigingsmaatregelen."
In deze video leggen we je uit hoe de Franse staatsschuld zo hoog op kon lopen, en waarom dat ook voor ons een probleem kan worden:
Om de gemoederen tot bedaren te brengen heeft premier Lecornu aangekondigd goed te zullen luisteren naar de oppositiepartijen en de sociale partners voordat hij met een definitieve begroting komt. Maar daar wachten de vakbonden dus niet op. Verwacht wordt dat vooral in Parijs veel treinen en metro's vandaag niet rijden. Ook worden stakingen in het onderwijs en de transportsector verwacht. En veel Fransen zullen in de grote steden de straat opgaan om hun ongenoegen over de geplande bezuinigen te laten blijken.
Pensioenleeftijd in Frankrijk
Het was president François Mitterrand die de pensioenleeftijd in de jaren '80 terugschroefde van 65 naar 60 jaar om werkgelegenheid te creëren. President Nicolas Sarkozy trok die leeftijd in 2010 met veel moeite weer omhoog naar 62. "Want de staatskas is leeg", zei hij. Emmanuel Macron ging nog weer een stap verder en verhoogde in 2023, in het kader van de begrotingsdiscipline, de pensioenleeftijd van 62 naar 64.
