Amerikaans Congres bijt dit keer wel door in verhoor met techreuzen

In tegenstelling tot eerdere verhoren met grote techbedrijven kwamen de Congresleden tot op de tanden bewapend naar de hoorzitting. Ze citeerden met regelmaat uit interne stukken en documenten die al dan niet onder rechterlijke dwang waren verkregen.

De zitting vormde het sluitstuk van maandenlang onderzoek door de mededingingscommissie, waarin zowel Democratische als Republikeinse afgevaardigden zitten.

De verweren van de vier ceo's, die ze vooraf schriftelijk hadden ingeleverd, kwamen op belangrijke punten overeen. Kort gezegd: zo groot zijn we nu ook weer niet, de concurrentie is sterk en consumenten houden van ons.

Geen ontkenning marktmacht

Interessanter is wat de ceo's niet zeiden. De topmannen kregen de kans om te ontkennen dat hun marktmacht zo groot is dat ze kleinere concurrenten in feite hun wil kunnen opleggen. Geen van de vier pakte die handschoen op.

"Hoewel ze het niet willen bevestigen, kunnen ze het ook niet ontkennen", concludeert Gene Kimmelman van de Amerikaanse denktank Public Knowledge tegen persbureau Reuters.

Uit de gesprekken bleek dat de vier techreuzen de gigantische hoeveelheden data die ze verzamelen gebruiken om de concurrentie de loef af te steken. Op de vraag of Google dat ook doet, hield Alphabet-ceo Sundar Pichai zich op de vlakte: "We proberen trends te ontwaren in de data die we kunnen zien."

Concurreren met eigen klanten

Amazon kreeg het verwijt dat het verkoopdata gebruikt om te concurreren met winkeliers die Amazon gebruiken om hun producten te verkopen. Volgens topman Jeff Bezos heeft het bedrijf regels die dit verbieden. "Maar ik kan niet garanderen dat die regels nooit zijn geschonden", zei hij. 

Bezos, de enige van de vier die nog nooit eerder voor het Congres was verschenen, had naar eigen zeggen in de media gelezen dat dit gebeurt bij Amazon. "Ik ben ontevreden dat we dit nog niet tot op de bodem hebben uitgezocht", zei hij. Waarop Congreslid Pramila Jayapal antwoordde: "U ontkent het dus niet."

Kopiëren of kopen

Facebook-ceo Mark Zuckerberg werd het stevigst ondervraagd van alle ceo's. Hij kreeg het verwijt dat Facebook functies kopieert van concurrenten of simpelweg bedrijven overneemt die het in hun hoofd halen het op te nemen tegen Facebook.

De Congresleden verwezen bijvoorbeeld naar een e-mail van Zuckerberg aan toenmalig cfo David Ebersman, waarin Zuckerberg pleitte voor het overnemen van Instagram. Door de techniek van Instagram te integreren zou het bedrijf de toekomstige concurrentie de voet dwars kunnen zetten 'voordat iemand weer in de buurt kan komen van hun grootte'.

Zuckerberg erkende dat hij Instagram zag als 'zowel een concurrent als een aanvulling op onze diensten'. Hij benadrukte dat de Amerikaanse toezichthouder FTC in 2012 goedkeuring had gegeven voor de overname, die Facebook 1 miljard dollar kostte.

Congreslid Jerrold Nadler nam daar geen genoegen mee. "De mededingingsregels zijn juist opgesteld om dit soort concurrentieverstorende overnames te voorkomen."

App Store als wapen

Apple-ceo Tim Cook kreeg vooral het verwijt dat zijn bedrijf de App Store gebruikt om concurrenten het leven zuur te maken. Congreslid Lucy McBath gebruikte het voorbeeld van de e-book-app van uitgever Random House. Die werd uit de App Store gehaald, nadat het bedrijf had geweigerd mee te werken met Apple's iBookstore.

Cook zei dat er veel redenen kunnen zijn dat een app wordt verwijderd. "Misschien werkt het niet goed", zei hij. "Misschien zijn er andere problemen."

Het antwoord van McBath, duidelijk niet onder de indruk, had net zo goed tegen een van de andere drie ceo's gericht kunnen zijn. "Ons bewijs laat zien dat uw bedrijf zijn macht heeft gebruikt om concurrenten te schaden en uw eigen onderneming een boost te geven", zei ze. "Dat is fundamenteel oneerlijk."

En nu?

Wie de hoorzitting volgde, kreeg de indruk dat de commissie haar oordeel al grotendeels klaar had. Al tijdens de opening van de hoorzitting zei commissievoorzitter David Cecilline dat de Amerikaanse democratie 'altijd heeft gestreden tegen monopolies'.

"De techbedrijven hebben de macht om winnaars en verliezers te kiezen en zichzelf te verrijken terwijl ze de concurrentie smoren", zei hij. "Wij zullen niet buigen voor de keizers van de online-economie."

Of de commissie van gedachten is veranderd door de verhoren, zal begin september blijken, wanneer ze haar eindrapport publiceert. Dat rapport kan aanbevelingen bevatten om de wetgeving te veranderen of, in het meest vergaande geval, de bedrijven op te breken.

Rebecca Allensworth, professor aan de Vanderbilt Law School in Nashville, kijkt uit naar dat rapport. "De hoorzitting bevatte veel problemen en weinig oplossingen", is haar analyse tegenover persbureau Bloomberg. "En de oplossingen zijn het lastige deel van het werk."