Techreuzen kunnen ook in Europa worden opgebroken
Techreuzen riskeren miljardenboetes als ze zich niet houden aan strengere regels in de Europese Unie. Overtreden ze die nieuwe regels te vaak, dan kunnen ze zelfs worden opgebroken. Die aanpak moet de macht van online platforms zoals Facebook, Apple en Google beperken.
De twee nieuwe pakketten met regels, die de Europese Commissie vandaag presenteert, zijn bedoeld om bedrijven aan te pakken met online diensten waar mensen en bedrijven afhankelijk van zijn geworden, zoals Facebook en Google.
De oude regels en boetes die konden worden opgelegd, werkten onvoldoende, concludeerde de commissie eerder.
Zo veel online verkeer: regels nodig
"Het zijn twee mijlpalen om Europa klaar te maken voor de digitale tijd", zegt eurocommissaris voor mededinging Margethe Vestager.
Ze vergelijkt de noodzaak van de nieuwe regels met de komst van stoplichten. "Die werden uitgevonden na een technologische doorbraak: de uitvinding van de auto. En nu hebben we zo veel online verkeer, dat we regels nodig hebben om die wereld veilig en betrouwbaar te maken voor de gebruikers van de digitale straten."
Boetes tussen de 6 en 10 procent
Als de bedrijven zich niet houden aan de regels, dan kunnen zij flinke boetes krijgen van tussen de 6 en 10 procent van hun wereldwijde jaaromzet. Google had vorig jaar een omzet van 161 miljard dollar. Zo'n boete zou dus kunnen oplopen tot 16 miljard dollar. Facebook kan met 70 miljard jaaromzet tot wel 4 miljard dollar aan boetes krijgen.
Techreuzen die vaker de regels overtreden, kunnen zelfs worden opgebroken. Hoewel dat echt een laatste redmiddel is.
Het doel is om klanten, consumenten en bedrijven een ruime keuze te bieden aan online diensten.
De pakketten richten zich op twee zaken. De Digital Services Act (DSA) gaat vooral over transparantie rond online advertenties en veiliger maken van diensten op internet. Met de Digital Markets Act (DMA) wil de Europese Commissie vooral voorkomen dat de techgiganten zo machtig worden, dat concurrentie niet meer mogelijk is.
"Het doel is om klanten, consumenten en bedrijven een ruime keuze te bieden aan online diensten, net als in de fysieke wereld. En dat alle bedrijven, groot en klein, goed kunnen concurreren", zegt Vestager in een toelichting.
Onder vuur
De grote Amerikaanse techbedrijven liggen al langer onder vuur. Wereldwijd kijken steeds meer toezichthouders en politici kritisch naar de macht die de techreuzen hebben, hoe zij die macht gebruiken (en soms misbruiken) en de hoeveelheid data die zij verzamelen.
In de EU kreeg Google al voor meer dan 8 miljard euro aan boetes opgelegd wegens machtsmisbruik. In de VS liggen zowel Google als Facebook onder vuur vanwege hun machtspositie. Vorige week klaagden toezichthouder FTC en meer dan 40 staten Facebook aan wegens het illegaal verkrijgen van een monopolie en het tegenwerken en onschadelijk maken van concurrentie.
Meer verantwoordelijkheid voor inhoud
De DSA richt zich vooral op de inhoud die op digitale diensten zoals Facebook, Google en YouTube staat. Het overtreden van die regels kan een boete opleveren tot 6 procent van de wereldwijde omzet. De grootste diensten (die met meer dan 45 miljoen gebruikers in de EU) moeten meer verantwoordelijkheid dragen voor wat er gebeurt op hun platform
Ze moeten bijvoorbeeld illegale content verwijderen zoals haatberichten, beelden van kindermisbruik en discriminerende uitingen. Ook moeten ze actief de verkoop van namaakproducten tegengaan. Marktplaatsen moeten bijvoorbeeld de identiteit van verkopers controleren voor ze het platform mogen gebruiken, om te voorkomen dat het malafide winkels zijn.
Verslag uitbrengen
Diensten moeten minstens een keer per jaar verslag doen van hoe vaak zij hebben ingegrepen op de illegale content op hun platform. Dus: hoeveel foto's, video's en berichten hebben ze moeten verwijderen of blokkeren? Hoe vaak hebben de autoriteiten daarom gevraagd en hoe lang duurde het om in te grijpen? Hoe vaak hebben eigen medewerkers ingegrepen? En hoeveel gebruikers hebben geklaagd en wat is daarmee gedaan?
Het moet makkelijk zijn voor mensen om illegale content op een dienst te rapporteren. Maar er moet ook uitgelegd worden waarom iets verwijderd wordt en het moet mogelijk zijn om daar over te klagen. Ook moeten mensen die meerdere malen de regels overtreden, tijdelijk geen toegang meer krijgen tot die diensten.
Waarom krijg je de advertentie te zien?
Ook moeten de bedrijven transparanter zijn over advertenties op hun platforms. Mensen moeten duidelijk kunnen zien dat iets een advertentie is, namens wie de advertentie geplaatst wordt en waarom iemand die advertentie te zien kreeg.
De bedrijven moeten duidelijk vertellen hoe de algoritmes werken en waarom je bepaalde aanbevelingen krijgt. Maar ze hoeven niet hun volledige algoritmes te laten zien.
Onafhankelijke onderzoekers bekijken jaarlijks of de techreuzen zich aan de regels houden. Eigen rapportages van de bedrijven over wat zij doen om de verspreiding van illegale content tegen te gaan zijn niet genoeg.
Strengere marktregels
Het andere pakket, de Digital Markets Act (DMA), richt zich met name op grote bedrijven in de platformeconomie. Denk bijvoorbeeld aan Google, Amazon en Booking.com. De boetes voor het overtreden van deze regels kunnen hoger uitvallen: tot 10 procent van de wereldwijde jaaromzet.
Sommige van deze bedrijven zijn zo groot geworden dat zij 'poortwachter' zijn voor bepaalde diensten en producten. Zij kunnen regels opleggen waar andere bedrijven zich noodgedwongen aan moeten houden, omdat ze anders geen toegang meer tot het platform hebben. Dat is het soort machtsmisbruik dat de Europese Commissie niet wil hebben.
Geen data van de concurrentie
Onder de strengere marktregels, mogen bedrijven zoals Google, Amazon en Apple geen data meer gebruiken van zakelijke gebruikers om de concurrentie aan te gaan met die bedrijven die actief zijn op hun platforms. Ook mogen ze hun eigen diensten niet meer in de spotlight plaatsen of voortrekken.
"Die bedrijven weten wie wat koopt tegen welke prijs. En of je twijfelde bij je aankoop. Die data mogen de poortwachters niet meer gebruiken om te concurreren tegen de bedrijven op hun platform", legt Vestager uit.
De poortwachters moeten hun algoritmes zo aanpassen dat iedereen een eerlijke kans heeft, benadrukt ze.
Groot probleem kan leiden tot opbreken
Als een bedrijf de regels systematisch aan zijn laars lapt, kan de Europese Commissie het bedrijf verplichten om het gedrag rigoureus aan te pakken of zelfs structurele veranderingen eisen, zoals het opbreken van het bedrijf of het afstoten van onderdelen.
Maar dat is echt een laatste redmiddel. Dat zal alleen ingezet worden als het de enige manier is om een markt weer concurrerend te krijgen.
Ik vrees dat de macht van grote bedrijven wel in stand blijft
Macht blijft in stand
PvdA-Europarlementariër Paul Tang is blij met de voorstellen, maar vindt dat ze niet ver genoeg gaan.
"Voorstellen zoals men ook in de VS doet, om bedrijven op te knippen, die liggen er niet. Ook het model waarbij steeds persoonlijke data worden verzameld en te gelde worden gemaakt: dat model wordt geen doodsteek toegebracht. Ik vrees dat hiermee de macht van de grote bedrijven wel in stand blijft", zegt Tang.
Bovendien vindt Tang dat spelers zoals Facebook de kennis delen die zij hebben van hun gebruikers. "Zodat er voor Facebook meerdere concurrenten kunnen komen. Een Z-book, een U-book of een W-book, die dan vergelijkbare diensten kunnen aanbieden. Nu houdt het bedrijf dat allemaal voor zichzelf en blijft de positie van Facebook, maar ook van anderen, in stand."
Nog even geduld
Het duurt nog wel even voor de regels echt van kracht zijn. Eerst moeten het Europees Parlement en de lidstaten nog hun fiat geven. En om dat te voorkomen zijn de techreuzen flink aan het lobbyen.
"Ik weet zeker dat een deel van het Europees Parlement zich zal gaan roeren. Juist om de macht van de techgiganten te breken. Dat wordt een interessant gevecht de komende tijd", zegt Tang.