De economische plannen van Trump? Niemand die het precies weet

Nu Donald Trump al zijn Republikeinse tegenstanders van zich af heeft geschud, mag hij het bij de presidentsverkiezingen in november opnemen tegen Democraat Joe Biden. De zittend president staat stevig onder druk door zijn warrige optredens, maar hij weigert voorlopig uit de race te stappen.

Het presidentschap van Biden wordt gekenmerkt door hoge inflatie en uitzonderlijk grote investeringen in eigen land. Hij ondertekende stimuleringspakketten ter waarde van honderden miljarden dollars voor onder meer infrastructuur, lastenverlichting tijdens de coronacrisis, klimaat, banen en en de nationale chipindustrie.

Met die brede publieke investeringsagenda borduurt Biden overigens voort op de koers die onder zijn voorganger Trump is ingezet. Namelijk die van een Amerika dat niet langer de mondiale vrijhandel zijn gang laat gaan, maar meer in eigen land wil produceren en dat wil afdwingen door het duurder maken van buitenlandse producten met behulp van hoge importheffingen. Kortom: door ouderwets protectionisme.

Extreem hoge staatsschuld

Wie ook de aanstaande Amerikaanse presidentsverkiezingen wint: diegene wordt geconfronteerd met een snel veranderende Amerikaanse economie. Het land kampt door alle steunpakketten met een historisch hoge staatsschuld. Die bedraagt nu bijna 35 biljoen dollar: ruim 120 procent van de totale omvang van de Amerikaanse economie. 

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) noemt de steeds verder oplopende staatsschuld 'zorgwekkend' omdat dit leidt tot 'risico's voor zowel de binnenlandse als de wereldeconomie'. Daarbij kampt het land met een hardnekkige inflatie en is er een structureel tekort aan arbeidskrachten.

'Grootste belastingverlaging ooit'

Trump belooft dat hij ervoor gaat zorgen dat 'alle prijzen snel omlaag gaan' als hij wordt herkozen. "Inflatie is dodelijk geweest voor ons land. Wat je ook verdient, het maakt niet uit, want de inflatie vreet je levend op", zei Trump gisteravond tijdens zijn toespraak op het Republikeinse partijcongres in Milwaukee. 

De inflatie in de VS piekte in de nasleep van de coronacrisis in 2022 op 9,1 procent, maar zakte sindsdien terug en kwam vorige maand uit op 3 procent. Dat is een procentpunt boven het gestelde doel van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, dat een inflatie van 2 procent nastreeft.

De vraag is wel hoe Trump dat voor elkaar wil krijgen. Hij heeft vooralsnog geen concrete economische beleidsplannen of wetten gepresenteerd. Wel belooft hij dat hij de inflatie zal 'verslaan', en ook de 'grootste belastingverlaging in de geschiedenis'. 

Het Amerikaanse persbureau AP stuurde Trumps campagneteam vorige maand twintig naar eigen zeggen 'basale' vragen om zijn economische opvattingen te verduidelijken. Ze kregen geen enkel antwoord. In plaats daarvan stuurde het team wat links naar videoclips van Trump.

Ook gisteravond kwam Trump niet veel verder dan een reeks oneliners en beloftes. Zo zei hei dat hij 'de Amerikaanse auto-industrie zal redden van de volledige vernietiging', dat inkomens 'omhoog zullen schieten' en dat 'de middenklasse zal bloeien als nooit tevoren'.

Dat staat in schril contract met de 188 pagina's tellende begrotingsvoorstel van Biden, waarin hij pleit voor belastingvoordelen voor gezinnen en huizenkopers, lagere gezondheidszorgkosten en het verlagen van de staatsschuld door het heffen van hogere belastingen voor rijkere Amerikanen en bedrijven.

"Het is inderdaad niet zo makkelijk om een compleet overzicht te krijgen van Trumps beleidsplannen", zegt econoom Rogier Quaedvlieg, analist van de Amerikaanse economie bij ABN Amro. 

Drie speerpunten

Hij maakte daarom een voorlopige analyse van Trumps plannen op basis van zijn website, toespraken en interviews. Daar komen drie speerpunten naar boven. In volgorde van impact zijn dat: importheffingen, belastingverlagingen, en een steviger immigratiebeleid.

De importheffing is hierin de meest belangrijke, zegt Quaedvlieg. Door zulke heffingen - ook wel invoerrechten genoemd - worden producten uit buitenland duurder voor Amerikanen.

Quaedvlieg: "In zijn voorstel heeft Trump het over tien procent voor de gehele import van goederen. Dit leidt er toe dat de kerninflatie over 2025 met ongeveer 1.5 procentpunt oploopt. De Federal Reserve zou in zo'n scenario opnieuw moeten ingrijpen met renteverhogingen en we verwachten dat de VS dan een milde recessie aan het begin van 2026 staat te wachten."

Een recessie in de VS heeft historisch gezien geen positieve impact op de wereldeconomie. Quaedvlieg: "De economische groei zal dus waarschijnlijk ook wereldwijd afnemen vergeleken met een scenario waar de heffingen niet worden ingevoerd. Al is de financiering van Trumps plannen nog niet helemaal duidelijk. Het centrale idee in zijn beleid lijkt te zijn dat hij de importheffingen wil gebruiken om belastingverlagingen te financieren."

Daarbij heeft Trump gezegd dat hij bereid is tot een heffing van 60 procent op de import uit China. Quaedvlieg acht de kans daarop klein, maar mocht het toch gebeuren zou de impact op de inflatie en recessie nog groter zijn.

'Chaotisch en onvoorspelbaar'

Het verlagen van de belastingen, zoals Trump belooft, zal zeker niet helpen bij het verlagen van de staatsschuld. De belangrijkste belastingverlagingen die Trump tijdens zijn vorige termijn als president ondertekende, hebben zo'n 1,7 biljoen dollar gekost. Volgens critici hebben vooral rijkere Amerikanen en grote bedrijven hiervan geprofiteerd - terwijl de staatsschuld dus verder opliep.

"Elke toekomstige Trump-regering zal in ieder geval chaotisch en onvoorspelbaar zijn", zegt analist Mark Muro van de Amerikaanse denktank Brookings Institution. "De standpunten die het meest waarschijnlijk lijken, zullen echter allemaal leiden tot meer inflatie. Hogere en bredere importheffingen, belastingverlagingen voor de rijken en minder immigratie zijn allemaal zaken die de kosten voor Amerikanen zullen opdrijven. Dat zullen ze niet leuk vinden."