'Bodemvernietigende visserij' blijft toegestaan: verbijstering na VN-top
Er komt geen wereldwijd verbod op zogenoemde trawling-visserij, waarbij grootschalige sleepnetten over de bodem van de zee schrapen. Voorafgaand aan een VN-top over oceanen in Nice was daartoe opgeroepen door wetenschappers, omdat door trawlers een groot deel van het zeeleven kapotgaat.
Wel zijn de problemen in de oceaan, zoals plastic vervuiling of de rol die oceanen spelen bij klimaatverandering, beter op de kaart gezet. Dat zegt directeur Han Dolman van het NIOZ, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee tegen RTL Nieuws.
Ook is afgesproken zeer voorzichtig om te gaan met diepzeemijnbouw en daarbij het voorzorgsprincipe toe te passen. Maar tot een algeheel verbod op zogenoemde trawling-visserij, waarbij op industriële wijze zeeën worden leeggevist, kwam het dus niet.
Speerpunt
Het is een speerpunt in de veelgeprezen film Ocean, van de beroemde filmmaker David Attenborough, die vlak voor de VN-top verscheen. In zijn film zegt Attenborough: "Vanaf de oppervlakte heb je geen idee dat dit gebeurt. Het is altijd verborgen gebleven… tot nu!"
Het specifieke fragment uit de film Ocean, en de reactie daarop van NIOZ-directeur Han Dolman, zie je hieronder. Het fragment is ook hier te zien.
Ook Nederlandse vissers gebruiken deze trawlers. Het Nederlanse Visbureau, naar eigen zeggen 'het collectieve marketing en pr-bureau' van de Nederlandse vissector, spreekt op de eigen website van 'varende fabrieken'.
"Omdat trawlers vaak zo lang van huis zijn, zijn dit een soort varende fabrieken waarin de vis direct aan boord helemaal verwerkt kan worden. De vis wordt schoongespoeld en dan op een lopende band vervoerd naar de machines die de vissen sorteren op soort en grootte."
Geschrokken
Volgens wetenschappers is de bodem van de Nederlandse Noordzee en het Waddengebied ook voor een deel verwoest door trawlers, sleepnetten. Directeur Han Dolman van het NIOZ is onthutst door de beelden in de film Ocean.
"Ik wist dat het gebeurde, en ik wist dat het forse gevolgen had, maar ik had het nog nooit van zo dichtbij gefilmd zien worden. Daar schrok ik echt van. En ik denk dat heel veel mensen daar geschrokken van zijn."
In Nederland wordt dit 'bodemberoerende' visserij genoemd. Toen Dolman bovenstaande scène zag, realiseerde hij zich dat dit een eufemisme is. "Het is eigenlijk bodemvernietigende visserij. Toen ik die scène zag, schoot er een stoot adrenaline door mijn lichaam. Ik schrok echt van de intensiteit en de kracht, en met name ook de vernietigingskracht die uit die beelden sprak."
Natura 2000-gebied
Het is raar, vindt Dolman, dat dit soort visserij in natuurgebieden is toegestaan, zoals ook in de Doggersbank. "Het speelt zich af in de Waddenzee, en in de Noordzee. En er zitten ook gebieden bij die zijn aangewezen als Natura 2000-gebieden. Daar zou je als Nederland voorzichtiger in moeten zijn."
Een belangrijk deel van de Nederlandse zeebodem is hierdoor beschadigd geraakt. "In grote delen is het daardoor een woestijn geworden." Wel kan de zeebodem zich relatief snel weer herstellen. Als een gebied met rust gelaten wordt, herstelt de visstand zich na verloop van tijd wel weer. "Maar dan moet je dat ook wel doen, met rust laten dus", benadrukt de NIOZ-directeur.
Nederland heeft een fors aandeel in deze vorm van visserij, meer dan andere landen. Ook vissers hebben volgens Dolman best het besef dat er problemen kleven aan deze methode. Maar omdat het hun verdienmodel is, is het niet eenvoudig om er afscheid van te nemen.
Stikstofcrisis
In die zin lijkt de problematiek enigszins op de stikstofcrisis in de landbouw, vindt Dolman. Hij waarschuwt: "Het grote risico zit erin dat we in de oceaan nu dezelfde fouten gaan maken als we op land ook gemaakt hebben. Zoals met stikstof en intensieve landbouw. Waarbij je ziet dat je op den duur natuurlijke hulpbronnen uitput en het erg lang duurt voor je dat weer kunt repareren."
Niet alleen het NIOZ, ook veel milieuorganisaties zijn teleurgesteld dat er vanuit Nederland geen minister aanwezig was op de oceanentop. Een aantal landen stuurde zelfs hun premier. Ook heeft Nederland nog altijd het zogenoemde High Seas Treaty niet ondertekend. Dit verdrag voor de bescherming van internationale wateren wordt van kracht als 60 landen het hebben getekend.
Gehoopt werd dat dit aantal in Nice kon worden bereikt. Maar de teller stond vrijdagavond op vijftig. En ook Nederland heeft nog altijd niet getekend. Dolman: "Het is beschamend dat Nederland dat nog niet getekend heeft. Er zijn veel landen die dat al wel gedaan hebben, zoals België. Het is jammer dat dat in Nederland zoveel tijd kost."
