Staat de AI-bubbel op knappen? 'Waardevolle technologie, maar torenhoge verwachtingen'

1. Wat is er aan de hand in AI-land?

Grote techbedrijven zoals Meta, Alphabet en Microsoft steken tientallen miljarden in AI. De Zwitserse bank en vermogensbeheerder UBS sprak in september de verwachting uit dat de wereldwijde AI-uitgaven dit jaar stijgen tot 375 miljard dollar. Voor 2026 voorspelde UBS een verdere groei van 33 procent, tot 500 miljard dollar. 

Vorige week tikte het Amerikaanse chipbedrijf Nvidia bij de opening van de beurs op Wall Street als eerste bedrijf ter wereld een waarde van vijf biljoen dollar, ofwel 5.000 miljard (omgerekend zo'n 4.300 miljard euro), aan. 

Nvidia profiteert van het feit dat grote klanten van het bedrijf, zoals Meta en Microsoft, voorlopig in AI blijven investeren. Daarbij investeren deze bedrijven ook in elkaar. Zo sloot Meta in augustus een zesjarige deal van minstens 10 miljard dollar met Google voor cloudcomputing-diensten, zoals servers, opslag en netwerken. 

Vandaag werd bekend dat Amazon en OpenAI een zevenjarige overeenkomst hebben gesloten ter waarde van 38 miljard dollar, omgerekend 33 miljard euro. De bedrijven hebben afgesproken dat de eigenaar van ChatGPT rekenkracht van Amazon Web Services (AWS) mag gebruiken. 

Verschillende analisten en (monetaire) instellingen waarschuwen nu dat de hoge waarderingen van aan kunstmatige intelligentie gerelateerde bedrijven mogelijk wijzen op een zeepbel. Wat als AI niet aan de hoge verwachtingen kan voldoen?

2. Wat is een bubbel?

"Een bubbel ontstaat als er veel geld naar een mooi verhaal gaat, meer dan de technologische ontwikkeling uiteindelijk waard is", legt beleggerstrainer Hans Oudshoorn van beleggingsbank Saxo, uit. Volgens hem ontstaat een bubbel stapsgewijs. 

Het begint vaak met een (technologische) doorbraak met grote potentie. De bedrijven die deze vernieuwing aangaan, zien de aandelenkoersen stijgen. De vraag naar hun producten stijgt en het bedrijfsresultaat verbetert. Dat trekt de aandacht van beleggers, maar ook van media en analisten. Er heerst optimisme over het potentieel van de doorbraak.

Onder beleggers ontstaat een bepaald sentiment: "De koers stijgt, dus ik koop het". De aandelenprijs stijgt verder door hebzucht, fomo (fear of missing out) en onrealistische verwachtingen. Daarbij wordt soms ook gebruikgemaakt van geleend geld, waardoor de koers verder wordt opgedreven. Wanneer de aandelenprijzen zo hard stijgen dat ze losstaan van de stand van de economie of bedrijfsresultaten, is er sprake van een bubbel. 

Volgens technologie-econoom bij ING, Diederik Stadig, zijn er een aantal factoren die de kans op een bubbel groter of kleiner maken. "Een technologische ontwikkeling, bijvoorbeeld de komst van een AI-model dat meer kan dan ChatGPT 5, kan een reden zijn tot optimisme", zegt hij. 

In zo'n geval is er een grotere kans op meer en snellere economische groei. "Maar mocht de technologische vooruitgang tegenvallen en er sprake zijn van een stilstand, kan het optimisme weer wat afnemen." In zo'n geval zullen de investeerders zich afvragen of de grote investeringen gerechtvaardigd zijn. 

3. Is er een vergelijking met eerdere bubbels?

De huidige situatie doet denken aan de dotcombubbel die eind jaren negentig begon en in 2000 knapte. Dit constateerde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) ook in oktober. Ook andere experts merken die vergelijking op. "Internetbedrijven met beperkte of geen winsten stegen tot ongekende hoogtes, om vervolgens hard te crashen", zegt Oudshoorn. 

"Net als in de jaren negentig hebben we te maken met een technologische doorbraak die de wereld gaat veranderen", aldus technologie-econoom bij ING Diederik Stadig. Destijds was dat het internet, nu is het AI. Volgens hem kon toen ieder bedrijf dat ook maar iets met het internet deed, op een enorme waardering rekenen. 

 

Hij noemt als voorbeeld van een slachtoffer van de dotcombubbel Pets.com, een verkoper van spullen voor huisdieren. "Dit bedrijf kreeg een enorme waardering, simpelweg omdat het een website had. Maar het slaagde er niet in winstgevend te worden", legt Stadig uit. Of nu op AI-gebied hetzelfde gebeurt, is volgens hem de vraag.

Wel ziet de ING-econoom een belangrijk verschil met toen. Grote techbedrijven als Microsoft en Oracle laten bedrijfsresultaten zien die een hoge waardering rechtvaardigen. Oftewel, deze bedrijven presteren op financieel gebied daadwerkelijk goed met hun diensten en producten. Het geld dat zij erin steken is dus ook 'echt verdiend' geld. Tijdens de dotcombubbel moesten bedrijven zich vaak nog bewijzen. 

4. Is er nu dan ook sprake van een AI-bubbel?

Volgens Stadig is het moeilijk vast te stellen of er op dit moment een AI-bubbel is. "Dat moet de toekomst uitwijzen." Sterker nog: als we zouden weten dat we nu in een bubbel zitten, zou dat meteen leiden tot het inzakken van de aandelenkoersen. En dat is niet het geval. 

Het huidige optimisme over AI is gebaseerd op de potentie van de technologie, niet op wat het al kan. Pas als duidelijk is in welke mate de technologie aan de verwachtingen voldoet, is het mogelijk meer te zeggen over het al dan niet bestaan van de bubbel. 

"We denken vooralsnog dat het optimisme terecht is", zegt de technologie-econoom van ING. "We zien AI als een systeemtechnologie met de potentie om veel verschillende sectoren te raken en economische groei te veroorzaken." 

Oudshoorn heeft het over een spagaat: aan de ene kant is AI wel echt waardevol, bijvoorbeeld om de arbeidsproductiviteit te verhogen, bedrijfsprocessen te verbeteren en nieuwe markten te creëren. 

Aan de andere kant zijn de verwachtingen torenhoog. Het lukt hem nu soms al niet meer om voor bedrijven de hoge waardering te onderbouwen. Zo wordt de waarde van OpenAI momenteel op ongeveer 500 miljard dollar geschat, terwijl het bedrijf nog helemaal niet zo veel verdient.

5. Hoe gaat dit nu verder?

Tegenvallende cijfers van een van de technologiebedrijven die nu een grote rol spelen, een renteverhoging waardoor andere soorten beleggingen interessanter worden, een einde aan de durf om aandelen te blijven kopen, of een combinatie van dit alles, kunnen leiden tot het knappen van de bubbel, zo stelt Oudshoorn. Dit kan volgens hem dan zorgen voor een daling van de beurskoersen.

Een langzaam leeglopende bubbel ziet hij niet voor zich. "Dat suggereert dat je rustig de tijd hebt om uit te stappen. De koersen zijn als een raket omhoog geschoten. Historisch gezien gaan dalingen vaak sneller dan stijgingen."

Volgens ING-econoom Stadig ligt het echter niet vast dat er snel sprake zal zijn van een vlucht naar beneden. Veel hangt af van de aard van het nieuws. Hoe 'slechter' het nieuws, hoe harder de daling zal zijn. En andersom natuurlijk. Het positieve nieuws kan ook nog even aanhouden. 

Ook actrices kunnen met AI gegenereerd worden. De tekst gaat verder onder de video. 

Stadig benadrukt dat de technologie hoe dan ook blijft, net als tijdens de dotcombubbel: er zullen bedrijven als Pets.com zijn die compleet floppen, maar ook nieuwe bedrijven die minder succesvol zijn dan van tevoren gehoopt, zoals bij sociaalnetwerksite MySpace is gebeurd, én nieuwe bedrijven die de wereld gaan compleet veranderen, zoals Google. 

6. Wat merken wij er in Nederland van als de bubbel knapt?

Als er inderdaad een AI-bubbel is die knapt, kan er paniek ontstaan op de aandelenmarkten waarbij de tech-aandelen dalen. In eerste instantie zal dit gevolgen hebben in de Verenigde Staten, want daar worden de meeste investeringen in AI gedaan. 

Maar er is een grote kans dat de onrust vervolgens overslaat naar Nederland en hier ook de beurzen rood kleuren. "De wereld is verbonden, een gebeurtenis in het ene land kan overslaan naar het andere", zegt Stadig. Daarnaast liften de Nederlandse chipbedrijven ASML, ASMI en Besi mee op het AI-optimisme. 

Als de koersen dalen, verdampt vermogen en daarmee ook koopkracht, legt Oudshoorn uit. Dat heeft ook gevolgen voor de beleggingen van pensioenfondsen. Het kan leiden tot een dalend vertrouwen op de beurzen en uiteindelijk ook tot een afname van het consumentenvertrouwen.