Planbureau: klimaatdoel 90 procent minder uitstoot in 2040 is 'haalbaar en rechtvaardig'
Het voorgestelde Europese klimaatdoel van 90 procent minder uitstoot in 2040 is waarschijnlijk haalbaar in Nederland. Ook is het internationaal gezien een rechtvaardig doel. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving in een nieuw rapport.
Eerder dit jaar heeft de Europese Commissie voorgesteld de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 in 2040 met 90 procent te laten dalen, ten opzichte van het niveau in 1990. Daarmee wordt het volgens de Commissie gemakkelijker om in 2050 daadwerkelijk klimaatneutraal te worden.
Alle EU-lidstaten, dus ook Nederland, moeten hier nog wel mee instemmen. Maar volgens het Planbureau is het voor ons land waarschijnlijk een realistisch, hoewel ambitieus, doel. Wel denkt het PBL dat het halen van dit doel afhangt van voldoende maatschappelijk draagvlak.
Te weinig
De afspraken die zijn gemaakt in het Parijse Klimaatakkoord zijn duidelijk: het liefst de opwarming van de aarde beperken tot maximaal 1,5 graad en anders 'ruim onder' de 2 graden. Die 1,5 graad komt snel dichterbij, bij het huidige niveau van uitstoot binnen zes jaar. Veel minder duidelijk, vanwege het ontbreken van afspraken daarover, is wat 'Parijs' betekent voor afzonderlijke landen.
Eenmaal uitgestoten blijft een deel van het belangrijkste broeikasgas CO2 eeuwenlang in de atmosfeer. De vraag wie het laatste beetje broeikasgas 'mag' uitstoten voor de temperatuurdoelen worden overschreden, is daarom een belangrijke splijtzwam op klimaatconferenties.
Op de laatste klimaattop eind vorig jaar in Dubai, bleek opnieuw dat wat alle landen gezamenlijk doen te weinig is om de Parijse klimaatdoelen te kunnen halen. Landen, of groepen van landen zoals de EU, komen daarom nu zelf met een inschatting van wat een eerlijke verdeling is om die doelen binnen bereik te krijgen.
Verdeling
Het maakt daarbij nogal uit welke verdeling je kiest, laat het onderzoek van het Planbureau zien. Als je het laatste beetje CO2 verdeelt over alle wereldburgers, krijg je een andere uitkomst dan bij gelijke emissiereducties voor landen. Weer anders wordt het als je kijkt naar wat landen in het verleden al hebben uitgestoten.
Het Planbureau benadrukt dat de gevolgen van klimaatverandering nu al merkbaar zijn. De zeespiegel stijgt en het weer wordt steeds extremer. Ook de landbouw krijgt het naar verwachting zeer moeilijk, bijvoorbeeld door periodes van extreme droogte. Daarnaast neemt het risico toe van zichzelf versterkende processen, zoals het ontdooien van de permafrost.
Het Planbureau heeft voor zijn beoordeling gekeken naar verschillende aspecten die internationaal een rol spelen. Bijvoorbeeld het belang van huidige én toekomstige generaties, speciale omstandigheden voor ontwikkelingslanden, het principe dat de vervuiler betaalt, of het voorzorgsbeginsel.
Als je allerlei aspecten uit het internationaal milieurecht bekijkt, zegt het Planbureau, dan is voor Nederland minstens 90 procent minder uitstoot in 2040 alleszins redelijk. Als je namelijk ook nog rekening houdt met hoe rijk een land als Nederland is, en met de emissies in het verleden, dan zou Nederland nu al vrijwel niks meer mogen uitstoten.
Haalbaarheid
Een ander aspect vormt de haalbaarheid van het nieuwe klimaatdoel, bijvoorbeeld technisch of economisch. Ook het aspect van draagvlak is belangrijk. Als mensen op grote schaal hun levensstijl aanpassen, en bijvoorbeeld minder gaan vliegen en vlees eten, wordt het doel makkelijker gehaald. Bij het ontbreken van draagvlak wordt het juist moeilijker, zegt onderzoeker Detlef van Vuuren.
Volgens de PBL-onderzoeker wordt de noodzaak steeds groter om de haalbaarheid van klimaatdoelen te onderzoeken. "Het is belangrijk dat Nederland als geheel nadenkt over welke doelen we willen nastreven. Wat zouden we als Nederland rechtvaardig vinden?", vraagt Van Vuuren. "We weten ook: mensen zijn bereid om emissiereducties te accepteren, mits het rechtvaardig gebeurt."
Als Nederland het Europese voorstel overneemt, zijn waarschijnlijk sneller extra klimaatmaatregelen nodig. Te denken valt aan nog meer windmolens op zee en land, kernenergie en ondergrondse CO2-opslag. Daarnaast kan het mogelijk gaan om meer transport en vervoer per trein, grootschalige inzet van warmtepompen, groene waterstof en isolatie van woningen.
Andere landen
Het Planbureau wijst erop dat Nederland ook de mogelijkheid heeft om z’n doelstelling voor een deel te halen door te investeren in reducties in het buitenland. Daar is in het Akkoord van Parijs ook een mogelijkheid voor afgesproken, al moeten de spelregels hiervoor nog worden vastgesteld. Want voor het klimaat maakt het niet uit waar de broeikasgassen de lucht in gaan.