Klimaatdoelen vrijwel uit zicht: beleid door kabinet 'afgeschaft, afgezwakt of teruggedraaid'
Een nieuw kabinet zal alleen nog met hele ingrijpende maatregelen, die waarschijnlijk "economisch en maatschappelijk pijn doen", de klimaatdoelen kunnen halen. Dat blijkt uit de jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning. Dit omvangrijke overzichtsrapport wordt jaarlijks opgesteld door organisaties zoals het CBS, PBL, TNO en het RIVM.
Vorig jaar bleek al dat het heel erg onwaarschijnlijk was geworden dat Nederland de klimaatdoelen voor 2030 nog kan halen. Directeur Marko Hekkert van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zei toen tegen RTL Nieuws dat dit een 'ruime onvoldoende' voor Nederland betekent.
Het demissionaire kabinet heeft ook in het afgelopen jaar te weinig gedaan om die situatie te verbeteren. Het kabinet-Schoof had wel aangegeven dat het de klimaat- en energiedoelen wilde halen, maar maatregelen werden daarop toch "afgeschaft, afgezwakt of teruggedraaid", zo valt te lezen in de verkenning.
Kleine kans
Ook al schatten de onderzoekers de kans bijzonder klein in dat Nederland de klimaatdoelen haalt, toch zullen ze nooit zeggen dat de kans daarop nul is. Waarom dat is zie je in deze video:
Omdat Nederland te weinig inzet op energie van eigen bodem, zal ons land volgens de onderzoekers voorlopig nog sterk afhankelijk blijven van het buitenland voor energie.
Buiten de bandbreedte
De Klimaat- en Energieverkenning (KEV) wordt elk najaar uitgebracht. Dat is vastgelegd in de Klimaatwet. Volgens die wet moet Nederland 55 procent minder broeikasgassen zoals CO2 uitstoten in 2030 ten opzichte van het jaar 1990.
In de KEV is becijferd dat Nederland met het huidige beleid, plus aanvullende maatregelen die het kabinet in het voorjaar aankondigde, uitkomt op 47 tot net geen 55 procent reductie. Daarmee valt het doel uit de Klimaatwet volgens de KEV buiten de bandbreedte.
Ook ligt Nederland nu niet op koers om de bindende Europese doelen te halen voor hernieuwbare energie en energieverbruik.
Historisch hoge afhankelijkheid
Die energie-afhankelijkheid van andere landen is nu 'historisch hoog', wordt geconstateerd. Bijna 80 procent van ons energiegebruik komt uit het buitenland. Het gaat daarbij vooral om de invoer van steenkool, olie en gas. Daarmee is Nederland kwetsbaar.
Dat sommige partijen zoals de PVV alle klimaatmaatregelen zelfs helemaal willen afschaffen, vinden de onderzoekers dan ook onverstandig.
Schurkenstaten
Directeur Marko Hekkert van het PBL: "Ik vind dat heel erg jammer. Want naast het klimaat gaat het ook over energieafhankelijkheid. We zien dat we in een best dynamische wereld leven, waarin heel veel gebeurt. En je wilt niet afhankelijk zijn van schurkenstaten voor je energie."
Inzetten op vooral meer wind- en zonne-energie maakt Nederland minder afhankelijk van het buitenland. Maar juist windmolens op zee hebben de laatste tijd spreekwoordelijk de wind tegen. Het demissionaire kabinet-Schoof verlaagde de ambitie voor offshore windenergie.
Reactie demissionair minister Hermans
In een reactie erkent demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei dat er meerdere obstakels in de energietransitie zijn. Een vol stroomnet, problemen in de windenergiesector en stijgende kosten bijvoorbeeld.
Daarom wil Hermans een aantal knelpunten oplossen. Zo komt er een extra investering in windparken op zee, van bijna één miljard euro. Hiermee kan de bouw van nieuwe windparken worden ondersteund.
Terwijl, schrijven de onderzoekers: "Wind op zee is hét werkpaard van de energietransitie." Oftewel: het moet de belangrijkste bron van hernieuwbare elektriciteit worden. Daarnaast kampt de sector ook met andere tegenslagen, zoals minder gunstige marktomstandigheden
Het leidt ertoe dat de verduurzaming van de elektriciteitssector stagneert. Ook is het ‘t kabinet niet gelukt om voldoende goede afspraken te maken met grote bedrijven over minder energieverbruik, is er minder subsidiegeld beschikbaar voor duurzame technieken en komt het verduurzamen van de landbouw niet goed van de grond.
Meer internetten en vliegen
Ook op het gebied van energiebesparing gaat het niet goed. Mensen kopen wel steeds meer energiezuinige apparaten. Maar de uitstootdaling die daardoor ontstaat, wordt op andere vlakken weer tegen gegaan, zoals door datagebruik en reizen.
"We hebben zuinigere koelkasten, maar zijn ook meer gaan vliegen en internetten", zegt Hekkert. Het rapport constateert: "De besparing door elektrificatie in woningen en mobiliteit wordt tenietgedaan door een hogere stroomvraag door datacenters en kerosine voor de luchtvaart."
Het beleid van de overheid is vaak meer gericht geweest op uitstootdaling, dan op energiebesparing, stelt de KEV. Daarom is na jaren van daling het energieverbruik door eindverbruikers vorig jaar weer licht gestegen.
Alsnog halen
Als een nieuw kabinet het klimaatdoel alsnog wil halen, zijn 'pijnlijke maatregelen' nodig. Dat is niet aan de onderzoekers om te bepalen, benadrukt Hekkert, maar aan de politiek.
"Wij zeggen niet dat die maatregelen genomen móeten worden. Maar wil je alsnog het klimaatdoel halen voor 2030, dan is de tijd zó kort, dat je wel echt hele heftige maatregelen moet gaan nemen om dat nog te kunnen halen."
De onderzoekers hebben wel een advies voor de komende regering. Een nieuw kabinet zou het beste drie dingen kunnen doen: volop inzetten op meer duurzame energie, extra maatregelen nemen voor met name de sectoren industrie en landbouw, en subsidies – de Stimuleringsregeling Duurzame Energie – in stand houden.
Belangrijk om te beseffen, vindt Hekkert, is dat Nederland over de eerste helft van de klimaatopgave veertig jaar heeft gedaan, van 1990 tot 2030. Daarna resteert nog maar twintig jaar voor de volgende helft, tot 2050. "Het is een politieke keuze: wil je die pijn nu pakken, of wil je de pijn naar achteren verschuiven, dat is de vraag voor de politiek."
