Toeslagenaffaire, hoe nu verder? 'Dit is nog maar het begin'
Wie denkt dat alles goedkomt nu staatssecretaris Snel weg is vanwege de toeslagenaffaire heeft het helemaal mis. "Iedereen weet dat er nog meer incidenten zullen komen", zei Snel zelf al. RTL Nieuws-journalist Pieter Klein zegt dat Snels opvolger een lastige klus wacht.
Klein, die de toeslagenaffaire tot op de bodem uitzocht, beantwoordt vijf vragen over hoe het nu verder moet.
1. Zijn de gedupeerde ouders blij met het opstappen van Snel? Is dat voor hen wel zulk goed nieuws?
Veel gedupeerde ouders waren gisteren juist niet blij. Zij reageerden verbijsterd en vrezen dat een oplossing nu nog langer gaat duren. Premier Mark Rutte en minister Hoekstra van Financiën (die tijdelijk de baas is over de Belastingdienst) hebben beloofd dat hard wordt doorgewerkt aan een oplossing voor duizenden mensen die onterecht als fraudeur zijn behandeld. Deze week krijgen de eerste gedupeerden, uit een groep van 300 ouders, geld uitbetaald.
2. Wanneer komt er een oplossing voor die andere duizenden ouders?
Dat is onduidelijk. Het wachten is op twee onderzoeken die in januari klaar moeten zijn, van de commissie-Donner en de Auditdienst Rijk (ADR). Zij onderzoeken 170 zaken van het ontspoorde fraudeteam van de Belastingdienst (het Combiteam Aanpak Facilitators, CAF). Op basis daarvan wordt besloten wie er nog meer een schadevergoeding krijgt. De afgetreden staatssecretaris Snel zei gisteren zelf: "Dit is nog maar het begin."
Probleem is dat die onderzoeken alleen maar kijken naar die CAF-zaken van 2013 tot 2016 terwijl al duidelijk is dat veel meer mensen slachtoffer zijn van een keiharde aanpak van de Belastingdienst over een veel langere periode. Als al die zaken opnieuw moeten worden beoordeeld, is het een helse klus en duurt het nog lang voordat het dossiers dicht kan.
3. Waarom worden verantwoordelijke ambtenaren niet aangepakt?
In politiek Den Haag wordt ervan uitgegaan dat dat alsnog zal gebeuren. Zowel de mensen die destijds verantwoordelijk waren voor het ontsporen van de fraudejacht, als de mensen die een rol speelden bij de te lakse afhandeling.
Die roep klinkt ook van binnenuit: ambtenaren vinden dat schoon schip moet worden gemaakt. Daarnaast liggen er honderden aangiften bij het Openbaar Ministerie wegens machtsmisbruik door de Belastingdienst. Het is ook mogelijk dat er alsnog een parlementaire enquête komt naar hoe de fraudeaanpak zo kon ontsporen.
4. Wat moet de opvolger van Menno Snel oplossen?
Allereerst de erfenis uit deze toeslagenaffaire. Er moet een nieuw systeem voor toeslagen komen. En er is een 'cultuuromslag' nodig: de Belastingdienst moet de burger weer centraal stellen en terugkeren naar de menselijke maat, zoals al in de Troonrede werd gezegd.
En in de toekomst niet meer handelen in strijd met de wet, zoals bij toeslagen, maar ook bij zoals dat bij andere onderdelen van de dienst gebeurde. Daarnaast krijgt de opvolger van Snel te maken met de enorme ICT-problemen bij de dienst, die het moeilijker maken om problemen op te lossen.
5. Wie krijgt deze lastige klus?
Dat is onduidelijk. D66, de partij van Snel, heeft gezegd de keuze voor diens opvolger niet te willen overhaasten en na het kerstreces met een kandidaat te willen komen. In Den Haag wordt het een baan genoemd voor mensen die niet hechten aan hun carrière en niet bang zijn om ook kop van Jut te zijn. Snel waarschuwde zijn opvolger in zijn verklaring alvast: "Iedereen weet dat er nog meer incidenten zullen komen."
