Wat is die '1,5 meter-maatschappij' waarover Rutte sprak? 'Dit is voor de lange termijn'

Terug naar normaal, dat is een kwestie van de lange adem, zei Rutte. Volgens hem moeten we zoeken naar het 'nieuwe normaal' in de anderhalvemetersamenleving. Ook minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) had het erover. Vier vragen en antwoorden.

1. Hoe ziet de anderhalvemetersamenleving eruit?

"De coronacrisis is een crisis die zijn weerga niet kent, die iedereen en alle terreinen treft", zegt oud-minister Jet Bussemaker, hoogleraar maatschappelijke impact aan de universiteit Leiden.

Het is daarom lastig te zeggen hoe de anderhalvemetersamenleving er precies uit gaat zien. Hoe we straks zullen treinreizen, naar de bioscoop gaan, de sportschool bezoeken. Hoe mensen met contactberoepen met de nieuwe situatie moeten omgaan.

Wat wel duidelijk is: in de anderhalvemetersamenleving is het raadzaam afstand te houden, zegt theoretisch epidemioloog Hans Heesterbeek van de Universiteit Utrecht. Om te voorkomen dat er straks weer een uitbraak komt zoals nu, moeten we zeker de basale maatregelen in acht blijven nemen. "Kortom: geen handen schudden, goed handen wassen, oppervlakten schoonmaken, een zorgvuldige omgang met elkaar."

Neefje knuffelen

Een collega niet knuffelen is misschien makkelijk, maar je kleine neefje? "Je kunt mensen niet verbieden om elkaar weer eens aan te raken, dus het wordt hoe dan ook moeilijk. Maar je moet er wel bewust mee omgaan en niet denken: zometeen is alles weer normaal."

Daardoor raken mensen verwijderd van elkaar, ziet Bussemaker. "Ik betrapte mezelf erop dat ik op straat zo bezig was de anderhalve meter te bewaken, dat ik bijna vergat dat je elkaar nog steeds gedag kunt zeggen. Dat er andere manieren zijn om te groeten."

2. Hoe lang moeten we in een anderhalvemetersamenleving leven?

Hoe lang we de anderhalvemetersamenleving in stand moeten houden, kan niemand voorspellen, zegt Heesterbeek. "Maar ga er maar van uit dat het lang duurt."

Het houden van afstand zullen we moeten volhouden tot er een vaccin is, zegt hij. "Misschien wel tot ver in 2021. Dit is niet iets wat in juli weg is. Het blijft mensen besmetten. Er is optimisme over een vaccin, maar er is geen garantie dat het er volgend jaar januari is. Zeker niet in de hoeveelheden die wereldwijd nodig zijn."

Spaanse griep

Socioloog Ruut Veenhoven verwacht een vergelijkbare situatie als met de Spaanse griep. Die begon in het voorjaar van 1918 en in maart 1920 viel het laatste slachtoffer. "Ik kan me voorstellen dat er zoiets gebeurt, tenzij er eerder een technische oplossing komt, zoals een vaccin."

3. Houden mensen dat wel vol?

Epidemioloog Heesterbeek heeft daar zijn twijfels over. "Straks staan niet elke dag de eerste tien pagina's van de krant vol met coronanieuws. Het verwatert als je er niet mee bezig bent." Maar de vraag is hoe je ervoor zorgt dat mensen zich bewust blijven van het gevaar van nog zo'n ingrijpende uitbraak, zegt hij.

"Het zit niet in de aard van de mens om anderhalve meter afstand te houden", zegt socioloog Veenhoven. "En dat het lastig is om het thuisblijven vol te houden, is evident. Een aantal mensen zal nog steeds denken: mij gebeurt niks, ik doe het toch."

4. Welke invloed heeft het houden van die afstand op ons geluk?

De anderhalvemetermaatschappij zal wel degelijk afbreuk doen aan ons geluk, zegt socioloog Veenhoven. Schouder aan schouder een voetbalwedstrijd bezoeken of met zijn allen koningsdag vieren – in dat gevoel van verbondenheid zit het plezier van dit soort evenementen. "Hoe groot de invloed is op ons geluksgevoel onderzoek ik nog. Maar dat het invloed heeft, is duidelijk."

Dat geldt niet alleen voor evenementen, maar ook voor fysiek contact met mensen in je omgeving. "Wij zijn sociale dieren, vinden het prettig om bij anderen in de buurt te zijn. Handen schudden, knuffelen, dat hoort er wel bij want mensen hebben de behoefte om aangeraakt te worden. Als je dat afstandelijker gaat doen, gaat dat in tegen de menselijke natuur en dan kunnen mensen zich ongelukkiger gaan voelen. Onbewust beïnvloedt dat je stemming."