Voorbereid op tweede golf: 'Laat verpleegkundige vaker meedraaien op ic'

Het is allerminst zeker óf er een tweede coronagolf aan zit te komen, maar mocht de situatie opnieuw ernstig worden, dan moeten ziekenhuizen nou eenmaal voorbereid zijn. Veel dingen zullen dan anders gaan - en hopelijk beter.

Ziekenhuizen bereiden zich in ieder geval voor op het zwartste scenario: dat het zó druk wordt op de ic's, dat er niet genoeg bedden zijn.

Zwartste scenario

Er ligt een draaiboek klaar voor artsen om af te wegen wie dan voorrang krijgt. Al is dit draaiboek nog niet definitief: minister Van Rijn uitte gisteren kritiek op het feit dat oudere patiënten een lagere kans zouden hebben op een ic-bed dan jonge mensen. "Ik kan mij niet vinden in een triage waarin leeftijd, los van medisch inhoudelijke overwegingen, een rol speelt", schreef hij.

"We wisten al dat het kabinet er zo over dacht", zegt Diederik Gommers. "Daarom waren we zo secuur. We hebben ethici gevraagd hierover na te denken. Het voorstel dat nu op tafel ligt, is een ongelooflijk mooi voorstel. We hebben er met zoveel professionals over nagedacht. Dat de minister dit nu zegt, vind ik jammer. Maar wij als dokters moeten ook realiseren: we gaan niet iets doen als het land er niet achter staat."

Als er niet op leeftijd geselecteerd mag worden, dan geldt: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Gommers schetst het beeld dat dan ontstaat: dat er een 16-jarige dood dreigt te gaan omdat een 70-jarige nét iets eerder was. "Dat gaan wij als artsen niet trekken."

'Al heel lang gewend'

Ernst Kuipers vult aan: "We zijn al heel lang gewend om leeftijd te betrekken bij keuzes van behandelingen die we wel of niet doen. In Nederland is sinds jaar en dag een tekort aan transplantatieorganen, en in het bepalen of iemand wel of niet daarvoor in aanmerking komt, speelt leeftijd een hele belangrijke rol. Dat accepteren wij als maatschappij, als patiënt of als familie van een patiënt."

Dan nog even terugblikkend. Er zijn 'ontzettend veel' dingen goed gegaan in de coronazorg de afgelopen maanden. Maar hebben ziekenhuizen de reguliere zorg niet te snel afgeschaald? De deskundigen verdedigen zich: er was in de eerste fase onduidelijkheid over de besmettelijkheid en er waren nauwelijks genoeg beschermingsmiddelen.

Bevolkingsonderzoeken niet meer stopzetten

Wat de volgende keer wel 'echt anders' moet, aldus Kuipers, de bevolkingsonderzoeken naar veelvoorkomende vormen van kanker. Die hebben een tijd stilgelegen als gevolg van corona. En dat merken ze nu in de ziekenhuizen. "Normaal gesproken worden er in één week ongeveer bij 3500 nieuwe patiënten een diagnose kanker gesteld. In de afgelopen periode was dit op een gegeven moment gedaald naar 1700. Het stoppen van de bevolkingsonderzoeken speelt hier een belangrijke rol."

Conclusie: er lopen nu veel mensen rond met een vorm van kanker, zonder dat ze dit weten of zonder dat dit is vastgesteld door een arts.

Dat moet anders, vinden de deskundigen. Op dit moment liggen minder dan 80 patiënten met corona op de ic, 650 om een andere reden. Terwijl er plek is voor ruim 900. Ernst Kuipers: "Er liggen dus eigenlijk te weinig mensen op de ic. Er worden te weinig grote operaties gedaan of andere inventies. Bij het Outbreak Management Team willen we een signaal afgeven dat het in de ziekenhuizen veilig is. Daar willen we meer aandacht voor. Er is een risico aan Covid, maar er is misschien wel een groter risico aan het overlijden aan niet-Covid."

Nog iets dat beter had gemoeten: betere samenwerking tussen zorgverleners. Kuipers steekt de hand in eigen boezem. Al heel vroeg, eind januari, legde hij contact met leveranciers voor beschermingsmiddelen. "We hebben onze voorraden verviervoudigd. Prachtig voor het Erasmus MC. Maar waarin ik verzuimd heb, om even bij alle verpleeghuizen in de regio te checken van: hoe zit het bij jullie? Moeten we ergens mee helpen? Vergoot je voorraden want dit kon weleens groot worden."

Verpleegkundigen inzetten op de ic

Bij de grote piek een paar weken geleden werden gewone verpleegkundigen ingezet. Zelfs medisch studenten werkten op de zware Covid-afdeling. "Die mensen werden ad hoc bij elkaar gezet", vertelt Ernst Kuipers.

Nu krijgt hij terug van hulpverleners: een volgende keer is het wel prettig om die mensen een bepaalde vorm van training te geven. "En elkaar van te voren in een team aan elkaar te laten wennen. Ja, dat is volstrekt een valide argument."

Gaat dat bij een eventuele tweede piek anders? Ja, zegt Diederik Gommers: "Er worden  plannen bedacht. Scholing is daar belangrijk in. Daar wordt hard aan gewerkt."

Zo worden er mogelijk combibanen gemaakt: gewone verpleegkundigen die straks ook kunnen helpen op een Covid-ic. "Die zouden dan af en toe op de ic kunnen komen werken, zodat je geen vreemde bent voor elkaar. dat soort plannen worden nu uitgewerkt."