Groot medicijntekort dreigt: 'Voortdurende stress en angst bij patiënten'

"Over een tijd zullen de gevolgen waarschijnlijk voelbaar worden", vervolgt bestuurslid Jan Dietert Brugma. "Patiënten komen dan zonder medicijnen te zitten."

InnoGenerics produceerde jaarlijks zo'n 600 miljoen medicijnen voor de Nederlandse markt, waaronder middelen tegen epilepsie, hart- en vaatziekten, diabetes, antidepressiva, antipsychotica, antibiotica, pijnstillers en bloedverdunners. Het gaat daarbij om zogenaamde 'generieke' medicijnen, een soort kopie van een merkmedicijn.

In december werd InnoGenerics al failliet verklaard. De overheid schoot toen te hulp, waardoor het bedrijf nog tot het nieuwe jaar overeind bleef staan. Alleen bleef de doorstart waar op werd gehoopt uit: alle geïnteresseerde partijen haakten af. "Het heeft niet een eenvoudige oplossing", vertelt minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan RTL Nieuws.

Grote zorgen

"De tekorten van epilepsiemedicijnen zijn al schrijnend momenteel", laat een woordvoerder van EpilepsieNL weten. "Het zorgt voor voortdurende stress, angst en onzekerheid bij patiënten en verzorgers."

De Hartstichting ziet vergelijkbare zorgen voorbijkomen bij hart- en vaatpatiënten. "Die vragen zich bijvoorbeeld af of de alternatieven wel net zo goed zijn als de medicatie die ze van hun cardioloog hebben gekregen en of er andere mogelijke bijwerkingen zijn", vertelt een woordvoerder van de stichting.

Shereeta Rosheuvel is een van de mensen die zich ernstige zorgen maakt. Haar 17-jarige zoon Joshua lijdt aan zware epilepsie en is afhankelijk van de medicijnen Carbamanzepine en Clobazam. Die laatstgenoemde was een tijd niet leverbaar, waardoor ze een ander medicijn moesten proberen. "Nou, dat was een groot drama. Hij kreeg er hallucinaties van en de epileptische aanvallen namen weer toe", vertelt ze aan RTL Nieuws.

Ze heeft nu weer een voorraad Clobazam in huis. "Maar als er ook tekorten ontstaan met Carbamenzepine, dan weet ik het echt niet meer."

'Gezamenlijke actie'

Minister Kuipers kan de zorgen ook niet wegnemen: "Ik denk dat de zorgen wat dat betreft absoluut terecht zijn en ook vragen om actie."

Hij benadrukt dat het geneesmiddelentekort niet alleen in Nederland speelt, maar ook in andere Europese landen en elders in de wereld. "Het vraagt om gezamenlijke actie."

Het probleem reikt dan ook verder dan alleen de producent. Volgens Kuipers gaat het om de partijen die het middel op de markt brengen, de groothandel, de verzekeraar, de voorschrijver en 'uiteraard ook de overheid'.

Afhankelijk van China en India

Ondertussen neemt de afhankelijkheid van China en India voor de generieke geneesmiddelen toe. En dat is volgens het bestuurslid van de NVZA zorgelijk: "De aanvoerroute vanuit Azië is kwetsbaar en Nederland is vanwege de zeer lage prijzen geen aantrekkelijke afzetmarkt."

De tekorten kunnen voor flinke problemen zorgen voor patiënten. "Als je geen epilepsie-middel krijgt, wordt de kans dat je aanvallen krijgt significant groter. Met alle gevolgen van dien", stelt het bestuurslid.

Er zijn nog enkele andere fabrieken in Nederland die soortgelijke medicijnen produceren als InnoGenerics, alleen kunnen die volgens Bart van den Bemt, bijzonder hoogleraar gepersonaliseerde farmaceutische zorg bij het Radboudumc, de tekorten niet zomaar oplossen. "Dat vraagt capaciteit van fabrieken die ook andere generieke medicijnen moeten maken en het is reëel dat die capaciteit een probleem wordt."

Vergelijkbare medicijnen importeren uit andere landen in Europa, is ook niet meteen een oplossing. Volgens de NVZA brengt een ander medicijn, bijvoorbeeld een vergelijkbare stof, al gauw veel risico's met zich mee. "De balans tussen effectiviteit en bijwerkingen is ontzettend smal."

'Situatie is zorgelijk'

Lucas Jan Wiarda, een van de ondernemers achter InnoGenerics, laat aan RTL Nieuws weten geen specifieke namen van medicijnen te kunnen geven omdat dit zou kunnen leiden tot een run op die geneesmiddelen.

Hij noemt de situatie zorgelijk. "Voor bepaalde medicijnen bestaat er geen echt alternatief. Zeker niet voor patiënten met unieke behandelingen, zoals epilepsie. In het beste geval moeten zij opnieuw ingesteld worden. In het slechtste geval lukt dat niet. Vooral voor een paar duizend ouderen kan dit nare gevolgen hebben."

Om welke medicijnen gaat het?

InnoGenerics werkte aan medicijnen tegen epilepsie, hart- en vaatziekten, diabetes, antidepressiva, antipsychotica, antibiotica, pijnstillers en bloedverdunners. Bij de epilepsie geneesmiddelen gaat het om carbamazepine en valproïnezuur.

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CGB) houdt de situatie nauwlettend in de gaten en neemt maatregelen om tekorten zo veel mogelijk te voorkomen. Het CGB verwacht dat in de meeste gevallen er voorlopig genoeg voorraad is óf er vervangende geneesmiddelen beschikbaar zijn.