Duizenden Nederlanders krijgen jaarlijks kanker door hun werk: 'Hele families gaan kapot'

Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksorganisatie TNO in opdracht van KWF Kankerbestrijding. Met deze studie wordt voor het eerst aan de hand van het aantal kankerpatiënten in Nederland in kaart gebracht hoeveel van hen kanker krijgen door het werk. De conclusie van TNO is dat elk jaar naar schatting 4000 Nederlanders kanker krijgen door blootstelling tijdens hun beroep. Het gaat hierbij om ernstige kankersoorten die ook uit kunnen zaaien en bijvoorbeeld bij longkanker ook vaak dodelijk zijn. 

Uit het onderzoek blijkt dat zonlicht op het werk de grootste veroorzaker is van kanker. Volgens het TNO-onderzoek krijgen elk jaar ruim 1700 mensen de diagnose huidkanker door blootstelling aan UV-straling. Dit uit zich meestal in ruwe, schilferige plekken die eruit zien als een wond die maar niet geneest. Mensen met buitenberoepen zoals dakdekkers, hoveniers en horecamedewerkers die op terrassen werken, kampen hier vaker mee. Daarnaast krijgen mogelijk nog 3.100 mensen een mildere vorm van huidkanker. Die worden niet meegenomen in de eindconclusie van TNO, onder andere omdat gegevens over die vorm van kanker minder goed worden bijgehouden.  

Longkanker het dodelijkst

Ook bij longkanker blijkt blootstelling op het werk een aanzienlijke rol te spelen. Na roken (74 procent) en luchtvervuiling (17,8 procent) is blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk (11,4 procent) de derde grootste veroorzaker van longkanker.

Eén op de negen gevallen van longkanker komt door het werk, schatten de onderzoekers. Dat komt neer op ruim 1600 diagnoses per jaar. Patiënten die longkanker krijgen, gaan daar meestal binnen enkele jaren aan dood.

RTL Nieuws legde de nieuwe studie voor aan longartsen en die schrikken van de grote rol die het werk van hun patiënten speelt. "Als bij één op de negen longkankerpatiënten werk een rol speelt, heb je het over héél véél patiënten", benadrukt Leon van den Toorn van de vereniging voor Nederlandse longartsen NVALT. 

"Het overgrote deel van de mensen die longkanker krijgt, gaat daaraan dood", vervolgt de longarts van het Erasmus MC. "Als longartsen zeggen wij nog steeds: het eerste waar we mee aan de slag moeten is roken, maar we moeten zeker ook wat doen aan die ruim 10 procent die door het werk komt."

Schilders en lassers hebben volgens TNO 'kankerverwekkende beroepen'. Calvin Ge van TNO: "Zij krijgen meer kanker dan andere werknemers." Bij schilders gaat het jaarlijks om 156 longkankerdiagnoses en 83 keer om blaaskanker. De lassers krijgen bijna allemaal longkanker. Ongeveer elf krijgen er jaarlijks kanker in het oog.

Oproep

Heb jij gewerkt als schilder of lasser en longkanker gekregen, terwijl je nooit hebt gerookt? En wil je je verhaal doen voor een item in het RTL Nieuws, dan komen we graag met je in contact. Zie de contactgegevens onderaan dit artikel. 

Veroorzakers van kanker

Onderzoekers keken naast de twee onderzochte beroepsgroepen schilders en de lassers ook naar vier andere bekende veroorzakers van kanker. Dit zijn asbest, kwartsstof, UV-straling en uitstoot van dieselmotoren. Samen veroorzaken die volgens de onderzoekers naar schatting 4000 gevallen van kanker. Daarbovenop krijgen nog eens ruim 3.100 mensen een mildere vorm van huidkanker.

1. UV-straling, onbeschermd werken in de zon, zorgt voor de meeste gevallen van kanker: jaarlijks naar schatting 1720 gevallen. 

2. Daarna is asbest een grote veroorzaker van kanker: 1406 kankerdiagnoses per jaar. Er zit een lange tijd tussen het inademen van asbestvezels en het krijgen van kanker, gemiddeld ongeveer 40 jaar. Hierdoor neemt het aantal mensen met kanker door asbest nog steeds toe, ook al mag het sinds 1993 al niet meer worden gebruikt.

3. Ook bootstelling aan kwartsstof kan kanker veroorzaken: jaarlijks 233 gevallen. Het is heel fijn stof (ook wel bekend als 'kristallijn silica') dat diep in de longen kan binnendringen en daar ook blijft zitten. Bouwvakkers ademen dit bijvoorbeeld in tijdens van sloop- en bouwwerkzaamheden. 

4. Ook de uitstoot van dieselmotoren zorgt jaarlijks voor naar schatting 187 kankerdiagnoses. 

Vakbond FNV reageert geschokt op de resultaten van het TNO-onderzoek. "Niet eerder is zo nadrukkelijk in Nederland de relatie gelegd tussen het werk wat je doet en kanker", concludeert FNV-bestuurder David van de Geer. "Het gaat om duizenden zieken per jaar. Hele families gaan hieraan kapot." 

Ook vakbond CNV en vakcentrale voor professionals (VCP) maken zich er zorgen over dat 'dit onbeschrijfelijke leed zich niet voltrekt voor de ogen van de werkgever, maar voor de ogen van de partner, kinderen, kleinkinderen'. 

"Zo'n 80 procent van de mensen die doodgaan door het werken met gevaarlijke stoffen zijn gepensioneerden. Dat zijn mensen die hun hele leven hard hebben gewerkt en dachten van hun oude dag te kunnen genieten." Dat schreven de belangenorganisaties eind vorig jaar in een brief aan staatssecretaris van Sociale Zaken Jurgen Nobel (VVD). De brief is in het bezit van RTL Nieuws. 

'Dom en onaanvaardbaar'

Dat er in de Tweede Kamer stemmen opgaan om regels voor gevaarlijke stoffen te versoepelen, noemt de FNV 'dom en onaanvaardbaar'. 
De cijfers laten volgens het kabinet 'zien dat het gaat om een ernstig probleem'. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid laat weten dat 'het uitgangspunt dat iedereen in Nederland gezond en veilig zijn werk moet kunnen doen'. Het ministerie wijst erop dat 'de verantwoordelijkheid voor een gezonde en veilige werkomgeving' bij de werkgever ligt. 

Het kabinet laat aan RTL Nieuws weten dat het wil dat 'bedrijven en ondernemers minder regeldruk ervaren, zodat zij niet belemmerd worden door regels die onnodig of onduidelijk zijn'. Het is volgens Sociale Zaken 'niet de bedoeling dat minder regeldruk leidt tot een minder gezonde en veilige werkomgeving'. "Het kabinet onderzoekt op dit moment of er mogelijkheden zijn om de werkwijze voor het MKB te verbeteren en zo ja welke", laat VVD-bewindsman Nobel weten bij monde van zijn woordvoerder. 
 

Mannen lopen een aanzienlijk hoger risico dan vrouwen, omdat zij vaker risicovolle beroepen hebben. 5,4 procent van alle nieuwe kankerdiagnoses bij Nederlandse mannen komt door het werk. Bij vrouwen is dit 0,5 procent.

Onacceptabel

Longartsen, KWF Kankerbestrijding en FNV vinden het onacceptabel dat er zoveel kankergevallen worden veroorzaakt door blootstelling op het werk. Zij willen dat er meer aandacht komt voor de arbeidsomstandigheden. Vakbond FNV pleit voor 'scherpe wet- en regelgeving'. "Als je weet dat er kankerverwekkende stoffen zijn in een werkomgeving dan moet je die stoffen verbieden. En als die wetgeving er is, zoals bijvoorbeeld bij asbest het geval is, moeten die regels ook worden nageleefd."

Volgens KWF Kankerbestrijding 'zie je dat we nu nog te weinig doen om de mensen te beschermen tegen de gevaarlijke stoffen waar zij mee in aanraking komen', aldus directeur Dorine Manson. "Daar is gewoon werk aan de winkel."

Wat kun je zelf doen?

 - Regelmatig zonnebrandcrème smeren als je buiten werkt, zonwerende kleding dragen, de schaduw opzoeken, regelmatig de huid controleren op veranderingen en als je een verdacht plekje ziet naar de huisarts gaan. 

- Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een stofmasker of apparatuur om door te ademen, zorg voor goede ventilatie en werk volgens de veiligheidsvoorschriften. 

- Als je werkt met risicovolle stoffen is het extra belangrijk om niet te roken, want dat verhoogt de kans op longkanker aanzienlijk. 

- Beperk blootstelling aan gevaarlijke stoffen, werkgevers zijn ook verplicht om de blootstelling aan schadelijke stoffen te minimaliseren. Je kunt aandringen op naleving van deze maatregel en desnoods klachten indienen.

Dit artikel maakt deel uit van het dossier Gezondheid en Industrie. Uit onderzoek van RTL Nieuws bleek eerder dat inwoners van gebieden met zware industrie jaarlijks 145 euro meer kwijt zijn aan zorg. Ook vond de onderzoeksredactie 125 bedrijven waar de uitstoot van één of meer zeer giftige stoffen stegen, terwijl bedrijven verplicht zijn om de uitstoot te minderen.