Stikstofcrisis: 127 grote overheidsprojecten in gevaar

Het gaat niet alleen om infrastructuur- en woningbouwprojecten, maar ook om windmolenparken, om het leger en om het veiliger maken van spoorwegovergangen. Dat blijkt uit een lijst met rijksprojecten in handen van de politieke redactie van RTL Nieuws. Vrijdag spreekt het kabinet in de ministerraad over de lijst en volgt een kabinetsbrief over de kwestie.

Opstijgen vliegtuigen

Uit de lijst blijkt dat de Nederlandse overheid een groot probleem heeft. Het gaat bijvoorbeeld om grote projecten die niet gebouwd of verbouwd kunnen worden. Ook de aanleg van wegen, openbaar vervoer en spoortrajecten komt in de knel. Het opstijgen van vliegtuigen of het uitvaren van vissersboten levert ook problemen op.

In heel Nederland gaat het naar schatting om ruim 18.000 grote en kleine projecten, bleek vorige week. Deze projecten liggen in de buurt van beschermde natuurgebieden en de uitstoot van stikstof is te hoog. Tot nu toe konden deze projecten doorgaan vanwege een compensatieregeling.

Verbod door rechter

De overheid wilde de uitstoot van stikstof later compenseren, maar dat is verboden door de Raad van State. Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) is eind mei door de hoogste bestuursrechter in zijn geheel ongeldig verklaard.

Te hoge stikstofconcentraties zijn schadelijk voor de natuur, en het systeem waarmee de overheid de nadelen wilde tegengaan is in strijd met de wet.

Wegen en stations

Bij Infrastructuur en Waterstaat komen de meeste projecten in gevaar: 53. Het gaat om wegen die niet worden kunnen aangelegd of verbreed, maar ook om de uitbreiding van stations, de aanpak van gevaarlijke spoorwegovergangen en zelfs het versterken van dijken.

Het gaat om onder meer de aanpassing van de Afsluitdijk, invoering van het Europese spoorbeveiligingssysteem ERMTS, verbreding van een groot aantal snelwegtrajecten, uitbreiding van de snelwegknooppunten Hoevelaken en Zaarderheiken, de dijkversterking bij IJmuiden, Marken en op Vlieland en de luchthavenbesluiten voor Schiphol en Lelystad Airport.

Geen windparken

Bij Economische Zaken en Klimaat komt een flink aantal energieprojecten in de knel. Verschillende nieuwe windparken op land en op zee kunnen niet worden geplaatst, wat de doelstellingen uit het klimaatakkoord mogelijk in gevaar brengt. Ook komen er voorlopig geen nieuwe gaswinningsprojecten in de Noordzee en de Waddenzee en kan er niet worden geboord naar aardwarmte op zeven plekken in het land.

Bij het ministerie van Defensie komen veel projecten in de knel. De hele bedrijfsvoering van Defensie wordt geraakt door de stikstofproblematiek: van landmacht en marine tot de luchtmacht. Alle vliegbases in Nederland en alle militaire vlieggebieden staan op de lijst.

Ook de aanpak van verschillende kazernes door heel Nederland kan voorlopig niet doorgaan. Zo staat de omstreden bouw van de marinekazerne in Vlissingen ook op de lijst. Veel defensieterreinen liggen in de buurt van natuurgebieden: van het commandocentrum van de luchtmacht in Nieuw Milligen tot de defensieterreinen bij Ossendrecht of op de Oirschotse Heide.

Gevangenissen

Ook de visserijsector wordt hard geraakt. Plannen voor de visserij op onder meer garnalen en mosselzaad kunnen door de stikstof-problematiek niet doorgaan. 

Ook grote verbouwingen die de overheid heeft gepland, kunnen niet beginnen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de renovatie van het Binnenhof, maar ook voor verbouwingen van andere rijksgebouwen in Arnhem, Assen, Den Haag, Haarlem, Utrecht en Zwolle. Ook de verbouwing van ten minste drie rechtbanken en verschillende penitentiaire inrichtingen gaan op slot door de stikstofproblematiek.

Oplossingen in kaart brengen

Naar verwachting komt het kabinet vrijdag met het overzicht van projecten die geraakt worden. Bronnen in de coalitie hopen op een list, maar tot nu toe is nog geen oplossing gevonden. Een commissie onder leiding van oud-minister Johan Remkes heeft de opdracht gekregen mogelijke oplossingen in kaart te brengen. Insiders hopen dat de commissie de komende maand duidelijkheid kan geven.

Fons Lambie: 'Wilde oplossingen vliegen je om de oren'

Politiek verslaggever Fons Lambie zegt dat het kabinet zich in een lastig parket bevindt: "Je kan rustig van een stikstofcrisis spreken. Alles wat stikstof uitstoot in de buurt van een beschermd natuurgebied, is een probleem. Jarenlang had de overheid een regeling: je mag nu bouwen, vliegen en varen, dan compenseren we later wel. Daar heeft de Raad van State een dikke streep doorgezet. Nu is er voor het eerst 'n overzicht van rijksprojecten die geraakt worden."

Het kabinet heeft een oplossing nog niet in zicht, zegt Lambie. "Ministers en ambtenaren studeren al weken op een oplossing, maar die is er nog niet. Er is een commissie aan het werk gezet. Als je deze lijst ziet, zie je de omvang van het probleem: neem defensie, het gaat zo ongeveer om alles. En dit zijn alleen de rijksprojecten. Tel daar nog provincies en gemeentes bij op, alles bij elkaar gaat het om 18.000 projecten."

Lambie weet dat er wel veel plannen zijn. "De wilde oplossingen vliegen je hier om de oren. Veestapel halveren, de maximumsnelheid verlagen of het aantal natuurgebieden terugbrengen. Den Haag zoekt ook naar een list, want het hele land op slot is geen optie. Denk daarbij aan zoiets als een noodwet, om hele belangrijke projecten gewoon door te drukken. Of een nieuwe rekenmethode, zodat woningbouw kan doorgaan. Maar een oplossing voor de stikstofcrisis is er nog niet."