Parlementaire enquêtecommissie Groningen van start: 'Moet hoop bieden'

Pas in de zomer van 2022 gaan de openbare verhoren in de parlementaire enquête van start. Dat dat zo lang moet duren, komt omdat de onderzoeksopdracht zo groot is, legt commissievoorzitter Tom van der Lee uit.

'60 jaar gaswinning'

"Het gaat over 60 jaar gaswinning. Er zijn tientallen instellingen bij betrokken geweest; ministeries, toezichthouders, de NAM, Shell, Exxon, en vele organisaties. Het gaat veel tijd kosten om alle informatie, alle stukken boven tafel te halen, te analyseren en vele gesprekken te voeren voor je getuigen openbaar kunt verhoren."

'Hoe heeft dit kunnen gebeuren?'

De commissie gaat zich richten op de gaswinning in Groningen vanaf 1959. De opbrengsten van de gaswinning waren groot, maar de schade voor gedupeerden inmiddels ook.

"De belangrijkste vraag is hoe dit ooit zo heeft kunnen gebeuren", zegt Van der Lee. "Hoe hebben alle voordelen van de gaswinning ertoe geleid dat we niet voldoende oog hebben gehad voor de negatieve gevolgen ervan?"

En een heel belangrijke vraag die de commissie wil beantwoorden: waarom moest het zo lang duren voor de gaskraan dicht kon? Onder minister Kamp, in kabinet Rutte II, zijn recordhoeveelheden gas gewonnen, ondanks het feit dat Groningen toen al regelmatig te maken kreeg met flinke aardbevingen.

Gaskraan kon toch dicht

Volgens minister Kamp kon Nederland niet zonder het Gronings gas. Maar onder minister Wiebes bleek de gaskraan ineens toch dicht te kunnen, en veel sneller dan gedacht.

Waar het kabinet er eerst nog vanuit ging dat de gaskraan vanaf 2030 helemaal zou dichtgaan, ziet het er nu naar uit dat er al in 2022 geen gas meer gewonnen zal worden in Groningen.

'Eindelijk antwoorden'

Het loste de problemen voor de Groningers overigens niet op. Veel bewoners zitten nog steeds vast in een onduidelijk moeras van afhandeling van schade van hun huis en de versterking ervan.

Toch denkt Van der Lee dat het belangrijk is dat de enquête nu van start gaat. "We weten nog niet hoe lang de gevolgen nog voelbaar zullen zijn. Er is echt een enorme behoefte, zeker ook in Groningen, om nu eindelijk eens antwoord te krijgen op veel prangende vragen." 

Ook denkt hij dat de enquête Groningers zelfs vooruit kan helpen. "Het kan zijn dat wij tot oordelen komen en tot nieuwe adviezen over beleid die nog een verschil kunnen maken."

Cynisme

Elders in Den Haag wordt met enig cynisme vast vooruitgekeken naar de resultaten van de enquête. Rond het kabinet wordt gesuggereerd dat de bewindspersoon die in het volgende kabinet het dossier Groningen onder zich krijgt, zich maar beter kan voorbereiden op een vervroegde aftocht.

"Misschien moeten we gewoon een losse staatssecretaris voor Groningen aanstellen", suggereerde een ingewijde eerder. "Die weet dan meteen waar hij aan toe is."

Toeslagenaffaire

En toen het huidige kabinet zich beraadde op de politieke gevolgen van de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslagen, werd door ingewijden ook meermaals naar de parlementaire enquête Groningen gewezen.

"Als we hierom aftreden, kunnen we over drie jaar zeker ook weer opnieuw aftreden als Groningen klaar is?" smaalde een bron toen. "Want daar is ook heel wat mis gegaan. Of moeten we dan zeggen dat Groningers minder belangrijk zijn dan de ouders in de toeslagenaffaire?"

De conclusies van de parlementaire enquête worden in 2023 verwacht.