Een nieuw pensioenstelsel: wat gaat er veranderen en waarom?
Het kabinet wil het pensioenstelsel aanpassen aan deze tijd. Dus wordt vandaag, na jarenlange voorbereidingen, in de Tweede Kamer uitgebreid gesproken over het voorstel van het kabinet. Maar waarom gaat het veranderen, en hoe? En weten we wat het gaat betekenen voor verschillende groepen? We leggen het uit in vijf vragen en antwoorden.
Waarom gaat het pensioenstelsel veranderen?
"Een hele belangrijke dag" noemt minister Schouten voor Pensioenen het vandaag. Jaren is erover gepraat en er zijn ook al tientallen Kamerdebatten over gehouden: de hervorming van het pensioenstelsel. Het huidige stelsel piept en kraakt. Al jaren kunnen de meeste pensioenen niet omhoog. "Hoewel het economisch niet slecht ging, kregen mensen er geen indexatie bij. Dat is moeilijk uitlegbaar", zegt Schouten.
Dat komt doordat het huidige pensioenstelsel grote zekerheid belooft over het pensioen dat je aan het einde van de rit krijgt. Om die belofte te kunnen waarmaken, moeten pensioenfondsen grote sommen geld in kas houden en kunnen de pensioenen niet omhoog.
Wat gaat veranderen?
Iedereen krijgt een persoonlijk pensioenpotje. De grote pensioenpot van 1500 miljard euro wordt dus verdeeld over alle deelnemers. Zo krijgt iedereen meer inzicht in zijn of haar pensioen. De zekerheid die je nu hebt over het pensioen – wat je aan het einde van de rit krijgt – wordt losgelaten. Op deze manier kunnen in goede tijden de pensioenen sneller omhoog.
Daar zit ook een keerzijde aan: in slechte tijden gaan de pensioenen ook sneller naar beneden. "Het pensioen gaat wat meer meebewegen met de economie", zegt Schouten. "Daar hebben we ook wel waarborgen voor ingebouwd, zodat je niet zomaar in één keer, als het slecht gaat, naar beneden gaat." Er komt een soort spaarpot om grote klappen op te vangen. "Zodat je die over een lange tijd kunt uitsmeren."
Staat iedereen op de banken te juichen?
Een deel van de oppositie is faliekant tegen deze pensioenhervorming. "We gaan gokken met het geld van gepensioneerden", zegt PVV-Kamerlid Léon de Jong. "We weten gewoon dat ook dit weer een treinongeluk is dat we zien aankomen", voegt Caroline van der Plas (BBB) daaraan toe. Ook de SP maakt zich grote zorgen. "Het is een blinde gok met 1500 miljard euro aan uitgesteld loon", zegt SP-Kamerlid Bart van Kent. De minister lijkt wel verzekerd van steun van de coalitiepartijen, en daarmee van een Kamermeerderheid.
Om de pensioenhervorming door de Eerste Kamer te krijgen, is ook de steun van PvdA en GroenLinks nodig. Deze twee partijen steunden eerder het pensioenakkoord, dat de basis vormt voor de herziening van het pensioenstelsel. Maar ze hebben nog wel vragen over de uitwerking. Zo willen zij harde garanties dat in het nieuwe stelsel meer mensen pensioen gaan opbouwen.
Wie wordt er beter van, wie slechter?
Dat is moeilijk te zeggen. Het streven is om de oude pensioenrechten op een eerlijke en evenwichtige manier over te zetten naar het nieuwe pensioenstelsel. Maar dat is een heel ingewikkelde operatie. Pensioenfondsen krijgen daar jaren de tijd voor.
En wat als ie door de Tweede Kamer is?
Dan is er nog een horde te nemen, want hij moet ook door de Eerste Kamer. Het kabinet heeft daar haast mee. De ingangsdatum van de nieuwe pensioenregels is al een half jaar uitgesteld, tot 1 juli 2023. Maar ook die datum komt snel dichterbij. En als de pensioenwet niet snel in de Eerste Kamer ligt, kan die niet meer worden behandeld voordat de huidige Senaat wordt ontbonden. Na de Provinciale Statenverkiezingen van maart wordt een nieuwe Eerste Kamer gekozen, die pas in mei aan de slag gaat. Bovendien is het hoogst onzeker of in de nieuwe Senaat nog een meerderheid te vinden is die deze wet steunt.