Koning Willem-Alexander in Troonrede over asielaanpak: 'Sneller, strenger en soberder'

Volgens Willem-Alexander legt migratie een grote druk op de voorzieningen in Nederland en zijn vooral in de asielketen de problemen 'urgent'. Hij benoemt ook dat het kabinet grip wil krijgen op arbeids-, gezins- en studiemigratie.

Spanning PVV en NSC

Er werd met interesse uitgekeken naar de formulering over migratie in de traditionele toespraak van de koning. Binnen de coalitie wordt er verschillend gedacht over de aanpak van de asielcrisis, vooral tussen PVV en NSC.

De koning begon zijn rede met een terugblik op de zeer succesvolle sportzomer van Nederland die 'nog eens heeft aangetoond waartoe ons land in staat is", zei de koning. Ook stipte hij de verharding in de samenleving aan. Doordat mensen steeds minder zeker zijn van zaken 'die heel gewoon moeten zijn', is er toenemend chagrijn tussen mensen. Hij wees onder meer op 'een dak boven je hoofd, een toereikend inkomen en een vertrouwde woonomgeving'. Die zaken raken steeds vaker uit het zicht.

"Dat gebrek aan zekerheid knaagt aan de onafhankelijkheid van mensen. Onzekerheid knaagt aan onafhankelijkheid en leidt tot onderlinge kribbigheid", zei hij.

Ruzie en verdeeldheid

In de Troonrede worden de visie en plannen van het kabinet voor komend jaar bekendgemaakt. Hoewel het vaak een uiting is van de eenheid van het kabinet, overschaduwen ruzie en verdeeldheid in de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB de derde dinsdag van september.

Gisteren nog botste NSC met PVV en VVD, nadat interim-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven haar steun voor de asielcrisiswet voorwaardelijk had gemaakt aan een goed advies van de Raad van State.

'Troonrede een stuk rechtser van toon'

"Je ziet dat het coalitieakkoord, het regeerprogramma en ook de Troonrede een stuk rechtser van toon zijn", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Je hoort het als de koning spreekt over zorgen van mensen, om te kijken wat wel kan. En je hoort het in het stukje over het nieuwe migratiebeleid. Dat was een stuk scherper dan afgelopen kabinetten. Met de drie s'en: strenger, sneller, soberder. Aan de omstreden crisiswet besteedde de koning één zin. Want die crisiswet is een splijtzwam in het kabinet en in de coalitie. Waar de PVV het zo streng mogelijk wil, hamert NSC op de rechtsstaat en internationale verdragen. Op migratie presenteert dit kabinet tal van plannen, niet gehinderd door juridische twijfels."

Moeizaam tot stand gekomen begroting

Het was een van de meerdere conflicten die de coalitie in haar korte bestaan al te verduren kreeg. Het extraparlementaire en experimentele kabinet-Schoof is nog wat onwennig, erkenden ook hoofdrolspelers zoals Pieter Omtzigt (NSC) of Geert Wilders (PVV). De begroting die het kabinet presenteert, kwam met veel moeite tot stand: Omtzigt zou zich er juist sterk mee hebben willen bemoeien, in plaats van afstand te houden. Het zette de al gespannen verhoudingen nog verder op scherp. Inmiddels zit Omtzigt ziek thuis.

Mogelijk straalt de Troonrede, die het kabinet schrijft, toch enige eenheid uit. Omtzigt heeft premier Dick Schoof eerder immers gevraagd om 'een idee te geven van het mensbeeld waaruit de regering zal handelen'. Tegelijkertijd hebben alle vier de coalitiepartijen nog duidelijk hun eigen politieke kleur, iets wat de partijleiders ook omarmen. Het is de vraag of dat zich eensluidend laat vertalen naar een troonrede.

Uitgelekte plannen

Veel van wat het kabinet zal bekendmaken in de miljoenennota is al uitgelekt. Zo gaat de koopkracht met 0,7 procent omhoog, lager dan het Centraal Planbureau eerder becijferde. Dat komt omdat het kabinet bepaalde lastenverlichtingen zal uitstellen, aangezien de economie er volgens CPB-baas Pieter Hasekamp 'verrassend goed' voor staat.

Verder wordt de 'expatregeling', waardoor zij over 30 procent van hun inkomen geen belasting betalen, amper aangeraakt. Het zou in stappen naar 10 procent gaan, maar zal nu op 27 procent blijven steken. Ook komt er een extra schijf in de inkomstenbelasting, zodat iedereen over het eerste deel van het inkomen minder belasting betaalt.

Politieke beschouwingen

Na Prinsjesdag wacht de coalitie een zwaar debat. Niet alleen zal de linkse oppositie de in hun ogen te rechtse koers aanvallen, ook is het nog de vraag of de vier partijen elkaar onderling buiten schot zullen laten.

Het debat over de regeringsverklaring, vlak voor de zomer, ontaardde in chaos nadat de coalitiepartners elkaar aanvielen.

Verwachtingen van nieuw kabinet

Vandaag worden de plannen van het nieuwe kabinet bekendgemaakt. Maar de 23-jarige Thijs is sceptisch. Hij zoekt al een hele tijd hard naar een woning in Aarle-Rixtel, maar kan niks vinden. Daarom woont hij nog bij zijn ouders op zolder.

Kijk dat hier: