Spanning in Den Haag of coalitie eenheid bewaart in groot debat: 'Het schuurt onderling'

Tijdens het laatste grote debat over de regeringsverklaring lukte dat niet, en de hoofdrolspelers beloofden beterschap. Maar inmiddels rommelt het alweer tussen PVV, VVD, NSC en BBB.

"Het schuurt tussen die vier", zegt politiek verslaggever Frits Wester. "Er zijn afgelopen zomer gesprekken geweest om de verhoudingen te verbeteren. Dat was ook hard nodig na het eerste debat van premier Schoof vlak voor het zomerreces. Dat was destijds meteen een aanfluiting."

"Slappe hap", noemde Wilders het eerste optreden van Schoof in juli:

Er was hoop dat met de komst van Nicolien van Vroonhoven, die de zieke Pieter Omtzigt vervangt als fractievoorzitter van NSC, rust zou komen in de coalitietop. Omtzigt lag enkele weken geleden nog op ramkoers met zijn coalitiepartners, omdat hij zich te veel bemoeide met het vaststellen van de begroting. Daarbij zou hij hebben gehuild en geschreeuwd, lekten coalitiebronnen al vlug bij verschillende media.

Heikel punt

Maar al enkele dagen na haar aantreden is ook rondom Van Vroonhoven ruzie ontstaan. Van Vroonhoven maakte steun aan de asielcrisiswet voorwaardelijk aan een goed advies van de Raad van State. Coalitiepartners Geert Wilders (PVV) en Dilan Yeşilgöz (VVD) reageerden woedend: er was immers afgesproken om met noodwetgeving te komen.

"Dat wordt nog een spannend en heikel punt", verwacht Wester. "Het kabinet wil een crisis uitroepen om gebruik te kunnen maken van noodwetgeving. Ook de coalitie onderling is daar nog verdeeld over. Alle mogelijkheden dus voor de oppositie om daar een wig tussen te drijven."

Het is slechts één van de breuklijnen die door de coalitie lopen. Het thema asiel zal onder een vergrootglas liggen, maar ook op landbouw verschillen bijvoorbeeld de BBB en VVD. Landbouwminister Femke Wiersma (BBB) zal aan de VVD moeten bewijzen dat haar beleid genoeg is om een mestcrisis te voorkomen en de natuur te herstellen.

Spanning zit verder vooral in de onderlinge verhoudingen. Die zijn al sinds de formatie verzuurd en sindsdien verder verslechterd. De coalitiepartners zouden wekelijks bij elkaar gaan zitten om elkaar niet meer te verrassen en kou uit de lucht te halen. Daar is het voor het belangrijkste debat van het jaar niet meer van gekomen.

"Op financieel gebied rijdt het kabinet, zoals het dat zelf noemt, langs de vangrail. Instituties als het Centraal Planbureau waarschuwen voor een begrotingstekort. En dan zal de oppositie in het debat ook nog wat willen verdienen, ook al is die op een aantal punten al tegemoet gekomen in de begroting. Zo wordt de giftenaftrek toch niet geschrapt en gaan de voorgenomen bezuinigingen op sport niet door."

Het is de vraag hoe handig dat is van het kabinet, zegt Wester. "Het is alsof je kind een nieuwe fiets nodig heeft. Die moet je dan niet al vier weken voor z'n verjaardag geven. Dan moet je alsnog een nieuw cadeautje kopen."

De Algemene Politieke Beschouwingen zijn vandaag en morgen vanaf 10.15 uur live te volgen via onze site en app. We houden een liveblog bij en er is een livestream.