Zijn asielmaatregelen uitvoerbaar en maken ze een verschil? De plannen nader bekeken

• Delen van Syrië worden nog voor het einde van het jaar veilig verklaard. Mensen die uit die veilige verklaarde delen komen, kunnen worden teruggestuurd.

Migratieonderzoeker Carolus Grütters van de Radboud Universiteit in Nijmegen is duidelijk over de haalbaarheid van die maatregel: "Onmogelijk." Dat komt, omdat het veilig verklaren alleen per heel land kan gebeuren, niet per streek. "Er is een recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie dat zegt: het hele land moet veilig zijn, je kan dat niet beperken tot een klein deel."

Politiek verslaggever Floor Bremer wijst erop dat het veilig verklaren van een land door ambtenaren van Buitenlandse Zaken gebeurt en niet door het kabinet. "Bovendien is dat lastig, omdat er op dit moment geen Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging is in Syrië. Er zijn geen eigen ogen en oren op de grond om vast te stellen of het veilig is."

Daarnaast is het - als het al zou lukken om Syrië veilig te verklaren - erg moeilijk om mensen terug te sturen. "Denemarken probeert dit ook al jaren, maar ze hebben nog niemand gedwongen uitgezet", zegt Bremer. En in dat laatste zit misschien nog wel een voordeel voor de coalitiepartijen, want er zijn meer Europese landen die kijken of het mogelijk is. "Daar kan het kabinet dus mogelijk wel zijn voordeel mee doen."

In deze video leggen deskundigen uit waarom mensen niet zomaar kunnen worden teruggestuurd naar Syrië:

• Permanente verblijfsvergunningen worden afgeschaft. In plaats daarvan komen er alleen nog tijdelijke verblijfsvergunningen die verlengd worden. Geldigheid van verblijfsvergunning wordt teruggebracht tot drie jaar. Nu is dat nog vijf jaar.

Volgens verslaggever Bremer zou deze maatregel er in elk geval voor zorgen dat het beleid in overeenstemming wordt gebracht met dat van omringende landen, die soortgelijke kortere termijnen er op na houden. Tegelijkertijd wijst ze op de enorme extra belasting voor de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND) die voortaan om de drie jaar moet beoordelen of de verblijfsvergunning verlengd mag worden of moet worden afgewezen. 

Ook Grütters wijst erop dat het alleen maar tot heel veel extra werk leidt bij het IND, een organisatie die al gebukt gaat onder de grote werklast. "Het is contraproductief. Het kost extra tijd en de organisatie heeft al enorme achterstanden. Het is extra werk waar de IND niet om verlegen zit."

• Eind november grenscontroles in Nederland ingevoerd op basis van artikel 25 van Schengengrenscode.

Er zijn twee soorten grenscontroles, vertelt onderzoeker Grütters, aan de buitengrenzen van de EU en binnen de EU. Hier gaat het om die laatste. "Binnen Europa is er afgesproken dat er vrij verkeer is van personen, goederen en diensten. Er zijn dus geen grenscontroles binnen de EU. Daar is een uitzondering op mogelijk, als er sprake is van een dreiging voor de openbare orde. Dan kan je grenscontroles invoeren. Duitsland deed dat afgelopen zomer bij het Europees Kampioenschap voetbal."

Maar dat is maar voor beperkte tijd, zegt Bremer. "Dan kan het voor een halfjaar." Daarna moet het wel ophouden, zegt Grütters. En belangrijker, wat zou in Nederland die aanleiding zijn voor de verstoring van de openbare orde? "Ik zie niet wat die verstoring van de openbare orde is", zegt de onderzoeker.

"Daarnaast zorgen die grenscontroles voor enorme files aan de grens, met vervelende effecten voor bijvoorbeeld het vrachtverkeer."

• Asielzoekers die elders asiel hebben aangevraagd, worden teruggestuurd.

"Dat is al jaren de regel volgens de Dublin-akkoorden. Maar dat lukt niet", zegt Bremer. Ook Grütters ziet hier weinig nieuws in, behalve dat het uitvoeren van deze afspraak in de praktijk dus niet lukt.

• Er komen 50 tot 100 extra cellen bij voor uitgeprocedeerde asielzoekers en illegalen.

Grütters noemt dit 'volstrekt symbolisch'. "Je hebt medewerkers nodig die dat bemensen. Cellen zijn er genoeg, maar geen personeel hiervoor. Als je dit wil doen, dan moet je eigenlijk gevangenissen sluiten zodat dat personeel hier kan gaan werken. Bovendien gaat het maar om een paar honderd mensen op jaarbasis."

Bovendien bestaat de maatregel al. Grütters wijst erop dat mensen in vreemdelingenbewaring kunnen worden geplaatst. "Maar daar zit wel een maximale termijn aan." 

De strafrechtelijke benadering, het strafbaar stellen van illegaliteit, daar wordt al jaren over gesproken, maar dat kan helemaal niet. Maar die discussie duikt elke paar jaar weer op."

Artikel gaat verder onder de video.

• Spreidingswet nog dit jaar ingetrokken.

Volgens politiek verslaggever Bremer is het nog dit jaar intrekken van de spreidingswet niet mogelijk. "Om dat te doen heb je een intrekkingswet nodig. Die moet worden gemaakt en die kunnen ze dit jaar nog indienen. Dan moet hij nog wel worden behandeld en aangenomen door de Tweede - én de Eerste Kamer. En in de Eerste Kamer heeft de coalitie ook nog geen meerderheid. Dat gaat tijd kosten. Dat lukt niet meer dit jaar."

• Gezinshereniging beperkt: nareizen van meerderjarige kinderen wordt niet meer mogelijk.

Bremer denkt dat dit een van de maatregelen is die mogelijk is. "Alleen is die groep die je hiermee tegenhoudt niet zo groot." Ook Grütters erkent dat het juridisch kan. "Ze kunnen het niet onmogelijk maken, maar wel een stuk moeilijker."

• Sneller een 'ongewenstverklaring' bij een veroordeling bij strafbare feiten.

'Ook zo'n ongewenstverklaring zou juridisch mogelijk zijn", verwacht Bremer. "Het gebeurt ook al", zegt Grütters. "Er zijn twee vormen: één is alleen van toepassing op EU-burgers. Die krijgen een straf en als ze die hebben uitgezeten dan worden ze ongewenst verklaard. Als een asielzoeker veroordeeld wordt en zijn asielverzoek wordt afgewezen, dan moet hij terugkrijgen naar zijn land van herkomst en krijgt hij een inreisverbod."