Vier op de tien mensen online opgelicht, vaak via Marktplaats of Vinted

Het vaakst zeggen mensen dat ze dingen online bestelden die nooit aan zijn gekomen: kleding en schoenen, boeken, maar ook concert- of festivalkaarten die niet bleken te werken. Tweedehands verkoopsites als Marktplaats en Vinted worden vaak genoemd als plekken waar het mis ging, al bieden beide platforms tegenwoordig kopersbescherming aan, zodat je je geld terugkrijgt als je niets ontvangt.  

Nepwebshops: check de url  

Ook zeggen mensen in het onderzoek dat ze zijn opgelicht door iets te kopen bij een nepwebshop. Die manier van fraude is redelijk simpel te tackelen, legt techjournalist Daniel Verlaan uit. "Kijk goed naar de url: zit je wel bij de juiste website? Google de naam van het bedrijf waar je iets denkt te kopen, dan kom je bij de goeie uit."

Als je op een website zit die je niet kent, is het aan te raden om de reviews te checken, zegt Verlaan. "Zijn er slechte reviews of geen reviews? Dan weet je genoeg: daar moet je niet bestellen. Het liefst bestel je gewoon bij de bekende webshops, dan weet je zeker dat je goed zit."  

'De bank belt je niet'

Ongeveer een op de zes mensen in het onderzoek is slachtoffer geworden van phishing: zij deelden persoonlijke gegevens, bijvoorbeeld hun bankgegevens of wachtwoord, met criminelen. Sommigen van hen zijn daar (veel) geld mee verloren, maar vaak zeggen deelnemers ook dat hun bank ingreep en het gestolen geld terughaalde.

Een nieuwe manier van oplichting is het klonen van de stem van een vriend of familielid met kunstmatige intelligentie. Hoe dat werkt, leggen we hier uit:

"Phishing gebeurt vaak via de mail of via sms, zodat jij op een linkje klikt", vertelt Verlaan. "Dat is niet direct een probleem, je bent niet direct gehackt als je dat doet. Vaak kom je op een nep-website waar ze je willen verleiden je gegevens te delen. Dát moet je dus niet doen. Check ook hier de url: er staat dan vaak iets van ing-inloggen.nu, in plaats van gewoon ing.nl."  

Negeer ook berichten die bijvoorbeeld van de bank lijken te komen, of als je zogenaamd wordt gebeld door je bank. "De bank belt je bijna nooit, en als ze je wel bellen, zoek dan het nummer van je bank op en bel zelf naar dat nummer. Oplichters kunnen er wel voor zorgen dat het juiste nummer in je scherm staat, maar je kunt ze nooit terugbellen", legt Verlaan uit.

Bovendien hebben banken zelf ook iets bedacht om je te helpen hun telefoontjes te herkennen: bij ING en Rabobank staat er tegenwoordig in de app een melding dat je de bank aan de telefoon hebt. Staat die melding er niet? Dan moet je gelijk ophangen.  

Financiële en emotionele schade

De gevolgen van oplichting zijn vaak financieel. De grootste groep (43 procent) raakte 'een beetje geld kwijt', terwijl 14 procent aangeeft dat het hen 'best veel geld' heeft gekost. Voor sommigen blijft het niet bij financiële schade: 23 procent kreeg daarna opvallend veel verdachte mails of telefoontjes, en 6 procent moest gehackte accounts herstellen.

Ook emotioneel heeft het impact: 59 procent zegt minder vertrouwen te hebben in anderen door de oplichting. "Ik koop nooit meer iets online", zegt een panellid dat is opgelicht via een nep-website.  

'Doe aangifte!'  

De meeste mensen die zijn opgelicht, hebben daar nooit officieel melding van gemaakt of aangifte van gedaan. Ze vinden dat te veel gedoe, of hebben er geen vertrouwen in dat het iets zal opleveren. Maar volgens techjournalist Verlaan heeft het wel degelijk zin om aangifte te doen.  

"Kijk, de kans dat jij je geld terugkrijgt of dat er iemand opgepakt wordt, is niet heel groot. Maar als er veel aangiftes zijn over een persoon of website, dan gaat de politie onderzoek doen en kunnen ze actie ondernemen", legt hij uit. "Als je geen aangifte doet, weet je in ieder geval zeker dat er niemand wordt opgepakt."  

Verantwoording

Het onderzoek is uitgevoerd van 22 juli tot en met 4 augustus onder ruim 22.000 leden van het RTL Nieuwspanel, in samenwerking met LINDA.meiden. Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, werkzaamheid en politieke voorkeur (stemgedrag Tweede Kamerverkiezingen 2023). Het RTL Nieuwspanel telt ruim 59.000 leden.

Wil jij voortaan ook meedoen aan onderzoeken van het RTL Nieuwspanel? Meld je dan hier aan!