Piloten en politici bezorgd om verstoren GPS-signaal luchtvaart
Groeiende zorgen bij piloten nu Rusland het vliegverkeer rondom de Baltische staten lijkt te verstoren. Bij duizenden vluchten zijn de afgelopen maanden de GPS-gegevens verstoord, en dat is potentieel gevaarlijk. Een link met de oorlog in Oekraïne ligt voor de hand.
Een Finse vliegtuigmaatschappij heeft voorlopig vluchten richting Estland geschrapt, en ook de NAVO noemt dit soort vijandelijke acties erg verontrustend.
Jamming en spoofing
Het verstoren van de GPS-signalen gebeurt op twee manieren, die jamming en spoofing worden genoemd. In het geval van GPS-jamming valt het signaal helemaal weg. Bij spoofing wordt het signaal zo verstoord dat het lijkt alsof je ergens anders bent dan waar je werkelijk bent. Vooral die laatste variant is gevaarlijk voor luchtvaart.
Als de GPS helemaal wegvalt, dan is dat duidelijk en kun je als piloot eenvoudig uitgaan van de andere systemen. Maar als het signaal 'nep' is, dan is dat veel moeilijker te detecteren en kan een vliegtuig dus uit koers raken.
Gevaarlijk
Piloot Ruud Stegers ondervond het fenomeen aan den lijve, op een vlucht richting het Finse Helsinki. "Tijdens die vlucht in de buurt van Zweden en Finland stopte de eerste GPS ermee." Na enige tijd werd de positie van het vliegtuig steeds onnauwkeuriger, herinnert Stegers zich.
Gelukkig heeft een vliegtuig drie systemen die samen de locatie bepalen, waardoor er niet direct een heel groot probleem ontstaat als een van de drie het begeeft. “Maar uiteindelijk kan elk systeem falen, dat blijkt ook nu weer.” En dat kan gevaarlijke situaties opleveren.
Zeker in bergachtig gebied is het van groot belang om goed te weten waar je bent. Vlieg je te laag, omdat het vliegtuig 'denkt' dat je niet in de buurt bent van bergen, dan kan dat logischerwijs voor gevaarlijke situaties zorgen.
Maar ook aan het einde van de vlucht is het vervelend om niet goed te weten waar je bent. “Je moet toch op de landingsbaan terecht komen. Als je dan een kilometer ernaast zit, kan het heel link zijn.”
Vijand lastig maken
Het verstoren van GPS-signalen gebeurt de laatste jaren steeds vaker in en rond oorlogsgebieden. Dat maakt het namelijk lastiger voor vijandige troepen om te navigeren. Vermoed wordt dat Rusland vooral rond de Baltische staten de signalen verstoord, omdat die tegen de Russische enclave Kaliningrad aan liggen. Mogelijk wil Rusland op die manier voorkomen dat drones over of naar de enclave vliegen.
De Baltische staten maken zich zorgen over het verstoren van de GPS-signalen. De minister van Buitenlandse Zaken van Estland noemt het een 'hybride aanval en een bedreiging voor onze mensen en veiligheid', schrijft het FT.
Te gevaarlijk om te negeren
De Litouwse minister van Buitenlandse Zaken vergelijkt het met het uitzetten van je koplampen terwijl je 's nachts aan het rijden bent.
"Het wordt nu te gevaarlijk om te negeren" zegt hij tegen de Britse krant.
"Dat is wel dik aangezet", zegt luchtvaartexpert Joris Melkert. "Want je hebt meer systemen in de cockpit waar je op kunt vertrouwen. Maar inderdaad, de nauwkeurigheid neemt wel af en daardoor neemt de kans op fouten toe."
Een snelle oplossing is er niet. "Je kan er niet heel veel tegen doen. Piloten moeten scherp zijn, en extra trainen", aldus Melkert.