Klimaatraad: overheid moet snel aan de slag met CO2 uit de lucht halen
Er is 'onmiddellijk en actief overheidsingrijpen' nodig om CO2-verwijdering uit de lucht voor elkaar te krijgen. Daarvoor pleit de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR), een belangrijke onafhankelijke adviseur van de politiek op klimaatgebied. Er zijn meerdere technieken die eenmaal uitgestoten CO2 weer uit de atmosfeer halen.
Om de opwarming van de planeet tegen te gaan moet de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer dalen.
Er bestaat internationaal onder klimaatwetenschappers grote overeenstemming over de noodzaak van CO2-verwijdering, maar beleid hiervoor ontbreekt tot nu toe bijna volledig. Als Nederland hier niet snel mee begint, dreigt de rekening doorgeschoven te worden naar de toekomst, stelt de Klimaatraad in het rapport 'De lucht klaren?'.
Voor ons land alleen al kunnen de kosten hiervan halverwege deze eeuw al oplopen tot tientallen miljarden euro's per jaar. "Miljarden die dan niet aan huisvesting, gezondheid of bestaanszekerheid kunnen worden besteed", zegt plaatsvervangend voorzitter Heleen de Coninck van de Klimaatraad. "Dus het gaat over gigantische bedragen die toekomstige generaties moeten dragen, als we het nu te veel uitstellen."
1,5 graad opwarming
De wereld stoot namelijk nog altijd zoveel broeikasgassen uit dat over ongeveer zes jaar de 1,5 graad opwarming mogelijk wordt overschreden, als de uitstoot niet snel daalt. Daarna kan de temperatuur alleen nog maar worden teruggedrongen door CO2 weer uit de lucht te halen.
Eerder onderzoek heeft aangetoond dat de gevolgen van klimaatverandering boven de 1,5 graad een stuk ernstiger kunnen worden. Zo zal bij twee graden opwarming het koraal wereldwijd verdwijnen, kunnen de grote ijskappen onomkeerbaar afsmelten met versnelde zeespiegelstijging tot gevolg, en zullen weersextremen fors toenemen.
CO2-verwijdering zal ook nodig zijn omdat sommige sectoren in Nederland heel moeilijk te verduurzamen zijn, zoals de luchtvaart en de landbouw. "Je kunt wel minder vlees gaan eten, dat is goed, maar er blijft altijd wel wat uitstoot over in de landbouw en ook in de industrie", zegt De Coninck.
Ze beklemtoont dat het weer uit de lucht halen van CO2 niet betekent dat burgers en bedrijven zich minder hoeven in te spannen voor het klimaat. Want de mogelijkheden voor CO2-verwijdering zijn beperkt, dus is het beter om het zoveel mogelijk te vermijden.
Verschillende methodes
Volgens de Klimaatraad bestaan er verschillende verwijdertechnieken, maar bevinden die zich nog grotendeels in de opstartfase. "Er staan er een aantal in de kinderschoenen, andere zijn al verder volwassen", aldus De Coninck. "De kosten zijn nog hoog, er zitten allerlei nadelen aan. Dus je moet nú actie ondernemen om snel wat van de grond te krijgen."
Volgens de Raad zou je onderscheid moeten maken tussen het tijdelijk vastleggen van CO2, bijvoorbeeld door de aanplant van extra bomen, en permanente opslag door het opslaan van CO2 in lege gasvelden.
Dat laatste heeft de voorkeur, vindt de Klimaatraad, want bossen kunnen afbranden of ziek worden, en dan komt de CO2 alsnog weer vrij. Als het gaat om het ondergronds opslaan, kan de CO2 via verschillende manieren uit de lucht worden gehaald.
Mineraliseren
Bijvoorbeeld door met machines CO2 direct uit de lucht te filteren. Een andere manier is wat 'mineraliseren' wordt genoemd. Gesteentes als olivijn en basalt onttrekken zelf CO2 aan de atmosfeer, en dat proces kan door de mens worden uitgebreid.
Een derde methode is het afvangen van CO2 bij het gebruik van biomassa - organisch materiaal van planten en dierlijke resten. De inzet van biomassa bij elektriciteitsopwekking is ter discussie komen te staan, en ook de Klimaatraad bepleit daar voorzichtig mee te zijn. Maar biomassa kan ook voor andere toepassingen worden gebruikt, zoals voor biobrandstoffen.
Plezierreisjes naar Barcelona
Hoewel Nederland hier feitelijk nog niet mee begonnen is, zijn er al wel projecten om CO2 in lege gasvelden op te slaan. Zo wordt in de Rotterdamse haven gewerkt aan het project Porthos. Een verschil: dit heeft als doel om CO2 af te vangen bij het gebruik van fossiele bronnen, zoals aardgas en aardolie.
Daarbij wordt er geen CO2 verwijderd uit de atmosfeer, maar alleen verhinderd dat er meer CO2 bijkomt. In Nederland is veel ruimte in lege gasvelden, maar die ruimte is niet oneindig, zegt Wouter Peters, hoogleraar koolstofkringloop aan de Wageningen Universiteit en ook lid van de Klimaatraad.
"Je moet nu snel kiezen. Om te voorkomen dat straks onze oude gasvelden al vol zitten met de uitstoot van plezierreisjes naar Barcelona", waarschuwt hij. Hierdoor is er volgens hem geen ruimte meer over voor verwijderde CO2, die de uitstoot in bijvoorbeeld de landbouw kan compenseren.