Weerbedrijven slepen KNMI voor de rechter om 'met belastinggeld betaalde app'
De rechter doet donderdag uitspraak in een rechtszaak van zes weerbedrijven tegen het KNMI en het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat. Het KNMI vernieuwde in november een eigen app waardoor gebruikers het lokale weerbericht zien en straks ook radarbeelden kunnen bekijken. Maar volgens de weerbedrijven is dit geen taak van het KNMI, omdat dat een overheidsorganisatie is.
1. Wie zijn er bij de rechtszaak betrokken?
Dat zijn -naast het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) en het ministerie - zes weerbedrijven, verenigd in de Nederlandse Vereniging van Weerbedrijven (NVWB). Het gaat om Buienradar (onderdeel van RTL), Infoplaza Group (Buienalarm, Weerplaza, Weeronline), DTN , Weather Impact, HydroLogic en Aeolis Forecasting Services.
Deze bedrijven hebben zelf meteorologen in dienst en krijgen hun weerinformatie van verschillende partijen. Dat zijn weerbedrijven en -instituten uit allerlei landen ter wereld, maar ook het KNMI.
2. Waarom levert het KNMI eigenlijk info aan andere weerbedrijven?
Het KNMI is een staatsbedrijf. Juridisch gezien is het een agentschap van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Dat betekent ook dat het KNMI met overheidsgeld wordt betaald.
Het levert tegen kostprijs producten en diensten aan de Rijksoverheid. Verder levert het dus via open datasets- gratis data aan de weerbedrijven.
Die weerbedrijven combineren die data met informatie die ze van andere partijen krijgen. Denk dan aan data van buitenlandse weerinstituten en van sensoren van schepen op de Noordzee. Daar rolt een weerbericht uit.
3. Wat zijn de bezwaren van de NVWB?
De commerciële weerapps moeten het hoofd zelf boven water houden en het KNMI wordt dus betaald met belastinggeld. Het KNMI kan de app dan ook advertentievrij aanbieden. De commerciële weerapps leven van de verkoop van advertenties. Ze zijn bang dat consumenten switchen naar het advertentievrije KNMI. En dat zou oneerlijke concurrentie zijn, zo bepleiten ze. De app zou hun toekomst bedreigen.
"Dit dossier loopt al 25 jaar", zegt Menno Bom, secretaris van de NVWB en oprichter van Infoplaza. "In het verleden is er vaker discussie geweest. Het KNMI heeft al eens radarbeelden aan de app toegevoegd en weer verwijderd."
Het is echter de eerste keer dat de commerciële weerbedrijven naar de rechter stappen, om duidelijkheid te krijgen over de interpretatie van de Wet Taken Meteorologie en Seismologie (Wtms).
"Je hebt de Wtms, maar ook de gelijknamige regeling (Rtms). Het ministerie wil die regeling aanpassen. Het KNMI mag dan de burgers waarschuwen voor lokaal extreem weer. Wij willen duidelijkheid. Welke status heeft de wet dan? Wat mag er wel en wat mag er niet?," zegt Bom.
Daar komt nog bij dat later dit jaar in de Tweede Kamer de Wet Markt en Overheid wordt behandeld, waarin bepaald wordt in hoeverre publieke organisaties commercieel mogen optreden.
Bom: "Het KNMI vindt dat ze lokaal weer en radarbeelden mag tonen, omdat steeds vaker sprake is van extreem weer. Als er echt noodweer op komst is, vinden wij dat prima. Je moet als overheid de burgers dan gewoon kunnen waarschuwen. Maar kijk op een dag als vandaag eens naar buiten. Prima weer. Waarom moet het KNMI dan voor iedere postcode iedere dag vertellen wat voor weer het is."
4. Kunnen de weerbedrijven en het KNMI er niet zelf uitkomen?
Dat is geprobeerd. De NVWB pleitte er tijdens de zitting in de rechtbank voor dat het KNMI de lokale (radar)waarschuwingen alleen inzet bij extreem weer. Maar het KNMI en de overheid willen dat niet. Het zou volgens de advocaten niet de taak zijn van het KNMI zijn om rekening te houden met de commerciële belangen van de weerbedrijven.
Er is dus geen schikking mogelijk. Dat betekent dat de rechter donderdag uitspraak doet.
5. Hoe bepalen de weerbedrijven eigenlijk wat voor advertentie ik te zien krijg?
Je deelt als je een weerapp gebruikt een hoop data. Bijvoorbeeld je locatiegegevens zodat je lokale weerinformatie krijgt. Maar jouw data wordt ook gebruikt om je advertenties op maat te tonen. Wat voor sites bezoek je en wat zijn dus je interesses, waar ben je?
Op basis van deze informatie besluiten de adverteerders of ze jou een (gepersonaliseerde) advertentie aanbieden.
Wie bijvoorbeeld Buienalarm installeert, krijgt daarna het verzoek om persoonsgegevens te delen voor onder meer gepersonaliseerde advertenties. Die data wordt gedeeld met 192 leveranciers, zo staat in de kleine lettertjes.
Bij Buienradar kunnen 112 leveranciers je data gebruiken voor gepersonaliseerde advertenties. Het gaat dan niet alleen om de lokale melkboer. In de leverancierslijst staan allerlei internationale bedrijven, van Microsoft Advertising tot Kantar Group Limited, een Engels marktonderzoeksbureau.
Overigens hebben veel weerapps ook een betaalde variant. Je betaalt een paar euro per jaar maar dan krijg je geen reclame voorgeschoteld en worden je data ook niet verkocht voor commerciële doeleinden. "Steeds meer Nederlanders nemen een betaald abonnement, maar het is nog niet genoeg om zonder advertenties te kunnen", zegt Bom.
RTL Z heeft het KNMI om een reactie gevraagd, maar die willen pas reageren als de uitspraak er is.
Het klimaat verandert. Overal ter wereld is er vaker sprake van extreem weer, zie je in deze video: