De pil voorgoed aan de wilgen: 'Ik wil mijn menstruatie niet langer onderdrukken'

'Condoom went snel'

Nadat Danne (25) stopte met de pil, kreeg ze haar seksdrive weer terug.

Danne werd op haar vijftiende voor het eerst ongesteld. Omdat haar menstruaties heel heftig waren, ging ze vrijwel direct aan de pil. "Dat werkte helaas niet. Wat ik ook probeerde, ik bloedde overal doorheen. Soms twee maanden achter elkaar – en dan weer drie maanden niet." Na bijna vier jaar ellende was ze er klaar mee en besloot ze een spiraaltje te nemen. "Een vriendin zei dat het bloeden dan helemaal zou stoppen. Dat klonk me als muziek in de oren."

De bloedingen stopten inderdaad, maar in plaats daarvan kreeg Danne hevige steken in haar buik. "Het schijnt dat dat in het eerste half jaar normaal is." Maar toen Danne na een jaar nog steeds veel pijn had, besloot ze de spiraal eruit te halen en opnieuw te beginnen met de pil. "Direct waren die heftige bloedingen weer terug. Ik wist echt niet wat ik moest, dus ben me gaan inlezen. Langzaam maar zeker werd ik me bewuster van alles wat er met mijn lichaam gebeurde. Zo kon ik me door het slikken van de pil bijvoorbeeld 'hormonaal' voelen. Dat wist ik toen niet, maar nu wel. Voor mij is dat het gevoel dat je jezelf niet helemaal onder controle hebt, zowel lichamelijk als mentaal."

Huilen zonder oorzaak

Zo weet Danne tijdens zo’n 'hormonale periode' vaak niet goed waarom ze op een bepaalde manier reageert, of kan ze ineens in huilen uitbarsten zonder duidelijke oorzaak. Ook ontdekte ze dat haar seksdrive afnam door het slikken van hormonen. "Omdat ik al vanaf zo’n jonge leeftijd de pil slikte, wist ik dat nooit. De eerste keer dat ik stopte met de pil, merkte ik het eigenlijk al. Mijn seksdrive werd groter – en toen ik daarna weer met de pil begon, nam deze weer af."

Na een tweede poging, realiseerde Danne dat de pil voor haar niet werkte. Ze besloot ermee te stoppen en werd vervolgens een jaar lang niet ongesteld. "Toen ik eindelijk weer ongesteld werd, ben ik naar de gynaecoloog gegaan ter controle. Die vroeg: 'Hoe is je cyclus normaal?' Dat was een confronterende vraag, want ik had geen idee. Ik had mijn menstruaties altijd onderdrukt met de pil en een spiraaltje."

Omdat haar menstruatie nog lange tijd onregelmatig bleef, ging Danne eind vorig jaar opnieuw naar de gynaecoloog. Na onderzoek bleek dat ze PCOS heeft. "Dit verklaarde een hoop. Ik ken mijn lichaam nu beter en er zijn een hoop dingen die ik kan doen om de klachten, die bij PCOS horen, te verminderen."

Wat is PCOS?

PCOS is de afkorting voor het Polysysteus Ovarium Syndroom. Bij dit syndroom heeft een vrouw minder vaak een eisprong, of soms zelfs helemaal niet. De uiting van PCOS is bij elke vrouw anders. Er is nog veel onduidelijk over de oorsprong en oorzaak van PCOS, maar het is wetenschappelijk bewezen dat je met het veranderen van je levensstijl veel kunt verbeteren aan PCOS-gerelateerde klachten.

PCOS wordt gediagnosticeerd als sprake is van twee van onderstaande drie criteria. Het is dus niet zo dat alle vrouwen met PCOS cysten hebben op de eierstokken (wat de naam van dit syndroom eigenlijk onjuist maakt).

• Je wordt onregelmatig of bijna nooit ongesteld;
• Je hebt verschijnselen van het mannelijk hormoon testosteron;
• Je hebt meerdere cysten in de eierstokken.

Hormoonbalans beïnvloeden

Hoe langer Danne zonder de pil is, hoe beter het gaat. "Helemaal sinds ik die diagnose kreeg. Ik weet nu dat ik mijn hormooninbalans moet verbeteren. Daar besteed ik veel tijd en aandacht aan. Ik kan mijn hormoonbalans beïnvloeden met onder andere gezond eten, een goed ritme en voldoende slapen. Dit doe ik nu een half jaar en ik merk echt dat mijn menstruatie regelmatiger wordt. Was ik niet gestopt met de pil, dan had ik dit nooit geweten."

Om zich te beschermen tegen zwangerschap, gebruiken Danne en haar vriend tijdens de seks een condoom. "In het begin zag ik daar enorm tegenop, maar het wende gelukkig snel. Veel mensen vinden een condoom vervelend, wat ik begrijp. Maar voor mij zijn de nadelen van de pil veel groter. Mijn vriend is vanaf het begin al begripvol en dat is fijn. Mijn seksdrive is ook weer toegenomen sinds ik de pil niet meer slik en ik voel me veel beter in mijn lichaam. Dat is het me meer dan waard."

'Ik ga niet meer terug, dit is leven'

Jade (30) stopte op haar 22e met de pil.

Ook Jade was vijftien jaar oud toen ze voor het eerst de anticonceptiepil slikte. Had zij geen vriend, dan stopte ze even, om daarna weer te beginnen. Op haar 22e slikte ze haar laatste anticonceptiepil. "De enige reden dat ik die pil slikte, was omdat ik niet zwanger wilde worden. Sinds ik op mezelf woon kijk ik steeds naar hoe ik het beste voor mijzelf kan zorgen, op elk vlak. Voeding, slapen, sporten, eten. Na een tijdje begon ik ook interesse te krijgen in hormonen en ging ik op onderzoek uit."

Mannen vaak laks

Jade ontdekte onder andere dat je eigenlijk niet 'echt' ongesteld bent tijdens het slikken van de pil, omdat dit wordt onderdrukt door de hormonen die de pil afgeeft. "Dat vond ik best gek en voelde voor mij heel onnatuurlijk. Niet veel later besloot ik te stoppen met de pil. Ik wilde niet langer mijn menstruatie onderdrukken. Ongesteldheid hoort bij vrouw zijn. Waarom zou je dat tegengaan met iets chemisch als er ook andere middelen zijn?"

Jades vriendje vond het destijds geen enkel probleem dat zij de pil niet slikte. "En al had hij het wel erg gevonden, dan had ik het denk ik alsnog gedaan. Het is toch eigenlijk gek dat we daar toestemming voor moeten vragen aan onze partner? Veel vrouwen komen daardoor in een ongemakkelijke positie. Maar waarom leggen we de verantwoordelijkheid sowieso niet vaker bij de man? Ik vind dat mannen beter geschoold moeten worden. Vaak zijn ze laks. 'Slik je de pil? Oh, dan kan ik wel in je komen', is iets wat ik meerdere keren heb gehoord."

In het begin was het even wennen, maar daarna was Jades cyclus vrij snel stabiel. "Van veel mensen hoor je dat ze na het stoppen van de pil eerst een lange tijd niet ongesteld worden. Dat had ik niet. Wel had ik veel last van mijn buik – en realiseerde ik: 'Oh ja, dit is ongesteld zijn.' Niet per se leuk, want daarbij was ik vaak chagrijnig, snel geïrriteerd en gefrustreerd. Ik ben mijn cyclus gaan bijhouden en weet nu goed wat wanneer precies gebeurt. Dat is heel interessant. Ik lees mijn cyclus aan de hand van de seizoenen: winter is als ik ongesteld ben, en de zomer is mijn energieke fase: vlakbij mijn meest vruchtbare moment."

'Had ik dit maar eerder geweten'

Jade is nooit meer opnieuw met de pil begonnen en wil dit graag zo houden. "Ik ben veel bewuster van wie ik ben in mijn cyclus. Had ik dit maar eerder geweten, je begrijpt jezelf daardoor zo veel beter. Ondanks de pijnen en moodswings denk ik: ik ga niet meer terug, dit is leven. Ik zie het als een mooie uitdaging: hoe leer je ermee te dealen? Wat moet ik wanneer doen?"

Om toch beschermd te zijn tegen zwangerschap, gebruiken Jade en haar vriend condooms. "Ook kun je, als je cyclus regelmatig is en je deze goed genoeg kent, timen wanneer je vruchtbaar bent en wanneer niet. Ben je net ongesteld geweest, dan ben je in principe niet vruchtbaar." Hiermee wil Jade niet zeggen dat je zorgeloos onbeschermd kunt vrijen. "Ik ben 30, dus wij denken: als het gebeurt, dan gebeurt het. Maar zit je niet op een kindje te wachten, dan moet je uiteraard voorzichtiger zijn."

Jade houdt haar cyclus bij in een app. "Dit is handig, want zo krijg je een helder inzicht. Er zijn verschillende apps die je kunt gebruiken. Ik houd precies bij wanneer ik ongesteld word, voor hoe lang en hoe erg de ongesteldheid is. Na een tijdje kan zo'n app voorspellen wanneer je ongesteld gaat worden. Bij mij klopt dit 9 van de 10 keer exact."

'Doe goed onderzoek voor je een keuze maakt'

Sanne (23) stopte met de pil en heeft nu een spiraaltje.

Sanne was 14 jaar oud toen ze begon met het slikken van de pil, maar ging toen ze een vriendje kreeg, al snel op zoek naar een alternatief. "Je moet er toch elke dag aan denken en daar had ik niet zo’n zin in. Omdat een spiraal me eng leek, koos ik voor een Implanon. Dit is een buisje in je arm dat constant hormonen afgeeft en zo zorgt dat je niet zwanger wordt."

Weer terug in de puberteit

Jammer genoeg was het hormoonstaafje geen succes. "Ik bleef constant bloeden. Na meer research, ontdekte ik dat dit een probleem is dat bij veel vrouwen voorkomt. Omdat ik het bloeden nog veel vervelender vond dan het slikken van de pil, ging ik weer terug naar de pil. Toen begon de ellende." Sanne kreeg last van erge moodswings en acne. "Het voelde alsof ik weer terug was in de puberteit. De acne was zo erg, dat mijn hele gezicht er pijn van deed. Ik was vaak down en kon vaak alleen maar huilen, zonder aantoonbare reden."

Hoewel de bloedingen stopten, was ook dit geen optie voor Sanne. "Na een half jaar was ik er helemaal klaar mee en stopte ik opnieuw met de pil. Dat is nu ongeveer een jaar geleden. Ik ben me opnieuw gaan verdiepen en besloot uiteindelijk om tóch een spiraal met hormonen te nemen. Dit werkte goed. Wel had ik de eerste weken weer veel bloedingen, maar dat is uiteindelijk over gegaan. Af en toe heb ik nog een kleine bloeding, maar daar heb ik geen last van."

Sanne gaat nooit meer terug naar de pil. "Nooit meer, never. Ik ben blij dat ik nu weet hoe mijn lichaam functioneert zonder de pil. Veel beter. Aan andere vrouwen wil ik aanraden om altijd goed onderzoek te doen, voordat je een keuze maakt. Bij mijn Implanon had ik dat te weinig gedaan. Ook is het belangrijk goed te kijken naar wat bij jou past. Iedereen is anders. En probeer te veel hormonen te vermijden, volgens mij zijn die voor niemand goed. Kunnen ze trouwens niet eens iets uitvinden voor mannen? Vrouwen zijn altijd de Sjaak. Maar goed, dat is een andere discussie."

Dit zegt de expert

Manon Kerkhof, gynaecoloog en oprichter van expertisecentrum voor vrouwenzorg Curilion, kijkt niet op van vrouwen die na jaren besluiten met de pil te stoppen. "Veel vrouwen kennen hun eigen lijf eigenlijk niet goed. Ze hebben onvoldoende benul van hun cyclus en van wat hormonen met hun lijf kunnen doen. Sommige vrouwen ontdekken dit op latere leeftijd en besluiten vervolgens stappen te ondernemen."

'Pilcyclus'

Slik je vanaf jongs af aan de pil, dan wordt je cyclus overgenomen, of eigenlijk onderdrukt. Je hebt dan geen normale cyclus meer, maar een 'pilcyclus'. "Je menstrueert niet meer op basis van je eigen hormonen. De pil onderdrukt je eisprong. Daarom werkt het zo goed als anticonceptiemiddel. Door de pil wordt de afgifte van FSH en LH onderdrukt: twee hormonen die er normaal gesproken voor zorgen dat eitjes rijpen en er een eisprong plaatsvindt."

Het proces dat plaatsvindt tijdens het slikken van de pil is dus gestimuleerd, maar daarmee niet gevaarlijk of slecht voor je lichaam. "Het enige wat je doet, is je cyclus onderdrukken. In plaats van je eigen hormonen, reageert je lichaam op synthetische hormonen."

Volgens Kerkhof is het niet vreemd wanneer vrouwen het hebben over libidoverlies door de pil. "Dit is wetenschappelijk bewezen. De pil verhoogt het hormoon SHBG (Sex Hormone Binded Globuline). Dit hormoon verlaagt het vrije testosteron, wat wij juist nodig hebben om een libido te hebben. Als resultaat daarvan krijgen sommige vrouwen een lager libido."

Andere vormen van anticonceptie

Er zijn veel verschillende soorten pillen op de markt. Werkt de ene pilsoort niet voor jou, dan bestaat de kans dat je beter gebaat bent bij een andere. "Het type en dosering van de hormonen oestrogeen en progestageen verschilt per pil. Niet iedere vrouw heeft dezelfde dosering nodig en iedere vrouw reageert anders op een bepaalde samenstelling."

Kerkhof heeft regelmatig vrouwen in haar praktijk die aangeven zichzelf niet meer te zijn sinds ze de pil slikken. "Dan raad ik niet meteen de pil af, maar adviseer ik eerst een andere soort pil te proberen. Ook ga ik op zoek naar andere factoren die je hormoonhuishouding kunnen beïnvloeden. Heb je stress, een andere baan? Eet je wel goed?"

"Soms zijn vrouwen heel down en zodra ze stoppen met de pil, is dat over. Dat kan een signaal zijn dat de pil niet het juiste anticonceptiemiddel is voor ze. Ik adviseer dan een andere vorm van anticonceptie te gebruiken. Dat kan bijvoorbeeld een condoom zijn of een spiraaltje. Er zijn twee soorten spiraaltjes: het koperspiraal en het hormoonhoudend spiraaltje."

Spiraaltje geeft minder hormonen af

Een spiraaltje geeft ook hormonen af, maar een stuk minder dan bijvoorbeeld de pil en de NuvaRing, welke dezelfde hoeveelheid hormonen afgeven. "Een spiraal bevat een veel lagere dosering hormonen dan de pil, omdat deze anders werkt. Een spiraal geeft lokaal progestageen af, wat ervoor zorgt dat je baarmoederslijmvlies heel dun blijft. Innesteling is daardoor lastig en zo wordt de kans op zwangerschap miniem."

"De pil werkt door je hele lichaam heen, waardoor er meer hormonen nodig zijn. Ook geeft de pil oestrogeen en progestageen af, dit doet de spiraal niet, die geeft slechts één hormoon af. Wat je ook kiest, laat je altijd goed voorlichten en doe waar jij je goed bij voelt. Dit is voor iedereen anders."