Joost kon geen kinderen krijgen: 'Op kraamvisite gaan was een hel'

Joost (51) en zijn vrouw (52) ontmoetten elkaar toen ze beiden halverwege de dertig waren. Ze waren de liefde van elkaars leven, wisten ze al snel, en wilden graag samen kinderen krijgen. Op advies van hun arts, probeerden ze het een jaar lang, maar zijn vrouw werd niet zwanger.

"We kwamen snel in de medische molen terecht, omdat er geen duidelijk aanwijsbare oorzaak was", zegt Joost.

Talloze onderzoeken

Wat volgde waren vele onderzoeken in het ziekenhuis, zoals bloed-, sperma- en hormoononderzoek. Het viel Joost op dat hierin veel meer aandacht was voor de vrouw dan voor de man.

"Bij vrouwen wordt veel sneller overgegaan op inwendig onderzoek en bijvoorbeeld gekeken of er iets mis is met de baarmoeder. Bij mannen is er minder aandacht voor mogelijke oorzaken van onvruchtbaarheid."

Joost dacht dat deze onderzoeken 'onschuldig' zouden zijn. Hij en zijn vrouw waren namelijk gezond, dronken niet veel en hadden geen overgewicht: eigenlijk leek niets een zwangerschap in de weg te staan. "Doen we wel even", dachten ze.

De uitslagen waren slecht: zijn vrouw leek in eerste instantie in de overgang te zitten en Joost was verminderd vruchtbaar. Joost was toen 35 jaar, zijn vrouw 36 jaar. "Het slechte rapport van de gynaecoloog was 'shocking', een klap in ons gezicht."

Binnen hun vriendengroep en familie zagen ze hoe makkelijk het ging, kinderen krijgen. "De meeste kregen ze tussen hun 30ste en 40ste. Niemand is zonder dat ze dat wilden kinderloos gebleven", zegt Joost.

Ivf-behandeling

Ze gaven niet meteen op. Ze probeerden het via een ivf-behandeling, drie keer. "Als het dan niet lukte, legden we ons erbij neer. Want als het drie keer niet lukt, waarom dan wel bij de vierde of vijfde keer?" 

Alternatieven als spermadonatie, eiceldonatie of draagmoederschap sloten ze uit, omdat ze een kind wilden van zichzelf. "Dat was een heldere keuze voor ons."

Toch was de keuze voor een ivf-behandeling ook niet meteen gemaakt. "Willen we wel tegen de natuur ingaan?", vroegen ze zich af. Ja, was het antwoord. "We verlangden heel erg naar een kindje van ons tweeën, en vonden dat ook erg bij ons passen." Daarnaast wilden ze geen spijt krijgen. "Dat zou ons blijven achtervolgen."

Maar het lukte niet, na drie pogingen was zijn vrouw niet zwanger. Het betekende het einde van hun kinderwens. "We wisten één ding zeker: een kindje van ons ging er niet komen. Dat deed heel veel pijn."

Leven oppakken

Ze stopten met het medische traject, probeerden hun leven weer op te pakken. Maar zo makkelijk ging dat niet. Joost leefde een soort dubbelleven, vertelt hij. 

"Het voelde bijna schizofreen. Weinig mensen, zoals collega's van werk of kennissen, wisten dat we in een ivf-traject zaten. Vanaf de buitenkant zag je niks aan ons, maar van binnen was er veel verdriet."

Hij herinnert zich nog goed een kraamvisite bij vrienden. "Een hel", zegt hij. "Het zien van een rondkruipende baby was heel confronterend. En de vragen aan ons of wij ook graag kinderen wilden, net zo."

Net zo pijnlijk waren de familiebezoeken waarbij zijn zusje en broer hun, toen nog, kleine kroost meenamen. "Opa en oma waren dolgelukkig als ze de kleinkinderen zagen, maar ik voelde mij verloren."

Verwerken van verdriet

Tegelijkertijd zorgden die momenten ervoor dat zij niet alleen wisten, maar ook voelden dat ze geen kinderen konden krijgen. "Dat besef was belangrijk om het verdriet te verwerken", zegt Joost. "Om te weten dat we iets heel ergs hadden meegemaakt en tijd nodig hadden."

Een aantal vrienden en familie wisten wel af van het ivf-traject. Zij reageerden begripvol, maar er was ook ongemak. Het zusje van Joost belde een keer, ze was zwanger van de derde. Joost stond open voor haar kindergeluk, zegt hij.

"Maar je moet wel eerlijk zijn als dat niet zo is. Ik heb geleerd dat hoe verdrietig je ook bent, heftige gevoelens over gaan, maar je moet ze niet wegstoppen."

Mannen schamen zich

Daarnaast viel het Joost op dat er maar weinig mannelijke lotgenoten zijn met wie hij zijn verdriet kon delen, dat deed hij dan ook nauwelijks. "Ik kende één jongen van mijn studietijd die minder vruchtbaar was." Voor Joost voelde het ongemakkelijk om met mannen hierover te praten. "Het ontbreekt ons vaak aan kennis over vruchtbaarheid en we schamen ons ervoor", zegt hij.

Joost heeft lang nagedacht over waar die schaamte vandaan kwam. "Ik denk dat het te maken heeft met de vraag hoe mannelijk je nog bent. Mannen vinden het vaak maar wat mooi als ze kunnen zeggen dat ze vrouwen na één keer al zwanger hebben gemaakt, en sterk zaad hebben. Gek toch?"

"Dus als dat niet zo is, stelt het snel de mannelijke identiteit ter discussie. Dat is heel slecht, want het is een lichamelijk gebrek waar je niks aan kan doen."

Waarom dit minder het geval is bij vrouwen? "Vrouwen praten meer met elkaar over dit onderwerp, en weten elkaar ook beter te vinden via sociale media of andere organisaties. Maar ook het medische onderzoek is meer op hun gericht."

Hart luchten

Om het gesprek voor andere mannen makkelijker te maken, schreef Joost een boek 'Een praktische gids voor kinderloze vaders'. Hij brengt het boek speciaal uit tijdens de Europese Week van de Vruchtbaarheid (1-7 november), waarin de man centraal staat.

"Het is belangrijk dat mannen elkaar in het verdriet vinden, en niet lijden in stilte. Dat ze erover kunnen praten zonder vooroordelen of slechte grappen van vrienden. Het luchten van je hart bij andere mannen helpt, net zoals dat geldt voor vrouwen."

Hij weet hoe heftig de periode voor hen was toen hun kinderwens ongewild niet in vervulling ging, maar ook dat je de situatie kan accepteren.

Liefde voor familie en vrienden

Joost en zijn vrouw hebben deze heftige tijd samen meegemaakt, maar het ging niet ten koste van hun relatie. Integendeel: samen groeiden ze, en kreeg hun liefde meer diepgang.

"We hebben ons eigen verwerkingsproces gehad, voor een deel samen en voor een deel alleen", vertelt hij. "Het duurde een paar jaar voordat we ons leven hebben vormgegeven zoals nu, maar het lukte."

Ze hebben samen meer tijd om nieuwe dingen te doen. "We doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij het WK triatlon als scheidsrechter", vertelt Joost. Het feit dat ze geen kinderen hebben, geeft een andere invulling aan hun leven. Ze zijn gelukkig. "Het is ook geen onderwerp van gesprek meer, behalve nu, omdat ik er een graag een boek over wilde schrijven."

Ook hun vriendengroep heeft er niet onder geleden. Want, zegt hij: "Het kan niet zo zijn dat we onze vrienden niet meer willen zien omdat zij kinderen hebben." De groep is zelfs uitgebreid met nieuwe vrienden die ook geen kinderen hebben. "Je spreekt toch wat makkelijker af omdat je allebei geen oppas hoeft te regelen", zegt hij. "En nee, het onderwerp van gesprek is niet de hele tijd hoe erg het is dat we geen kinderen kunnen krijgen."

'Niet blijven hangen in verdriet'

Veel mensen zeggen te leven voor hun kinderen, en dat snapt Joost. Maar hij merkt dat er een zinvol leven bestaat zonder kinderen, of eigenlijk dat als hij later tachtig is, hij vooral gelukkig wordt van de liefde met zijn vrouw en de mooie en bijzondere vriendschappen.

"Het leven eindigt niet als je geen kinderen kan krijgen. Wij waren eind dertig, dus als je tachtig jaar wordt, moet je nog vijftig jaar iets leuks doen met je leven."

De les voor Joost: "Het is traumatisch, maar je moet er ook mee weten te dealen. En niet blijven hangen in het verdriet."

Het boek 'Een praktische gids voor kinderloze vaders' is vanaf maandag 1 november verkrijgbaar.