Jobbeke wil zich nooit meer laten leiden door angst: 'Ik leverde mijn vrijheid in'

"'Ik wil eruit.' Dat was het enige wat ik dacht toen ik in de lift stond naar de achtste verdieping. Ik was destijds zwanger van mijn derde kind en op bezoek bij een opdrachtgever. Al honderd keer had ik in die lift gestaan, maar vanuit het niets kreeg ik een paniekaanval. Vanuit mijn tenen trok de angst omhoog en nam het mijn hele lijf over. En vanaf dat moment ging ik liften mijden."

"De angst breidde zich hierna uit. Zo ontwikkelde ik ook een angst om te vliegen en voor tunnels. Oftewel: kleine ruimtes waarin ik me opgesloten voelde. Erg onhandig aangezien ik in Amsterdam woon waar veel tunnels zijn. Ik werd een meester in het bedenken van sluiproutes. Ook de liftangst was lastig. Nog steeds moest ik vaak bij mijn opdrachtgever zijn op de achtste verdieping. Eerst dacht ik: ik doe het gewoon, ik pak die lift.

Maar toen ik opnieuw paniekgevoelens kreeg, ben ik op de vierde verdieping uitgestapt en de rest gaan lopen. Toen ik dit deelde met de deelnemers van de training die ik gaf, vertelden ze mij dat die lift wel vaker storingen had en dat er al weleens mensen in hadden vastgezeten. Zie je wel, ik heb dit niet voor niets gevoeld, dacht ik toen."

Liften en vluchten vermijden 

"Hierna heb ik jarenlang liften vermeden. Als psycholoog en expert op het gebied van samenwerken kom ik veel bij grote bedrijven over de vloer die mij inhuren. Vaak zitten deze bedrijven in grote, hoge gebouwen. Ik vertelde mezelf dat de trap beter was voor mijn gezondheid. De angst beperkte mij en ik vond het soms gênant.

Ik had een keer een vergadering op de twaalfde verdieping, en toen heb ik met een bezwaard gevoel voorgesteld of we niet beneden konden gaan zitten omdat ik echt niet de lift in durfde. Ook kreeg ik een keer een uitnodiging om een sessie te doen met de directie van een bedrijf in Engeland. Ik zag het absoluut niet zitten om het vliegtuig te pakken, dus ik heb de opdracht geweigerd."

"Soms kwam ik er niet onderuit om eerlijk te zijn over mijn angst. Er waren mensen die het begrepen en zeiden dat ze zelf ook liever niet de lift pakten of door een tunnel reden. En meerdere vrouwen gaven aan dat ook zij tijdens hun zwangerschap plots ergens heel bang voor werden.

Ongetwijfeld vonden sommige mensen mijn angst wel gek, maar daar heb ik niet veel van gemerkt. Ik liep er niet heel erg mee te koop en ik wilde niet dat anderen uit solidariteit met mij dan ook de trap pakten. Want het voelde dan alsof ik hen lastigviel met mijn 'handicap'."

Met zweet in de handen 

"Ik besefte dat mijn angst mij belemmerde en zocht hulp. Via cognitieve gedragstherapie werd ik blootgesteld aan situaties die ik eng vond. Braaf voerde ik de opdrachten uit. Dan reed ik met het zweet in mijn handen door een tunnel of nam ik de lift. Even gaf dat verlichting, maar dat gevoel beklijfde niet. De angst en paniek verdwenen er niet door."

"Vijf jaar geleden ging alles beroepsmatig ineens als een speer. Mijn bedrijf maakte de eerste grote groei door en mijn boek verscheen. De wereld lag aan mijn voeten. Er gebeurde zo veel mooie dingen, en ik besefte dat die angst helemaal niet meer bij mij paste. Als organisatiepsycholoog ben ik gespecialiseerd in de ontwikkeling van mensen, dat loopt als een rode draad door mijn leven.

En ik realiseerde me dat angst ontwikkeling remt of stopt. De angst zit in de voorspelling die je zelf maakt over een mogelijk rampscenario: dat mijn vliegtuig zou neerstorten, de tunnel vol met water zou lopen, de lift zou blijven hangen. Maar als je grip krijgt op die gedachtes, is er weer ruimte voor groei. Op het moment dat je je laat regeren door angst, lever je je vrijheid in. Ook ik werd erdoor beperkt, en dat wilde ik niet meer."

Toekomst is niet te voorspellen

"Denkpatronen zijn lastig te doorbreken. Er is geen quick fix, ook bij mij was dit een proces van jaren. Nog steeds steekt de angst soms de kop op. Als ik nu naar de twintigste verdieping moet, roept dat weerstand op. Maar nu ga ik er wel doorheen, ik vermijd het niet langer en pak wél die lift.

Op dat moment voel ik spanning, maar dan denk ik heel bewust dat ik de toekomst niet kan voorspellen en dat het dus geen zin heeft om scenario’s te bedenken. Ik probeer nieuwsgierig te zijn naar de feitelijke ervaring, en niet naar wat ik zelf invul. Dat maakt een wereld van verschil."

"Nooit meer wil ik me laten leiden door angst en daar mijn keuzes op baseren. Later realiseerde ik me dat ik dat vaker heb gedaan. Zo wilde ik na mijn middelbare school eigenlijk in Amsterdam studeren, maar dat durfde ik niet. Het grootse en wereldse van die stad trok me enorm aan, maar vond ik tegelijk beangstigend. Ik was bang om er te verdwalen, letterlijk en figuurlijk, dus koos ik voor het kleinere en compactere Nijmegen.

Na mijn studie ging ik wel in Amsterdam wonen, en bleek ik die stad heerlijk te vinden. Nog steeds vind ik het zo zonde dat ik mijn studententijd niet daar heb beleefd, alleen maar omdat ik te bang was."

Opleiding in Amerika

"Nu spring ik geregeld in het diepe, en dat brengt me plezier, avontuur, voldoening en vooral groei. Sommige dingen blijven spannend en elke nieuwe sprong roept ook angst op.

Binnenkort ga ik een opleiding in Amerika volgen, natuurlijk vind ik het vliegen weer spannend en ga ik ervan uit dat de opleiding in een hoog gebouw zal zijn, maar het grootste deel in mij heeft er ontzettend veel zin in. Ik weet inmiddels heel goed naar welke stem ik wil luisteren."

Wil je geen aflevering van deze rubriek missen? Klik dan op de Nooit Meer-tag hieronder en vervolgens linksboven op 'Volgen'.

Nooit meer? 

Wil jij ook je verhaal kwijt en vertellen wat je 'nooit meer' wil meemaken, doen of juist laten? We zijn benieuwd naar jouw verhaal. Mail ons op weekendmagazine@rtl.nl