Duizenden winkelverboden per jaar voor diefstal: 'Ik vergat het keukenpapier'

Marieke* uit Amsterdam kreeg een winkelverbod opgelegd van twaalf maanden. "Ik mocht een jaar lang de winkel niet in omdat ik een keukenrol was vergeten te scannen", zegt ze. 

'Er werd een kopie van mijn identiteitsbewijs gemaakt'

Het gebeurde zonder opzet, verzekert ze. "Ik stond enorm te hannesen met die scanner. Toen een beveiliger vroeg of hij mijn bon mocht controleren, bleek het keukenpapier er niet op te staan."

"Vervolgens moest ik een formulier invullen met mijn gegevens en werd een kopie van mijn identiteitsbewijs gemaakt. Ik mocht een jaar lang niet meer komen. Als ik toch kwam zouden ze de politie bellen, omdat ik dan huisvredebreuk zou plegen."

Winkelverboden

Volgens Arie Jan van Os zijn er in het afgelopen jaar duizenden winkelverboden gegeven aan klanten voor winkeldiefstal. Met zijn bedrijf Soda (Service Organisatie Directe Aansprakelijkheidstelling) doet hij de civielrechtelijke afhandeling daarvan, oftewel: het schadeherstel. "Een winkelier geeft aan ons aan dat die een bepaalde klant voor een bepaalde periode niet meer wil zien."

De winkelier bepaalt dus zelf of iemand een winkelverbod krijgt én voor hoelang. "Het verbod kan voor een half jaar, een jaar of twee jaar zijn. Ook kan de winkelier bepalen of het voor één winkel geldt of een heel winkelgebied, dat gaat in overleg met andere winkels."

Hoeveel winkelverboden zijn gegeven voor winkeldiefstal bij de zelfscankassa is niet bekend. Uit cijfers van de politie weten we dat het aantal winkeldiefstallen het afgelopen jaar met 30 procent toenam.

Extra maatregelen

Data over diefstallen bij zelfscankassa's zijn er niet, maar volgens supermarkten en winkelketens is een stijging zichtbaar. "We zien dat het de afgelopen tijd is toegenomen", zegt een woordvoerder van Albert Heijn. "Daarom hebben we ook extra maatregelen genomen."

Dat het aantal winkeldiefstallen stijgt, komt voor een deel omdat het makkelijker is om via de zelfscan te stelen. Of een klant nu per ongeluk iets niet afrekent, of bewust maar één product scant en er met een volle kar vandoor gaat: het gebeurt.

Retaildeskundige Eelco Hos zei eerder dat op die manier voor tientallen miljoenen per jaar uit supermarkten wordt gestolen. Sommige klanten zullen per ongeluk sommige producten niet scannen, maar vaak genoeg gebeurt het ook met opzet.

Zelfscankassa's weggehaald

Niet alleen bij Albert Heijn worden maatregelen genomen om winkeldiefstallen tegen te gaan. Zo zijn in enkele filialen van de Action de zelfscankassa's weggehaald. Medewerkers vertellen aan RTL Nieuws dat dat is besloten vanwege het hoge aantal diefstallen, maar volgens het hoofdkantoor 'is dat niet zozeer' de reden.

Over andere maatregelen die worden genomen, kan de woordvoerder van Action weinig zeggen. Wel wordt bevestigd dat een winkelverbod een van de opties is. "Dat is bij ons niet anders als bij andere winkels."

Ook bij de Kruidvat behoort het opleggen van een winkelverbod tot een van de maatregelen. "De veiligheid van klanten en medewerkers staat bovenaan en daarom leggen wij een winkelverbod op", zegt een woordvoerder. "Als iemand met een verbod toch komt en wordt herkend, wordt de politie gebeld."

'Hele complexe maatregel'

Krijg je een winkelverbod, dan is het dus verboden om een winkel (of winkels) in te komen. Doe je dit toch, dan is er direct sprake van huisvredebreuk. Maar, zegt Van Os: "Het komt zelden voor dat je gelijk kunt zeggen: mevrouw Jansen, ik houd u aan, want u maakt zich schuldig aan huisvredebreuk." 

Volgens hem is er zelden sprake van vervolging en kost de maatregel nogal wat administratie. "Ik vind het een hele complexe maatregel. Ik ben het communicatiekanaal, maar ik vind het effect van de maatregel niet aantoonbaar." De politie is het daar niet mee eens. Zij schrijven op de eigen site dat 'collectieve winkelverboden helpen in de strijd tegen winkeldiefstal'.

Foto in kantine

Daarnaast komt het soms voor dat een winkelketen een foto van de dief in de kantine ophangen, zodat medewerkers de persoon makkelijker herkennen. "Ik vind dat dat niet kan", zegt Van Os. "Als iemand die het koffiezetapparaat aanvult daar ook komt en toevallig iemands buurman is, heb je een probleem."

Naast het winkelverbod verhaalt Soda ook 181 euro aan schadevergoeding aan de dief. "Dat is een vergoeding van de toegebrachte schade: het oponthoud en de overlast."

Tim* uit Amsterdam kreeg ook een winkelverbod. Hij kwam van school en ging nog even naar de supermarkt om avondeten te halen. "Ik had ongeveer tien producten, waaronder meerdere tonijnblikjes en olijven", zegt hij. In tegenstelling tot Marieke handelde hij wel bewust.

'Ik word vast niet gepakt'

"Bij een paar dingen dacht ik: ach, het maakt niet zoveel uit als ik die niet scan, ik word vast niet gepakt."

Maar dat liep toch even wat anders. "Toen ik naar buiten liep, kwam er opeens een beveiliger achter mij aan. Ze hadden op de camera's gezien dat ik niet alle producten had gescand. Ik werd naar achteren geroepen en moest een formulier ondertekenen waarop stond dat ik een jaar niet in die supermarkt mocht komen. De politie is nooit gebeld."

Aangifte

Volgens Van Os heeft hij met Soda wel veel contact met de politie en de gemeente. "Wij doen de civielrechtelijke afhandeling, de politie doet de strafrechtelijke afhandeling. Een voorbeeld: als jij een deuk schopt in mijn auto en dat kost 400 euro kun je twee dingen doen. Of je haalt de politie erbij en je krijgt straf. Of je doet dat niet en laat ons het verder regelen."

In een reactie laat de politie weten dat de supermarkt bij winkeldiefstal bepaalt of er aangifte wordt gedaan. "Een diefstal is natuurlijk gewoon een diefstal. Daar staat een boete op. Wij zetten geen extra agenten naast de winkel. Het valt of staat met een aangifte." De handhaving van een winkelverbod doet de winkelketen in eerste instantie zelf. "Als beide partijen er niet uitkomen, worden wij gebeld."

* De namen van personen in dit stuk zijn gefingeerd. De echte namen zijn bekend bij de redactie.

Regels winkelverbod 

De politie heeft op de site een uitleg over het winkelverbod geplaatst. De belangrijkste punten:

• De ondernemer bepaalt zelf voor welke vormen van overlast of welke strafbare feiten een winkelverbod wordt uitgereikt.
• Een winkelverbod duurt in principe 12 maanden, wat kan oplopen tot maximaal 24 maanden.
• Bij een winkelverbod mag je niet discrimineren.
• Een winkelverbod kun je zowel mondeling als schriftelijk opleggen