Deze ondernemers worden geraakt door de oorlog in Oekraïne

Hij is bijna altijd in Oekraïne, maar toevallig was Cees Jan Steenstra, eigenaar van EVW Automotive Ukraine (DAF-dealer), net in Nederland toen de oorlog startte.

"Vanwege de verjaardag van mijn dochter. Voorlopig kan ik niet terug, maar de telefoon -en internetverbindingen zijn nog goed, dus ik heb dagelijks meerdere keren contact met de medewerkers daar. Al mijn mensen zijn veilig. In Lviv en Odessa is het nu ook rustig, al zijn er vlakbij het dealerbedrijf in Odessa wel bommen gevallen."

Monteurs

Hoewel het land in oorlog is, wordt ook gewoon gewerkt. "In de steden buiten het oorlogsfront gaat het leven deels door. Alle treinen rijden nog, je kunt nog tanken. Het land ligt niet stil. Normaal werken er tien tot twaalf mensen bij ons als monteur, nu zijn dat twee monteurs. We krijgen ook nog aanvragen voor onderdelen voor de trucks binnen. Al gaan we die nu niet brengen, maar mensen kunnen het wel komen halen."

Een deel van het personeel is naar het platteland gevlucht, vertelt Steenstra. "Daar hebben we iedereen vrij in gelaten. Belangrijk is dat ze zich veilig voelen. Het managementteam is wel op hun post voor zover ze dat veilig vinden."

Er is genoeg te doen, zo vertelt hij. "Het ministerie geeft Oekraïense banken momenteel geen toestemming buitenlandse betalingen te doen en we kunnen ook geen currency omwisselen. De euro en grivna (Oekraïense munt) zijn bovendien gefixeerd, maar wat betekent het als dat losgelaten wordt? Dat brengt ons team nu in kaart."

Salarissen betalen

Hoe om te gaan met de cashflow, hoe worden de salarissen betaald, hoe wordt de huur betaald? Er is veel uit te zoeken en de situatie verandert van dag tot dag. Hoewel Steenstra niet verwacht had dat Poetin een oorlog zou starten, had hij al wel veel voorbereid voor een noodsituatie.

"De afgelopen vijf weken hebben we veel maatregelen genomen in overleg met het managementteam. Stroomaggregaten gekocht, extra cash aangehouden, een calamiteitenhandboek gemaakt waar ook in staat wat er gedaan moet worden als de onderlinge communicatie wegvalt. Zo hebben we satelliettelefoons."

Nauw verbonden

Hij had echter niet verwacht dat het nodig zou zijn. Een oorlog had de Nederlander niet aan zien komen. "De stappen die Poetin nam, waren tot vorige week nog omkeerbaar. Rusland en Oekraïne zijn ook nauw verbonden. Ik sprak een ex-collega wiens broer in het Russische leger zit en de zoon in het Oekraïense leger, beiden beroepsmilitairen."

Klanten en een deel van het personeel dat in Kiev woont, zit in schuilkelders. Steenstra: "Dat doet pijn aan je hart, ik ken die mensen goed en weet hoe ze in het leven staan. Oekraïners zijn veerkrachtig. Maar nu staan ze emotioneel aan de afgrond. Iedere keer weer die onzekerheid als die sirenes afgaan, die constante dreiging. Dat is mentaal enorm vermoeiend."

Bloemenexport

Ook Nederlandse bedrijven die naar Rusland exporteren, hebben ineens grote zorgen. Vanuit ons land gaan jaarlijks onder meer voor ruim 200 miljoen euro aan snijbloemen die kant op en nog eens 100 miljoen euro aan planten, bomen en bloembollen.

Bij het Westlandse Beyond Chrysant gaat het om tachtig procent van de productie, aldus chrysantenkweker Wouter Duijvesteijn.

"Het is allemaal heel onzeker op het moment. De klanten waar ik normaal aan verkoop vallen weg. Exporteurs zien geen mogelijkheid de bloemen in Rusland te verkopen of ze daarheen te krijgen. Er gaan geen vluchten. Ook de export naar Oekraïne valt weg."

Het bedrijf zoekt nu exporteurs die de chrysanten op een andere plek in Europa willen verkopen. "Daar proberen we onze bloemen nu te slijten. Maar dat gaat direct druk geven bij collega's."

Duijvesteijn bedoelt daarmee dat de prijs van de chrysanten daalt. "Dat terwijl de energiekosten door de hoge gasprijzen omhoog gaan.  Dat gaat onvermijdelijk leiden tot slechte situaties. Exportbedrijven hebben het heel zwaar, ik denk dat er wel gaan stoppen of omvallen."

Brief van Messagebird

Het Nederlandse softwarebedrijf Messagebird heeft verschillende medewerkers die in Oekraïne wonen. "Het merendeel is het land uit gevlucht", vertelt CEO Robert Vis. "Al in het begin, we zagen het wel een beetje aankomen. We hebben treinkaartje en busvervoer geregeld. En ondanks de wachtrijen bij de grens, lukt het nog wel om het land uit te komen."

Veel medewerkers zijn naar Polen of Roemenië gereisd. Het bedrijf heeft huizen gehuurd in de grensregio, waar het personeel heen kan. Ook hebben ze documenten gekregen waar hun baan en paspoortnummer op staat. "In die brief staat dat wij financieel de verantwoordelijkheid nemen, want geld is de reden dat landen vaak terughoudend zijn om mensen op te nemen."

Stichting opgezet

Ook worden gevluchte Oekraïners opgevangen door personeel van Messagebird dat in Polen en Roemenië woont. "Dat heeft het personeel zelf geregeld, daar zijn we heel trots op. Ze kunnen bij elkaar slapen of worden geholpen met geld, want de banken werken niet meer."

Ook het softwarebedrijf zelf draagt een steentje bij. Samen met de bank Bunq en supermarkt Picnic heeft het bedrijf een stichting (People for People) opgericht om hulp te bieden aan vluchtelingen die vanwege de oorlog het land proberen te ontvluchtten. "Hier hebben we 300.000 euro ingestoken en als er meer nodig is doen we dat. "

Er wordt momenteel onderzocht welke hulpacties het meest effectief zullen zijn. Zo worden slachtoffers tijdelijk opgevangen in hotels en appartementen in Bulgarije en Georgië als daar behoefte aan is. Daarnaast wordt er gekeken naar de mogelijkheden om vluchtelingen een kans te bieden in Nederland met een werkvisum.

Tekort aan chauffeurs

In het internationale wegtransport dreigt komende weken een ernstig tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Veel bedrijven in Midden- en Oost-Europa maken namelijk gebruik van Oekraïense chauffeurs en die worden momenteel opgeroepen mee te vechten tegen Rusland. Daarvoor waarschuwt ondernemersvereniging evofenedex.

Ook in de landen aan de oostgrens (onder meer Polen) van de Europese Unie worden reservisten opgeroepen. Wat de omvang is van het dreigende chauffeurstekort, durft de branchevereniging niet te zeggen. Volgens een internationale schatting zouden er daarnaast ongeveer 12.000 chauffeurs in en om Oekraïne gestrand zijn. 

Zeevracht

Meer transportstromen worden hard geraakt door het conflict in Oekraïne en de westerse sancties tegen Rusland. Veel rederijen zijn bijvoorbeeld gestopt met het aannemen van vracht voor zeetransport via de Zwarte Zee. Verder is het spoorvervoer in Belarus zwaar ontregeld door cyberaanvallen en ook door het vervoer van militair materieel.