Joe Biden bezoekt 'pariastaat' Saoedi-Arabië, maar waarom?
De Amerikaanse president Joe Biden brengt een bezoek aan Saoedi-Arabië, een land dat hij tijdens zijn verkiezingscampagne nog omschreef als een 'pariastaat'. Wat is sindsdien veranderd en waarom gaat Biden er toch naartoe?
Het is een opmerkelijke ommezwaai. Nog geen twee jaar geleden noemde Joe Biden tijdens zijn verkiezingscampagne Saoedi-Arabië een 'pariastaat' die streng gestraft moest worden. Aanleiding was de moord op de kritische journalist Jamal Khashoggi, met instemming van de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman.
Nog geen twee jaar later brengt Biden een bezoek aan die pariastaat én heeft hij ook nog eens een ontmoeting met die kroonprins. "Waarom ga ik naar Saoedi-Arabië?" Dat is de kop van een ingezonden brief van Biden aan de Washington Post. Een veiliger en geïntegreerd Midden-Oosten is beter voor de belangen van Amerika, stelt Biden.
'Hij heeft hem nodig'
Amerika-correspondent Erik Mouthaan: "Moreel gezien vindt Biden het niet oké wat de kroonprins heeft gedaan, maar hij heeft hem nodig. Rusland probeert meer invloed te krijgen in de regio en ook China laat zich niet onbetuigd, dus is het ook voor Amerika van belang om goede banden te hebben met de landen daar."
Het 'is een soort pragmatisme', zegt Mouthaan. "En dan noem je landen geen pariastaat. Ook de hoge olieprijs speelt mee. De benzine in Amerika is heel duur geworden en Biden hoopt in Saoedi-Arabië ook op dat punt iets voor elkaar te krijgen. Dat ze de productie opvoeren zodat de prijs daalt bijvoorbeeld."
Wie was Jamal Khashoggi?
Jamal Khashoggi was een Saoedische journalist en criticus van het bewind in Saoedi-Arabië. Hij schreef onder meer voor de Washington Post. In oktober 2018 ging hij naar het Saoedische consulaat in de Turkse stad Istanbul om papieren te halen voor zijn huwelijk. Hij is nooit meer gezien. Hij is vrijwel zeker in het consulaat vermoord, zijn lichaam is in stukken gezaagd en weggesmokkeld.
De moord leidde internationaal tot veel beroering. Amerikaanse inlichtingendiensten concludeerden dat de Saoedische kroonprins Bin Salman de moord heeft goedgekeurd en waarschijnlijk ook de opdracht ertoe heeft gegeven.
President Biden wil de verhoudingen tussen Israël en de Arabische landen verder verbeteren. Het is zelfs een van de weinige dingen die hij van zijn voorganger Donald Trump overneemt. Die wist de zogeheten Abraham-akkoorden voor elkaar te krijgen: dat de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein betrekkingen aangingen met Israël. Biden zou ook graag toenadering zien tussen Israël en Saoedi-Arabië.
Conservatief koninkrijk
"Op termijn gaat het wel lukken om de verhoudingen tussen Israël en Saoedi-Arabië te verbeteren", zegt Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens. "Maar niet heel snel, het ligt anders dan bij de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein. Dat zijn een soort neplandjes met nauwelijks een echte bevolking. Als de regering daar iets wil doen, dan doen ze dat. Er komt geen protest van de bevolking."
Dat ligt anders in Saoedi-Arabië, zegt Koens. "Dat is een conservatief koninkrijk met een conservatieve bevolking. Daar moeten ze wél rekening houden met de bevolking. Maar op de lange termijn zal het wel lukken. Het land is nu al veel opener dan vroeger. Toen kon je er niet zomaar op bezoek: er werden dagelijks mensen onthoofd, vrouwen werden onderdrukt."
Goede banden met VS
Langzaam maar zeker gaat de maatschappij er steeds meer open, zegt Koens. "Dat is ook van belang voor de kroonprins. Hij wil goede banden met de VS en wil niet dat zijn land geïsoleerd wordt. Dat Saoedi-Arabië internationaal meetelt. En daarom is het bezoek van Biden ook voor hem van belang. Hij slaagt daar aardig in, hij is in twee jaar tijd paria-af, daar mag je voor tekenen.”
Voorafgaand aan zijn bezoek aan Saoedi-Arabië was Biden in Israël. "De vorige Amerikaanse president Donald Trump was een held in Israël", zegt correspondent Erik Mouthaan. "Hij verplaatste de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem, iets wat heel omstreden is."
Ook Biden probeert Israël te vriend te houden, zegt Mouthaan. "Hij is veel meer pro-Israël dan zijn Democratische partij. De ambassade blijft ook onder Biden in Jeruzalem en Biden zet geen druk op Israël om een vredesakkoord te sluiten met de Palestijnen. Dat lijkt toch een onmogelijke opgave en daar wil Biden zijn vingers niet aan branden."
Palestijnen 'kind van de rekening'
De Palestijnen geloven er ook niet in dat ze iets kunnen verwachten van Biden. "Sterker nog", zegt Olaf Koens, "het proces van toenadering tussen Israël en de Arabische wereld gaat ten koste van de Palestijnen, want die moesten het hebben van de solidariteit, de gezamenlijke vijand. En met de toenadering verdwijnt dat. De Palestijnen worden zo het kind van de rekening."
Israël en Saoedi-Arabië hebben ook een gezamenlijke vijand: Iran. Saoedi-Arabië en Iran, soennieten tegen sjiieten, zijn de twee grootmachten in het Midden-Oosten en ook betrokken bij de oorlog in Jemen.
Kernwapen Iran
Israël wil koste wat kost voorkomen dat Iran een kernwapen ontwikkelt en wil dat met geweld tegenhouden. Terwijl president Biden dat juist met onderhandelingen probeert te voorkomen. Hij wil nieuw leven blazen in het akkoord met Iran waaruit Trump zich had teruggetrokken.
Biden vliegt vandaag met zijn Air Force One van Israël naar Saoedi-Arabië. Dat land heeft op het laatste moment besloten het luchtruim te openen 'voor alle luchtvaartmaatschappijen', dus ook Israëlische vliegmaatschappijen. Deze beslissing wordt gezien als een gebaar van goede wil richting Israël, en ook omdat Biden vliegt. Het vliegverbod was gebaseerd op het feit dat de Saoedi's Israël niet als staat erkennen.