Russische gevechtsvliegtuigen gecrasht: 'Piloten minder goed getraind'

Bij de Russische stad Irkoetsk in Siberië ging het zondag volledig mis tijdens een trainingsvlucht van twee piloten. Op de beelden is nog net te zien hoe een Soechoj-straaljager van het type Soe-30 in een bijna verticale lijn een duikvlucht maakt en neerstort in bewoond gebied.

Let op: de beelden kunnen als schokkend worden ervaren.

Het toestel kwam terecht op een huis van twee verdiepingen. Beide piloten, die naar verluidt bewusteloos waren geraakt door problemen met hun zuurstoftoevoer aan boord, kwamen om het leven. Volgens lokale Russische autoriteiten raakte niemand van de lokale bewoners gewond.

Nog meer crashes

Een week geleden stortte een Soe-32-jachtbommenwerper van dezelfde Russische fabrikant neer op een woonflat in de Russische stad Jejsk in de zuidelijke regio Krasnodar, nabij Oekraïne. Die crash eiste zeker vijftien mensenlevens, onder wie drie kinderen. Achttien mensen raakten gewond. De twee piloten konden het toestel net op tijd verlaten met behulp van hun schietstoelen en overleefden het ongeluk.

Op 9 oktober ging het ook al mis bij twee Soechoj-aanvalsvliegtuigen door technische mankementen. Dat gebeurde in de regio Rostov in het zuiden van Rusland, waar een bommenwerper (type Soe-24) en een straalvliegtuig (Soe-25) neerstortten. Bij het eerste ongeval bleven de piloten ongedeerd dankzij hun schietstoelen, bij het andere ongeval kwam de piloot om het leven tijdens een routinevlucht, meldden lokale media.

En dan is er nog een geval. Op 29 september vuurde een Russische straaljager een raket af in de nabijheid van een ongewapend Brits verkenningsvliegtuig. Volgens de Russen ging het ook hier om een 'technisch defect'.

'Heel merkwaardig geval'

Al die crashes en mankementen binnen een maand trekken internationaal de aandacht. Zou er een verband zijn? Heeft het Russische leger een structureel probleem met zijn materiaal? Of heeft het last van een gebrek aan onderdelen vanwege de westerse sancties, zoals eerder werd gemeld bij de commerciële luchtvaart?

Volgens militair deskundige en oud-kolonel van de luchtmacht Peter Wijninga is het op dit moment nog te vroeg om conclusies te trekken, omdat er eerst onderzoek moet worden gedaan naar de oorzaak. "De crash in Irkoetsk waarbij het toestel van grote hoogte naar de grond duikt en de piloten niet springen, is een heel merkwaardig geval", zegt Wijninga. "Ik neem aan dat ze dat zullen onderzoeken. Tot die tijd moeten we heel voorzichtig zijn met conclusies trekken."

Piloten minder getraind

Wel zijn er de nodige kanttekeningen te maken bij de staat waarin de Russische luchtmacht verkeert. Ten eerste zijn Russische piloten minder goed getraind dan NAVO-piloten. Wijninga: "Bij de NAVO maken piloten minstens 180 vlieguren per jaar. De Russen komen vaak niet verder dan 60 tot 70 uur per jaar. Een enorm verschil."

Dat wil volgens hem niet zeggen dat Russische piloten minder goed kunnen vliegen. "Maar het omgaan met wapenplatform vergt veruit de meeste training. Dus misschien zijn ze wel goed getraind, maar zijn ze laks in hun noodprocedures. Dat beeld kleeft wel aan de Russen: dat ze wat roekelozer zijn. Maar om dat bij deze crashes te zeggen is voorbarig."

Slechte staat

Defensie-expert Dick Zandee van Instituut Clingendael onderstreept die lezing. "Russische piloten maken heel weinig vlieguren. En bij weinig vlieguren neemt het risico op fouten van een piloot toe. Daarnaast is het mogelijk dat Rusland ook bij zijn luchtmacht inmiddels werkt met eenheden met een reservestatus, zeg maar tweederangspiloten. Maar voor deze specifieke crashes blijft het gissen."

Ook volgens Zandee is het niet duidelijk in welke mate de Russen afhankelijk zijn van westerse technologie. "Maar over de slechte staat van onderhoud door de Russische luchtmacht is veel gezegd en geschreven. Het bemande deel van de luchtvaart voldoet niet aan dezelfde normen die het westen stelt. Dat is bij de Russen allemaal op een lager peil en kan ook bij deze crashes een rol spelen."

'Te laat'

In meer algemene zin blijft er in de oorlog met Oekraïne nog altijd wel één grote vraag hangen bij oud-luchtmachtkolonel Peter Wijninga. "Waarom maken de Russen zo weinig gebruik van hun luchtmacht? Dat blijft voor mij één van de meest opvallende dingen van deze oorlog. En het is ook een van de redenen waarom deze oorlog niet zo goed verloopt voor Rusland."

Uit oorlogen van de laatste vijftig jaar is gebleken dat luchtondersteuning cruciaal is om een aanval met grondtroepen tot een succes te maken. Maar hiervoor is het inmiddels te laat, zegt Wijninga. "Sinds februari is de Oekraïense luchtverdediging zo versterkt en uitgebreid. Het hele Russische offensief dat nu plaatsvindt op onder meer Oekraïense energiecentrales, bedoeld om de wil van het volk te breken, had alleen aan het begin van de oorlog kans van slagen gehad. De Oekraïense bevolking is nu zo gehard en zet door. Ze geven niet op."