Werkgevers worstelen met hoger minimumloon: 'Ongekende stijging'
Het nieuwe jaar komt met nieuwe regels waar veel werkgevers niet vrolijk van worden. Het minimumloon stijgt 'ongekend hard' en daarmee ook de toch al hoge kosten voor bedrijven. Op termijn gaan meer beloningsregels op de schop. "Het is maar de vraag of iedereen dat kan dragen."
Zo'n beetje elke werkgever is er nu mee bezig: de aanstormende wetswijzigingen ten aanzien van het minimumloon, zegt Niek Hinsenveld, beleidsadviseur bij werkgeversvereniging AWVN. Per 1 januari gaat dat loon met ruim tien procent omhoog en dat is volgens de organisatie een ongekende stijging.
Het minimumloon wordt elk half jaar geïndexeerd, het stijgt mee met de contractlonen. Per 1 januari gebeurt dit ook en stijgen de lonen met ruim 2 procent, maar het kabinet gooit daar een verhoging van ruim 8 procent bovenop. "Het komt neer op 10,15 procent per januari", zegt Hinsenveld.
'Werkgevers voor het blok'
De verhoging zou eerder pas per 2024 worden ingevoerd en in stappen gaan, maar op Prinsjesdag werden de plannen naar voren gehaald en aangepast om de dalende koopkracht te temmen. Het zet veel werkgevers voor het blok, zegt de AWVN. Niet alleen omdat het een fikse verhoging betreft, maar ook omdat er opeens minder tijd is om de wijzigingen te incasseren.
Een hoger minimumloon raakt alle bedrijven, omdat de gekoppelde afdrachten voor sociale verzekeringen en pensioenen meestijgen. Maar het raakt vooral die bedrijven die op of net boven de minimumloongrens opereren. "Het kan ervoor zorgen dat hele salarishuizen of loonschalen worden opgesnoept", zegt Hinsenveld.
Schoonmaakbranche ingehaald
Iemand die het minimumloon krijgt, kan met andere woorden opeens hetzelfde verdienen als iemand die hoger was ingeschaald, met bijvoorbeeld meer ervaring en dienstjaren. De verschillen onderling worden kleiner of verdwijnen zelfs. En dat heeft ook gevolgen voor de concurrentie tussen bedrijven onderling.
Zo wordt er in de schoonmaakbranche nu vaak iets boven het minimumloon betaald om personeel te behouden, zegt Hinsenveld. Met de wetswijziging worden deze bedrijven 'in één klap ingehaald' door bedrijven die wel het minimumloon hanteren, en is het voordeel weg.
Wat is het minimumloon?
Het minimumloon voor iemand van 21 jaar of ouder is 1.725 euro bruto per maand voor een fulltime baan. Dat gaat in januari naar ruim 1.934 euro bruto. Dit is het laagste bedrag dat een werkgever wettelijk verplicht is aan loon te betalen. Onder de 21 jaar geldt het minimumjeugdloon. Ook die lonen stijgen.
In 2020 verdienden 438.000 mensen het minimumloon, blijkt uit data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat komt neer op 5,2 procent van het totale aantal banen. En ruim de helft zijn jongeren tot 25 jaar. Het minimumloon wordt vaak verdiend via uitzendbureaus en in sectoren zoals de (detail)handel, zorg en horeca.
Beloning staat ter discussie
Beloningssystemen die al jaren de norm waren, staan daarom ter discussie. Werkgevers praten er volop over met de vakbonden en ondernemingsraden, zegt Hinsenveld. Schuif je je hele loonhuis in één keer op, wijzig je alleen de onderkant of verhoog je in fases? Alle varianten zijn op dit moment aan de orde.
"Het is een gevoelig onderwerp", zegt Hinsenveld. Dat is volgens hem ook de reden dat bedrijven binnen zijn brancheclub RTL Z liever niet te woord willen staan over de kwestie. "Omdat er nog veel ter discussie staat en het over hun mensen gaat." Bedrijven weten bovendien soms nog niet hoe ze het precies gaan doen, geeft Hinsenveld als reden voor de terughoudendheid.
En dat heeft alles te maken met de factor kosten, want een loonsverhoging van 10 procent of verschuivingen van hele loonhuizen kan niet iedereen zich zomaar permitteren. Dat geldt in het bijzonder voor arbeidsintensieve sectoren, zoals de horeca of de bouw, en voor bedrijven die de kosten niet zomaar kunnen afschuiven op de klant.
'Sneller en meer dan ooit'
"De loonkosten stijgen meer en sneller dan we ooit hebben meegemaakt, tegelijkertijd stagneert de economie", zegt Hinsenveld. Het zet de marges flink onder druk, bijvoorbeeld in de detailhandel. Brancheorganisatie Inretail trok er recent over aan de bel. Veel winkeliers zitten met alle gestegen kosten, van inkoop tot energie, in zwaar weer.
Van speelgoedwinkel tot bouwmarkt, in vrijwel iedere branche zal volgend jaar verlies geleden worden als de situatie blijft zoals die nu is, blijkt uit een onderzoek van onderzoeksbureau Panteia in opdracht onder meer MKB-Nederland. De branche roept het kabinet daarom onder meer op om iets te doen aan de almaar stijgende loonkosten.
"In de detailhandel zijn personeelskosten een van de grootste kostenposten", zegt woordvoerder Paul te Grotenhuis.
Nog meer kosten
Vooral een tweede maatregel die er vanaf 2024 voor kan zorgen dat de loonkosten nog verder stijgen, is de winkeliers een doorn in het oog. Vanaf dan wordt het minimumloon berekend op uurbasis en niet meer per maand. Door de huidige rekenwijze krijgt iemand die 40 uur per week werkt een lager uurloon dan iemand die 36 uur werkt.
Dat verschil verdwijnt en zorgt ervoor dat werkgevers met een 38- of 40-urige werkweek duurder uit zijn. "Elke werkgever gunt zijn werknemers een goed loon", zegt Te Grotenhuis. Maar deze maatregel is voor de winkeliers een brug te ver en zou moeten worden geschrapt. Ook zou het kabinet de premies en afdrachten rondom de lonen kunnen verlagen, vindt de branche.
'Ondernemers kunnen er niet omheen'
Een hoger minimumloon is een gegeven, zegt een woordvoerder van Koninklijke Horeca Nederland (KHN) in een reactie. Ondernemers kunnen er niet omheen. Al hoopt de branche dat het kabinet rekening blijft houden met de vraag of ondernemen wel blijft lonen. "Een optelsom van crises en lastenverzwaringen zet dit wel onder druk."
KHN zegt daarbij samen met vakbonden te kijken naar een nieuwe opzet van alle functies en de bijbehorende minimumlonen.
'Verhoging is broodnodig'
Volgens vakbond CNV is de verhoging van het minimumloon niet alleen broodnodig. De meeste werkgevers kunnen dat ook prima dragen, zegt voorzitter Piet Fortuin. "Wij pleiten ervoor dat werkgevers juist meer dan het minimumloon uitbetalen, zeker in deze tijden van hoge personeelskrapte en hoge inflatie", zegt hij.
De bond is een groot voorstander van de verhogingen. "Al jaren kunnen veel werkenden die het minimumloon verdienen nauwelijks rondkomen", zegt Fortuin. Een groeiende groep werkenden is volgens hem afhankelijk van de voedselbank.
"Verhoging van het minimumloon is de eerste stap om deze kwalijke ontwikkeling te keren."
